Już za kilka dni odbędą się pierwsze sesje nowo wybranych rad gmin, powiatów i sejmików województw. W tym roku będą to sesje odbywające się po nietypowo długiej kadencji, bo trwającej od 2018 r. do 30 kwietnia 2024 r.
Formalnie kadencje rad nowych organów stanowiących JST już trwają. Jak bowiem wynika z art. 16 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 40; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1688; dalej: u.s.g.), kadencja rady gminy trwa pięć lat, „licząc od dnia wyboru”. Podobnie początek kadencji określono w art. 9 ust. 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 107; dalej: u.s.p.) oraz w art. 16 ust. 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie wojewódzkim (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 566; dalej: u.s.w.). Pierwsza tura wyborów samorządowych odbyła się 7 kwietnia br. Obecnie w każdej JST trwają zatem równoległe kadencje dwóch tych samych organów: kadencja nowych rad rozpoczęła się 7 kwietnia, kadencja starych trwa do 30 kwietnia. Nie oznacza to jednak, że każdy z tych organów jest władny podejmować skuteczne prawnie działania. Rozpoczęcie kadencji i trwanie mandatu nie oznacza bowiem podjęcia się wykonywania mandatu i możliwości podejmowania na tej podstawie działań władczych. Nowa kadencja rady czy sejmiku to okazja do przypomnienia reguł wykonywania mandatu radnego wynikających z przepisów samorządowych. Przedstawiamy krótkie vademecum dla radnego o tym, jak się poruszać po meandrach prawa. Nie sposób w tak krótkim poradniku omówić w przewidzianej formie opracowania wszystkich istotnych zagadnień. Dlatego skupiliśmy się na podstawowych zasadach funkcjonowania, które są istotne w pierwszych miesiącach działalności. Sięgamy przy tym do najnowszego orzecznictwa.W kolejnych tygodniach na łamach DGP będą się pojawiać kolejne publikacje pomocne radnym w wykonywaniu ich funkcji. Zapraszamy także do zadawania szczegółowych pytań na tematy ważne z perspektywy wykonywania obowiązków przez radnych i organy wykonawcze JST.
Pierwsza sesja
Pierwsza sesja rady gminy ( inauguracyjna) rządzi się swoimi prawami, choć nie oznacza to, że jej przebieg radykalnie odbiega od każdej innej sesji. Musi bowiem na niej dojść do ukonstytuowania się organów, które będą władne działać na podstawie przyznanych im mandatów.
O możliwości wykonywania swoich działań przez radnych i wójta możemy mówić bowiem wówczas, gdy osoby wybrane do sprawowania tych funkcji złożą ślubowanie. Ponadto konieczne jest ustalenie, kto dalej będzie przewodniczył kolejnym sesjom i kto będzie je formalnie organizował. O przebiegu klasycznej sesji piszemy w dalszej części poradnika. Poniżej wskazano na odrębności sesji inauguracyjnej.
zwołanie i przebieg
Pierwsza różnica pomiędzy zwykłymi sesjami a pierwszą, czyli inauguracyjną, dotyczy sposobu jej zwołania. Co do zasady zwołuje je przewodniczący rady. W przypadku pierwszej sesji jest inaczej – ponieważ przewodniczący nie jest jeszcze wyłoniony, pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający w ciągu siedmiu dni po upływie kadencji rady (art. 20 ust. 2 u.s.g.). Kompetencja do zwołania pierwszego posiedzenia rady przysługuje zatem wyłącznie komisarzowi wyborczemu.
► Czy możliwe jest wyznaczenie pierwszej sesji w sobotę?
Zwołanie sesji inauguracyjnej powinno nastąpić możliwie szybko. Nie stanowi formalnej przeszkody to, że miałaby ona odbyć się w dzień wolny od pracy.
Warto także odnotować, że formalnym wymogiem zwołania każdej sesji jest załączenie do zawiadomienia porządku obrad i projektów uchwał. O ile możliwe jest sporządzenie porządku obrad sesji inauguracyjnej, o tyle trudno przygotować projekty uchwał, zwłaszcza że komisarz wyborczy nie posiada inicjatywy uchwałodawczej. Wydaje się dopuszczalne przyjęcie, że ww. zawiadomienie wyjątkowo nie musi łączyć się z przekazaniem projektów uchwał. Porządek obrad wydaje się przy tym dość oczywisty, nawet jeżeli nie zostanie ściśle opisany.
Rola radnego seniora
Druga ważna odrębność sesji inauguracyjnej względem zwykłych dotyczy przewodniczenia obradom. Zgodnie z art. 20 ust. 2c u.s.g. pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy do czasu wyboru przewodniczącego rady prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji. Chodzi tutaj o radnego seniora obecnego na rzeczonej sesji, niekoniecznie najstarszego stażem radnego wybranego w danych wyborach. Ustawa nie wskazuje, czy radny senior powinien wyrazić zgodę na prowadzenie obrad. Pojawia się więc wątpliwość, czy taka zgoda jest potrzebna, a wynika ona z tego, że radny pełni każdą z przypisanych mu funkcji wówczas, gdy wyrazi na to zgodę.
► Kto powinien poprowadzić sesję, gdy najstarszy wiekiem odmawia?
W razie braku zgody na prowadzenie sesji przez radnego seniora racjonalnym wydaje się przyjęcie, że prowadzi ją następny najstarszy wiekiem radny.
► Czy radny senior może liczyć na pomoc pracowników urzędu w przygotowaniu do sesji?
W praktyce w przypadku radnych seniorów, którzy wcześniej radnymi nie byli, niezmiernie ważne okazuje się wsparcie pracowników biura rady i obsługi prawnej. To te osoby pomogą formalnie przygotować sesję. Działanie radnego seniora jako przewodniczącego sesji powinno być maksymalnie ograniczone – tak, by sesji przewodniczył już wybrany przewodniczący.
Porządek obrad
Porządek pierwszej sesji powinien obejmować:
1) otwarcie sesji rady,
2) złożenie ślubowania przez radnych,
3) wybór komisji skrutacyjnej,
4) wybór przewodniczącego rady,
5) wybór wiceprzewodniczących rady,
6) zamknięcie sesji.
W porządku obrad można także ująć złożenie ślubowania przez wójta. Artykuł 29a ust. 2 u.s.g. stanowi bowiem, że w celu złożenia przez wójta ślubowania komisarz wyborczy zwołuje sesję rady na dzień przypadający w ciągu siedmiu dni od dnia ogłoszenia zbiorczych wyników wyborów wójtów na obszarze kraju. Choć w tym roku ogłoszenie zbiorczych wyników po pierwszej turze miało miejsce 10 kwietnia, to Państwowa Komisja Wyborcza zaleciła komisarzom wyborczym, aby ślubowania włączyć w program pierwszych sesji rad gmin, które odbędą się w początkach maja. Zwyczajowo na pierwszej sesji radnym doręcza się zaświadczenie o wyborze, które wydaje gminna komisja wyborcza.
► Jaka powinna być kolejność składania ślubowań? Czy nie należałoby w pierwszej kolejności w porządku obrad wpisać ślubowania wójta (burmistrza), zanim złożą je radni?
Wójt składa ślubowanie wobec rady gminy. Zatem najpierw powinno dojść do złożenia ślubowania przez radnych, a później przez wójta.
► Czy można zmienić porządek obrad pierwszej sesji?
Dopuszczalna jest oczywiście zmiana porządku obrad, ale powinno to nastąpić już po wyborze jej przewodniczącego. Może to dotyczyć w szczególności wyboru wiceprzewodniczących czy też członków poszczególnych komisji rady, w tym komisji rewizyjnej.
ślubowanie radnych
Najważniejszym elementem pierwszej sesji jest złożenie ślubowania przez radnych. Radny uzyskuje mandat z momentem wyboru, nie oznacza to jednak, że od razu ma uprawnienie do sprawowania tego mandatu. Zgodnie z art. 23a u.s.g. przed przystąpieniem do wykonywania mandatu radni składają ślubowanie.
Złożenie ślubowania jest procesem sformalizowanym. W piśmiennictwie wskazuje się, że najpierw „Osoba prowadząca obrady ma obowiązek precyzyjnie poinformować radnych o procedurze związanej ze składaniem ślubowania, a także wyjaśnić, na czym ta procedura polega (patrz: P. Drembkowski, P.J. Suwaj (red.), „Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz”, Warszawa 2023).
Następnie przewodniczący powinien wyrecytować formułę ślubowania, która zgodnie z art. 23a ust. 1 u.s.g. brzmi: „Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej, ślubuję uroczyście obowiązki radnego sprawować godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na względzie dobro mojej gminy i jej mieszkańców”. Treść tego ślubowania jest ściśle określona przepisem prawa i nie może być modyfikowana np. zapisami statutu. W kolejnym kroku przewodniczący powinien pojedynczo wywoływać radnych do złożenia ślubowania. Ślubowanie odbywa się w ten sposób, że po odczytaniu roty wywołani kolejno radni powstają i wypowiadają jasno i wyraźnie słowo: ,,Ślubuję”. Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania: ,,Tak mi dopomóż Bóg”. Sam akt ślubowania radnego jest czynnością prawną, ale nie jest to uchwała – czyli forma działania radnych w ramach rady gminy.
Jak podkreśla się w piśmiennictwie, procedura składania ślubowania jest ściśle określona i wymaga, aby radny powstał z miejsca i w pozycji stojącej wypowiedział słowo: „Ślubuję”. Jest to symboliczne wyrażenie szacunku dla urzędu, którego obowiązki radny ma zamiar podjąć. Nie dotyczy to oczywiście osób, które ze względu na chorobę lub niepełnosprawność nie mogą tego uczynnić.
► Czy radni mogą złożyć ślubowanie grupowo?
Nie. Każdy radny odrębnie składa swoje ślubowanie. Nie jest dopuszczalne odebranie ślubowania od grupy radnych łącznie. Jak wskazuje się w piśmiennictwie, ślubowanie jest aktem indywidualnym, co oznacza, że każdy radny składa ślubowanie samodzielnie, a nie jako część grupy. Indywidualny charakter ślubowania podkreśla osobiste zobowiązanie każdego radnego do przestrzegania reguł i wartości wyrażonych w rocie. Co więcej, świadczy o indywidualnej odpowiedzialności każdego radnego za jego działania i decyzje. Każdy radny musi samodzielnie stawić czoła konsekwencjom swoich działań.
Znaczenie zaprzysiężenia
Zaprzysiężenie radnych jest formalnością, która ma miejsce przed rozpoczęciem wykonywania mandatu i jest formalnym aktem potwierdzającym ich gotowość do spełnienia powierzonych im obowiązków. Ślubowanie radnego to formalny akt, poprzez który nowo wybrany radny publicznie deklaruje swoje zaangażowanie w sprawowanie funkcji zgodnie z zasadami określonymi w Konstytucji RP i prawie polskim – tak wskazano w komentarzu pod redakcją P. Drembkowskiego i P. J. Suwaja („Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz”; Warszawa 2023). Jak dodano, zasadniczo ślubowanie radnego jest wyrazem zobowiązania do przestrzegania praw polskich, do zachowania odpowiednich standardów profesjonalizmu i etyki oraz do działania w najlepszym interesie gminy i jej mieszkańców. Ślubowanie jest również świadectwem transparentności i odpowiedzialności radnych wobec swojej społeczności. Warto zauważyć, że ślubowanie jest aktem jednostronnym i uroczystym, co oznacza, że nie wymaga akceptacji ani potwierdzenia przez inną stronę. Ślubowanie jest złożone poprzez publiczne oświadczenie, a jego skuteczność nie zależy od obecności innych osób, chociaż odbywa się w czasie sesji rady gminy.
Poprawne, czyli jakie
„Jeśli radny nie wypowie słowa «Ślubuję» lub wypowie je nieczytelnie, należy uznać, że ślubowanie nie zostało prawidłowo złożone – wskazano w ww. komentarzu pod redakcją P. Drembkowskiego i P. J. Suwaja. W piśmiennictwie zauważa się, że radny nie może przystąpić do wykonywania mandatu aż do momentu poprawnego złożenia ślubowania. W takiej sytuacji osoba prowadząca obrady w praktyce powinna poprosić radnego o wyraźne powtórzenie ślubowania. Jeśli radny odmówi złożenia ślubowania lub nie jest w stanie go poprawnie złożyć, może to prowadzić do wniosków o stwierdzenie nieważności wyboru radnego na podstawie niezdolności do pełnienia obowiązków wynikających z mandatu. Wszystko to jest w pełni zgodne z intencją ustawodawcy, który wymaga wyraźnego złożenia ślubowania jako kluczowego warunku do przystąpienia do wykonywania obowiązków radnego. W przypadku gdy radny nie powstanie z miejsca podczas składania ślubowania, można uznać, że nie złożył ślubowania zgodnie z wymogami prawnymi.
► Czy w sytuacji szczególnej, gdy z powodu np. przebytej operacji radny ma kłopoty z mówieniem, może on złożyć ślubowanie w innej formie niż ustnie?
Ślubowania radnych jest przewidziane jedynie w formie ustnej. Ustawa nie rozstrzyga, co w przypadku, gdy osoba mająca złożyć takie ślubowanie nie może mówić (co może mieć charakter czasowy albo stały). Dopuścić należy wówczas każdą inną formę złożenia ślubowania, o ile taki akt nie będzie budził wątpliwości co do swojego znaczenia. Konieczne jest także wskazanie, że forma ta wynika z braku możliwości zachowania ślubowania w formie ustnej. Przyjęcie takiej koncepcji to próba wypełnienia ewidentnej luki w przepisach prawa i to względem czynności konwencjonalnej.
► Kiedy powinno się odbyć ślubowanie radnego, który nie był obecny na pierwszej sesji?
Radni nieobecni na pierwszej sesji rady gminy oraz radni, którzy uzyskali mandat w czasie trwania kadencji, składają ślubowanie na pierwszej sesji, na której są obecni. Taką sesję prowadzi już przewodniczący rady i on odczytuje rotę ślubowania.
► Jakie mogą być konsekwencje odmowy ślubowania przez radnego?
Konsekwencje odmowy złożenia ślubowania przez radnego nie wynikają z przepisów u.s.g., lecz z art. 383 par. 1 pkt 3 ustawy 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2408; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 590). Zgodnie z tym przepisem odmowa złożenia ślubowania skutkuje wygaśnięciem mandatu radnego. Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu w takiej sytuacji należy do kompetencji rady gminy i powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia, w którym nastąpiła przyczyna wygaśnięcia mandatu (art. 383 par. 2 kodeksu wyborczego). Zanim jednak rada podejmie taką uchwałę, ma obowiązek umożliwić radnemu złożenie wyjaśnień.
► Czy niezłożenie ślubowania zawsze należy uznać za odmowę jego złożenia, skutkującą wygaśnięciem mandatu?
Trzeba zauważyć, że art. 383 par. 1 pkt 3 Kodeksu wyborczego wyraźnie stanowi o odmowie złożenia ślubowania, a nie o fakcie niezłożenia ślubowania. Chodzi o działanie samego radnego. Tak długo, póki radny nie złoży ślubowania, nie powinien on działać jako radny, w szczególności na forum gminy. Gdyby doszło do niezłożenia ślubowania na pierwszej sesji, na której jest on obecny, to nie można przyjąć, że jego działania były prawnie skuteczne, w szczególności gdy chodzi o procedurę głosowania nad uchwałami. Nie oznacza to, że z tą chwilą zaistniały podstawy do przyjęcia, że mandat radnego wygasł. Tutaj konieczne jest ustalenie przyczyny niezłożenia ślubowania – co nie oznacza już automatycznie etapu składania wyjaśnień przez radnego. Jeżeli na sesji tej pominięto etap złożenia ślubowania, to należy umożliwić złożenie radnego ślubowania na kolejnej sesji. Jeżeli radny na sesji nie złożył ślubowania, a taki punkt porządku obrad wywołano, wówczas można już mówić o odmowie złożenia ślubowania.
ślubowanie wójta
Akt ślubowania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) reguluje art. 29a u.s.g. Objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania o następującej treści: ,,Obejmując urząd wójta (burmistrza, prezydenta) gminy (miasta), uroczyście ślubuję, że dochowam wierności prawu, a powierzony mi urząd sprawować będę tylko dla dobra publicznego i pomyślności mieszkańców gminy (miasta)”.
Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania: „Tak mi dopomóż Bóg”.
Jak wcześniej wskazano, ślubowanie powinno się odbyć na sesji zwołanej przez komisarza wyborczego. Przepisy stanowią, że jeżeli sesja zwołana w tym trybie się nie odbyła, wójt składa ślubowanie przed właściwym terytorialnie komisarzem wyborczym.
Kolejne działania
► Złożenie ślubowania wójt potwierdza podpisem pod treścią ślubowania.
► Akt ślubowania wójta komisarz wyborczy przesyła niezwłocznie przewodniczącemu rady.
► Informację o dacie złożenia ślubowania przez wójta komisarz wyborczy podaje do publicznej wiadomości mieszkańców gminy w formie komunikatu w Biuletynie Informacji Publicznej w terminie 14 dni od dnia złożenia ślubowania.
Należy zauważyć, że inaczej niż w przypadku radnego, przepisy wyraźnie wskazują na ustny i – alternatywny – pisemny sposób złożenia ślubowania przez wójta. Warto też podkreślić, że w aktualnym stanie prawnym wójt ma złożyć ślubowanie na sesji zwołanej przez komisarza wyborczego. Tego trybu nie wyłącza sytuacja, w której ukonstytuowała się już rada gminy. Stąd właśnie racjonalnym jest zwoływanie przez komisarzy wyborczych wspólnych sesji, na których dojdzie do złożenia ślubowania przez zainteresowanych objęciem mandatu wójta i radnych. Prowadzenie sesji w tej części powinno już jednakże należeć do wybranego przewodniczącego.
Uchylanie się od złożenia
Uchylanie się przez wójta od złożenia ślubowania w terminie trzech miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów wójta jest równoznaczne z odmową złożenia ślubowania.
► Jak rozumieć uchylanie się od ślubowania?
Odmowę złożenia ślubowania przez wójta należy rozpatrywać w kontekście złożonego oświadczenia woli w rozumieniu art. 60 i 61 k.c. Uchylanie się to natomiast ciąg czynności na celowe i świadome działanie wójta pomimo braku innych obiektywnych przeszkód do złożenia ślubowania, jak np. pobyt w szpitalu, wypadek etc. (okoliczności ekstraordynaryjne) – por. P. Drembkowski, P.J. Suwaj (red.), „Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz”, Warszawa 2023.
► Jak powinna przebiegać procedura wygaszenia mandatu wójta w przypadku odmowy złożenia ślubowania?
Wygaśnięcie mandatu wójta z powodu odmowy złożenia ślubowania oraz równoważnego z nim uchylania się od złożenia ślubowania stwierdza rada gminy w drodze uchwały w terminie miesiąca od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu. Przed podjęciem uchwały o wygaśnięciu mandatu należy umożliwić wójtowi złożenie wyjaśnień.
► Jakie mogą być konsekwencje niepodjęcia w ustawowym terminie uchwały o wygaśnięciu mandatu wójta?
Pomimo przekroczenia terminu rada ma nadal możliwość, a wręcz obowiązek podjąć przedmiotową uchwałę – w przeciwnym razie wojewoda może wezwać do podjęcia właściwej uchwały, a w razie niewykonania wezwania wojewody wydaje on zarządzenie zastępcze (zob. komentarz do art. 98a u.s.g., ibidem). Niezależnie od formy (odmowy czy uchylenia), w świetle art. 492 par. 1 pkt 1 kodeksu wyborczego odmowa złożenia ślubowania skutkuje wygaśnięciem mandatu wójta.
Jak naprawić wadliwe ślubowanie
Wadliwość zaprzysiężenia wójta może wynikać np. ze złożenia przysięgi o innej treści, niż przewiduje ustawa, z uchybienia przy zwoływaniu sesji przez komisarza wyborczego albo może być ona efektem tego, że radni odbierający od wójta ślubowanie uprzednio nieskutecznie złożyli własne ślubowanie. W pierwszym przypadku czynność ślubowania należałoby konwalidować poprzez jej powtórzenie. W pozostałych wymienionych przypadkach należałoby wziąć pod uwagę upływ czasu od dokonanych uchybień, naprawić je, ewentualnie rozważyć, jakie konsekwencje po dłuższym upływie czasu mogłyby one wywołać, a w niektórych przypadkach wręcz przyjąć, że zasada legalizmu musi ustąpić pierwszeństwa zasadom pewności i bezpieczeństwa prawnego oraz zaufaniu obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.
wybór przewodniczącego i wiceprzewodniczących
Wybór przewodniczącego jest możliwy po ukonstytuowaniu się rady, co jest konsekwencją złożenia ślubowania przez radnych. Procedura wyboru przewodniczącego opisana jest w art. 19 u.s.g. I choć ustawa na to nie wskazuje, to w praktyce procedurę wyboru przewodniczącego poprzedza wybór komisji skrutacyjnej. Ta procedura z kolei wynika albo z regulacji statutowych, albo z odrębnie podejmowanej uchwały w tym przedmiocie.
Wyłonienie komisji skrutacyjnej
Wybór komisji skrutacyjnej odbywa się jawnie. Zwyczajowo taka komisja liczy trzech członków. Zadaniem komisji skrutacyjnej jest ogólnie przygotowanie i przeprowadzenie głosowania. Na to działania składają się następujące czynności:
- przygotowanie i następnie wydanie radnym kart do głosowania, zbieranie wypełnionych kart do głosowania;
- przeliczenie oddanych głosów;
- ogłoszenie wyniku wyboru;
- sporządzenie protokołu z tego głosowania.
Zgłoszenie kandydatów
Dopiero w kolejnym kroku należy wyłonić kandydatów na przewodniczącego. Jeżeli takim kandydatem będzie członek komisji skrutacyjnej, to powinien on zrezygnować z członkostwa w komisji, o ile wyraża zgodę na kandydowanie na przewodniczącego rady. Kandydatów na radnych wskazują sami radni – nie jest to jednak równoznaczne z korzystaniem z inicjatywy uchwałodawczej. Prawo nie wyklucza sytuacji, że radny sam zgłosi swoją kandydaturę do omawianej funkcji. Nie ma także ograniczeń co do liczby kandydatur. Po ich ustaleniu komisja skrutacyjna w kartach do głosowania powinna uwzględnić wszystkie nazwiska kandydatów.
Głosowanie
Zgodnie z art. 19 ust. 1 u.s.g. rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1–3 wiceprzewodniczących bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Tajność głosowania wymaga dużej skrupulatności członków komisji skrutacyjnej w przeliczaniu głosów oddanych na poszczególnych kandydatów.
Procedurę wyboru przewodniczącego mogą też precyzować regulacje statutu albo uchwał w przedmiocie regulaminu wyboru przewodniczącego. Nie można także wykluczyć, w razie braku takich regulacji, że uzupełnieniem przepisów ustawowych będzie po prostu stosowany w danej gminie zwyczaj. Ta procedura może zatem wyglądać różnie w poszczególnych gminach, ale kluczowe jest to, by nie naruszała ona przepisów rangi ustawowej. Jeżeli statut reguluje wybrane aspekty tej procedury, to trzeba pamiętać o konieczności jego stosowania jako aktu prawa miejscowego.
W przypadku, gdyby nie doszło do wyboru przewodniczącego rady w pierwszym głosowaniu, głosowanie te należy powtarzać do skutku.
Potwierdzenie wyboru
Spotykaną praktyką jest także potwierdzenie wyboru radnego w formie uchwały. Wynika to z przyjęcia, że rozstrzygnięcia rady są podejmowane właśnie w formie uchwał. W przypadku głosowania tajnego jest to dyskusyjne, skoro wynik został ustalony tym właśnie głosowaniem, a uchwała ma tylko to potwierdzać. A co w przypadku, gdyby uchwała taka nie uzyskała większości? Oczywiście głosowanie na tym etapie dotyczyłoby już tylko potwierdzenia wyboru przewodniczącego, a nie wyboru samego przewodniczącego – bo w tym drugim przypadku mogłaby dojść do ujawnienia tajemnicy wcześniejszego głosowania. Można też dopuścić sytuację, w której radny senior odczytuje treść uchwały, która nie jest głosowana jawnie.
Wybór wiceprzewodniczących
Podstawą prawną wyboru wiceprzewodniczących rady jest ten sam przepis, na podstawie którego wybierany jest przewodniczący. Rada może głosować nad wyborem od 1 do 3 wiceprzewodniczących. Ich ścisłą liczbę zazwyczaj określa statut, choć nie jest to obligatoryjna część statutu. W razie konieczności liczbę wiceprzewodniczących należy określić odrębną uchwałą. Sesję w części dotyczącej wyboru wiceprzewodniczących prowadzi już wcześniej wybrany przewodniczący. Jeżeli rada będzie wybierać więcej niż jednego wiceprzewodniczącego, głosowanie może się odbywać nad każdą kandydaturą osobno albo łącznie. To drugie rozwiązanie wykazuje jednakże wiele wątpliwości.
► Czy radny może głosować nad własną kandydaturą na przewodniczącego lub zastępcę?
Jest to dyskusyjna kwestia. Zgodnie bowiem z art. 25a u.s.g. oraz art. 21 ust. 7 u.s.p. radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego. Orzecznictwo w tej kwestii nie jest jednolite i z jednej strony wskazuje się, że w takiej sprawie występuje interes prawny radnego – tak stwierdził np. NSA w wyroku z 25 stycznia 2010 r., sygn. akt II OSK 1865/09, wskazując, że: „Głosowanie w sprawie wyboru przewodniczącego rady gminy dotyczy również interesu prawnego kandydata na to stanowisko o charakterze majątkowym”. Natomiast z drugiej strony wskazuje się, że pełnienie funkcji przewodniczącego ma jedynie charakter techniczny i organizacyjny i nie wpływa na sferę jego interesów – tak np. zauważył WSA w Warszawie w wyroku z 30 czerwca 2011 r., sygn. akt II SA/Wa 486/11, wskazując, że: „Podejmowanie uchwały o wyborze przewodniczącego rady dzielnicy nie jest bowiem związane ze sprawami majątkowymi radnego kandydującego na to stanowisko, a uczestniczenie w głosowaniu osoby zainteresowanej wynikiem głosowania nie powoduje zjawisk korupcyjnych, któremu przepis ten powinien służyć. Problem jest o tyle istotny, iż może mieć znaczenie dla ważności uchwały o wyborze przewodniczącego rady. Z tego względu wydaje się być najbezpieczniejszym, aby radny powstrzymał się od głosowania nad własną kandydaturą”.
Uchwały
Rada gminy oraz rada powiatu to organy kolegialne, zatem każdą kwestię rozstrzygają poprzez głosowanie i swoje stanowisko prezentują w podejmowanych uchwałach.
Uchwała jest jedną z podstawowych form działania organów kolegialnych. Samorządowe ustawy ustrojowe nie definiują pojęcia uchwały. Artykuł 14 u.s.g. i art. 13 u.s.p. regulują sposób jej podejmowania, natomiast art. 18 u.s.g. i art. 12 u.s.p. stanowią, w jakiej materii organy stanowiące JST są wyłącznie właściwe do podejmowania uchwał.
rodzaje uchwał
Możemy wyróżnić następujące rodzaje uchwał:
