Nie można ustalić opłaty podwyższonej za brak segregacji odpadów poniżej ustawowego limitu

Chcielibyśmy obniżyć wysokość opłaty podwyższonej za nieprawidłową segregację odpadów komunalnych. Obecnie jest równa dwukrotności stawki podstawowej. Czy rada gminy ma uprawnienia do wprowadzenia niższej stawki opłaty podwyższonej?

Pytanie dotyczy opłaty podwyższonej za niewypełnianie obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny. Zacznijmy zatem od omówienia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W art. 6i ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.c.p.g.) postanowiono, że obowiązek jej ponoszenia powstaje:

1) w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec;

2) w przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne;

3) w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe – za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości.

Uprawnienia rady

Natomiast z art. 6k ust. 1 u.u.c.p.g. wynika, że rada gminy w drodze uchwały:

1) dokona wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród metod określonych w art. 6j ust. 1 i 2 oraz ustali stawkę takiej opłaty; dopuszcza się stosowanie więcej niż jednej metody ustalania opłat na obszarze gminy;

2) ustali stawkę opłaty za pojemnik lub worek o określonej pojemności przeznaczony do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości.

Z kolei w art. 6j ust. 1 u.u.c.p.g. postanowiono, że w przypadku nieruchomości, o której mowa w art. 6c ust. 1, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi iloczyn:

1) liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość lub

2) ilości zużytej wody z danej nieruchomości, lub

3) powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 682)

– oraz stawki opłaty ustalonej na podstawie art. 6k ust. 1.

Z przytoczonych regulacji prawnych wynika więc w sposób niebudzący wątpliwości, że rada gminy ustala stawkę opłaty – zarówno dla nieruchomości zamieszkanych, jak i niezamieszkanych. W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że jest to stawka podstawowa w przypadku wypełniania obowiązku zbiórki selektywnej. Dodajmy, że ta stawka może zostać przyjęta, jednakże z uwzględnieniem pewnego limitu, który został wyznaczony w art. 6k ust. 2a u.u.c.p.g. Stanowi on, że rada gminy ustala stawki opłat w wysokości nie wyższej niż maksymalne stawki opłat, które za odpady komunalne zbierane i odbierane w sposób selektywny wynoszą za miesiąc:

1) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 1: 2 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem – za mieszkańca (chodzi o metodę od mieszkańca);

2) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 2: 0,7 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem – za m sześc. zużytej wody (tzw. metoda od wody);

3) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 3: 0,08 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem – za m kw. powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego (tzw. metoda od powierzchni);

4) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 2: 5,6 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem za gospodarstwo domowe (metoda od gospodarstwa domowego);

5) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 3: 1,3 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem za pojemniki lub worki o pojemności 120 l przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości; za pojemniki lub worki o mniejszej lub większej pojemności stawki opłat ustala się w wysokości proporcjonalnej do ich pojemności (chodzi tu o nieruchomości niezamieszkane).

Wysokość

Upoważnienie ustawowe dla rady gminy do ustalenia stawki opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi ustalono zaś w art. 6k ust. 3 u.u.c.p.g. Jak wynika z jego treści, jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny, rada ustala ją „w wysokości nie niższej niż dwukrotna wysokość i nie wyższej niż czterokrotna wysokość stawki ustalonej przez radę gminy odpowiednio na podstawie ust. 1 albo w art. 6j ust. 3b”.

Wskazany przepis stawia więc wymóg ustalenia omawianej opłaty w zakresie określonym zarówno przez dolną, jak i górną granicę. Dolna wysokość stawki nie może być niższa niż dwukrotność stawki podstawowej. Zatem, przykładowo, gdy stawka podstawowa przy metodzie od mieszkańca wynosi 44 zł, to stawka podwyższona wyniesie minimalnie 88 zł.

Szczególnie użyteczne w ocenie podanego zagadnienia będzie stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z 26 stycznia 2024 r. (nr 2/29/2024). Organ nadzoru, weryfikując uchwałę rady gminy, stwierdził, że jest ona wadliwa, bo została podjęta z istotnym naruszeniem art. 6k ust. 3 ww. u.u.c.p.g. w związku z ustaleniem stawki opłaty podwyższonej za niewypełnianie obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny w nieprawidłowej wysokości 535,20 zł od pojemnika o pojemności 1100 l. Jednocześnie dodano, że stawka ta winna wynieść minimalnie 535,40 zł. W konsekwencji RIO stwierdziła nieważność stawki.

By podsumować: stawka opłaty podwyższonej musi zostać ustalona wysokości co najmniej dolnej granicy limitu, czyli w wysokości co najmniej dwukrotności stawki podstawowej. Brak osiągnięcia minimalnego poziomu, nawet przy niewielkim odstępstwie, oznaczałby, że stawka została ustalona nieprawidłowo. W tych okolicznościach RIO mogłaby zakwestionować ustaloną stawkę. ©℗