Samorządy chcą w Sejmie poprawić ochronę ludności

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji uwzględniło część uwag lokalnych włodarzy. Ich wątpliwości nadal budzą jednak zakres przydzielonych obowiązków i sposób finansowania.

Strona samorządowa podczas specjalnego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego pozytywnie zaopiniowała projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, jednocześnie kierując do MSWiA uwagi. Resort spraw wewnętrznych część z nich uwzględnił w ramach autopoprawki zgłoszonej przed posiedzeniem Stałego Komitetu Rady Ministrów. Samorządy chciały jednak w większym zakresie wpisać do ustawy obowiązki stojące po stronie obywateli i jednoznacznie wskazać, że zapewnienie bezpieczeństwa to zadanie państwa finansowane z budżetu centralnego, które lokalne władze wspierają.

– Umówiliśmy się, że będziemy jeszcze składać poprawki na etapie sejmowym. Wszyscy po stronie samorządowej uznali, że jest to bardzo ważna ustawa i nie może być wstrzymywana, mimo że mamy do niej ogromne zastrzeżenia – komentuje Dorota Bąbiak-Kowalska, dyrektor biura Unii Metropolii Polskich.

Społeczna odporność

Lokalni włodarze domagali się, aby – podobnie jak w przypadku organów jednostek samorządu terytorialnego (patrz: infografika) – do ustawy wpisać konkretne obowiązki dla obywateli zarówno na czas pokoju, jak i wojny. Przypomnijmy, że do zadań wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) i starostów ma należeć m.in. zapewnienie dostępu do wody i żywności przez co najmniej siedem dni trwania zagrożenia.

„W tworzeniu ochrony ludności i obrony cywilnej priorytetem powinno być doprowadzenie do sytuacji, w której ludność cywilna będzie w możliwie najpełniejszym zakresie przygotowana na sytuacje kryzysowe, katastrofy, klęski żywiołowe, stany nadzwyczajne i stan wojny – czyli zbudowanie społecznej odporności” – argumentowali urzędnicy z Częstochowy.

MSWiA w ramach autopoprawki zmieniło definicję tej ostatniej. Wcześniej wskazywano, że należy przez nią rozumieć m.in. indywidualną i grupową zdolność ludzi do zaspokajania swoich podstawowych potrzeb bytowych. Do tego fragmentu dopisano, że chodzi o „samodzielną” zdolność, a przejawia się ona również „dzięki posiadaniu własnych zapasów niezbędnych produktów”. Tak rozumianą społeczną odporność dopisano również do zadań ochrony ludności i obrony cywilnej w zakresie przygotowania ludności do właściwego zachowania się w sytuacji zagrożenia. W poprzedniej wersji projektu była mowa tylko o instruowaniu o zasadach bezpieczeństwa, udzielaniu pierwszej pomocy i o ewakuacji – teraz ma być promowane „w szczególności budowanie społecznej odporności”.

– Chodziło nam o zapisanie, że obowiązkiem każdego obywatela jest zadbanie o siebie, o swoją rodzinę czy nawet o sąsiadów. Na tym to powinno polegać. Takiej zmiany nie ma. Można powiedzieć, że uzyskaliśmy kompromis – ocenia Dorota Bąbiak-Kowalska.

Finansowe problemy

Od początku prac nad ustawą samorządy uważają, że brakuje w niej zapisów gwarantujących im wprost finansowanie nałożonych na nie zadań. Związek Powiatów Polskich (ZPP) chciał, aby do ustawy wpisać, że 40 proc. powstającego Funduszu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej (dalej: fundusz) jest przeznaczane na dofinansowania zadań własnych JST. Tej uwagi MSWiA nie uwzględniło. Z projektu nie usunięto również zapisu, że niewykorzystane w danym roku pieniądze z funduszu szef MSWiA będzie mógł przekazywać do budżetu państwa. Samorządy chcą, żeby nadwyżka przechodziła na kolejne lata. Argumentują, że na dziś trudno nawet określić, jakie wydatki będą ponoszone w pierwszej kolejności, ponieważ nie zostały jeszcze przeprowadzone inwentaryzacje istniejących zasobów czy budowli ochronnych.

– Zawsze znajdą się potrzeby państwa, żeby na nie cofnąć te pieniądze – uważa Dorota Bąbiak-Kowalska.

Lokalni włodarze zwracali także uwagę na potencjalne uszczuplenie zapowiadanych 0,3 proc. PKB, które ma być przeznaczane na ochronę ludności i obronę cywilną. Chodzi o to, że do tej kwoty miały być wliczane wydatki spółek o istotnym znaczeniu dla gospodarki państwa (3 proc. wydatków inwestycyjnych), które nie trafiałyby do funduszu, tylko byłyby przeznaczone na przygotowanie się tych podmiotów na sytuację zagrożenia. „Zaproponowane rozwiązanie efektywnie obniża środki Funduszu pozostające do dyspozycji jednostek samorządu terytorialnego” – alarmował m.in. ZPP. MSWiA w autopoprawce wycofało się z tego pomysłu.

Co ciekawe, przeciwnikiem tworzenia funduszu jest Ministerstwo Finansów. „Niedopuszczalne jest rozpraszanie środków publicznych poza gospodarkę stricte budżetową, w formie tworzenia podmiotów finansowych zasilanych głównie ze środków budżetu państwa” – uważa MF. MSWiA pozostaje przy swoim zdaniu, podkreślając, że specyfika ochrony ludności i obrony cywilnej wymaga „zwiększonej elastyczności w zakresie finansowania”. ©℗

Źródło: Projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej