Na początek o cztery miesiące będzie wydłużone obowiązywanie przepisów, które pozwalają Ukraińcom legalnie przebywać w Polsce, podejmować pracę w trybie uproszczonym oraz korzystać z świadczeń na dzieci.

Tak przewiduje projekt nowelizacji ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 103 ze zm.), czyli tzw. specustawy ukraińskiej. Jej zmiana jest konieczna ze względu na decyzję Rady Europejskiej, która wydłużyła tymczasową ochronę dla wojennych uciekinierów z 4 marca br. do 4 marca 2025 r. Przy czym z treści projektu wynika, że okres stosowania przepisów specustawy nie będzie się pokrywał z datą określoną unijnymi przepisami, bo prawo do legalnego pobytu uchodźców w Polsce będzie przesunięte do 30 czerwca br., a więc o cztery miesiące.

Natomiast z informacji zawartej w wykazie prac legislacyjnych rządu, w którym projekt był zapowiedziany, wskazano, że docelowym terminem będzie 4 marca przyszłego roku. Następnym krokiem ma być bowiem przygotowanie kolejnej nowelizacji specustawy, która będzie spełniać wymogi decyzji Rady Europejskiej dotyczące terminu zapewniania uchodźcom ochrony czasowej w państwach UE.

Projekt nowelizacji specustawy zakłada też wydłużenie obywatelom Ukrainy okresu ważności posiadanych przez nich dokumentów, w tym m.in. wizy krajowej, zezwolenia na pobyt czasowy, zgody na pobyt tolerowany czy wizy Schengen wydanej przez Polskę lub inny kraj należący do strefy Schengen. Ponadto w projekcie znalazły się przepisy, które przedłużają o 28 miesięcy (licząc od 24 lutego 2022 r.) okres, w którym uchodźca mający kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty uzyskane poza terytorium państw członkowskich UE będzie mógł wykonywać ten zawód w Polsce. Analogiczne rozwiązanie będzie zastosowane w stosunku do ukraińskich pielęgniarek i położnych. Ponadto do 30 czerwca dopuszczalne będzie tymczasowe wykorzystanie oddanego do użytkowania budynku na potrzeby zamieszkania zbiorowego wojennych uchodźców.

Co istotne, obywatelom Ukrainy, którzy przebywają w Polsce na podstawie przepisów specustawy, przysługuje prawo m.in. do bezpłatnego leczenia, podjęcia pracy w trybie uproszczonym, do pobierania świadczeń z pomocy społecznej oraz świadczeń na dzieci. Wydłużenie okresu legalnego pobytu będzie oznaczać też dłuższy czas korzystania z tych uprawnień. W przypadku pomocy finansowej na dzieci możliwość jej uzyskiwania do 30 czerwca br. będzie obejmować: świadczenie wychowawcze 800+, świadczenie 300+ na wyprawkę szkolną, rodzinny kapitał opiekuńczy, dofinansowanie obniżające opłatę za pobyt dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym oraz świadczenia rodzinne (m.in. zasiłek na dziecko, zasiłek pielęgnacyjny). To wydłużenie będzie skutkowało koniecznością zmiany decyzji w sprawie świadczeń wydanych obywatelom Ukrainy przez gminy oraz informacji w odniesieniu do tych świadczeń, które są przyznawane przez ZUS.

– Jesteśmy właśnie na etapie zmieniania decyzji dotyczących świadczeń rodzinnych ze względu na wydłużenie okresu ważności orzeczeń niepełnosprawności do 30 września br. Przy czym w przypadku obywateli Ukrainy, z uwagi na obowiązujące przepisy specustawy, możemy zrobić to jedynie do 4 marca. Gdy jej nowelizacja wejdzie w życie, będziemy więc w niedługim czasie zmieniać te decyzje po raz kolejny – mówi Bogumiła Jastrzębska, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Katowicach. ©℗

Podstawa prawna

Etap legislacyjny

Projekt nowelizacji ustawy skierowany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów