Będzie nowy prawny bat na nierzetelnych płatników

Wkrótce samorządy zyskają narzędzie do walki z mieszkańcami nieterminowo regulującymi rozłożone na raty zaległe zobowiązania podatkowe. Wystarczy niezapłacenie trzech rat, a nie kolejnych trzech jak do tej pory, by całość zobowiązania mogła być poddana egzekucji.

Już 25 marca wejdzie w życie nowy art. 67da par. 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2760). Został dodany na mocy art. 3 pkt 2 ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 556).

Włodarze: zmiana na plus

Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu należności na raty będzie następowało w przypadku niedotrzymania terminu płatności trzech rat ‒ i to już niekoniecznie trzech kolejnych, jak jest teraz. [ramka] A zatem w przypadku wystąpienia takiej sytuacji kwotę niewpłaconych jeszcze podatków niesolidny dłużnik będzie musiał zapłacić od razu – w przeciwnym razie urząd będzie mógł zablokować mu konta bankowe i ściągnąć zaległości w trybie egzekucyjnym. Przestanie być więc furtką spłacanie co trzeciej raty przez podatników, jak to się dzieje obecnie.

– To zdecydowanie zmiana na plus dla samorządów – uważa Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora Związku Powiatów Polskich. Dodaje, że powstrzyma ona proceder uprawiany przez nieuczciwych podatników, którzy uciekają przed spłatą zaległości np. z tytułu podatków od nieruchomości, od środków transportu itp. Dziś nieuczciwi podatnicy najpierw występują o rozłożenie na raty, a potem regulują należności tak, aby nigdy nie doszło do sytuacji, że nie jest płacona trzecia rata z kolei. A to oznacza, że odzyskanie pieniędzy od nierzetelnych płatników jest utrudnione. – Egzekucja może być prowadzona tylko w odniesieniu do poszczególnych niezapłaconych w terminie rat – mówi Artur Usika, naczelnik wydziału podatków Urzędu Miasta Gdyni. ‒ Pozostała część należności nie jest jeszcze wymagalna. W efekcie niekiedy później okazuje się, że podmiot nie ma już majątku, jest np. w stanie upadłości, a to wyklucza możliwość odzyskania należności – dodaje Grzegorz Kubalski.

Zdaniem włodarzy zmiana pozytywnie wpłynie na spłatę należności dłużników wobec gmin. Gminy szybciej będą mogły występować na drogę egzekucji administracyjnej w celu przymusowego ściągnięcia zaległości. W dodatku zdaniem Grzegorza Kubalskiego gmina będzie mogła skuteczniej prowadzić egzekucję.

Nowe przepisy chwali też Piotr Tomaszewski, skarbnik z Urzędu Miasta Bydgoszcz. Jak podkreśla, przez to, że niespłacone raty nie będą musiały być kolejne, tylko trzy dowolnie wybrane, oznacza, że decyzja ratalna szybciej wygaśnie w całości i podatnik nie będzie miał ochrony przed egzekucją pozostałej, niespłaconej części, a tym samym szybciej gmina będzie mogła podjąć lub zainicjować egzekucję.

– Nowelizacja przełoży się na szybsze wszczęcie zawieszonych postępowań egzekucyjnych w przypadku braku wywiązania się zobowiązanego z udzielonej ulgi. Gmina odzyska szybciej środki z tytułu należnych podatków i opłat lokalnych od podatników, którzy nie wywiązują się terminowo z układu ratalnego – wtóruje Robert Grabowski, rzecznik prasowy prezydenta Koszalina. – Jest to zmiana, która polepszy sytuację gminy, gdyż kwota zaległego podatku bez zbędnej zwłoki wróci do postępowania egzekucyjnego, a gmina będzie mogła zastosować wiele działań pozwalających na szybsze odzyskanie zaległego zobowiązania, np. zajęcie rachunku bankowego lub wierzytelności – dodaje.

opinia eksperta

Nieczęste rozwiązanie

Kierunek zmian należy ocenić pozytywnie, bo z perspektywy gmin poszerza kompetencje organu podatkowego. Natomiast z perspektywy naszych doświadczeń nie wydaje się, by ta zmiana w istotny sposób ułatwiła egzekwowanie dochodów podatkowych. Rozkładanie na raty należności nie jest często stosowane w praktyce, ponieważ podatnik i tak musi zapłacić pełną kwotę zobowiązania wraz z opłatą prolongacyjną. Jeżeli spełnia przesłanki do uzyskania ulgi w zapłacie, najczęściej stara się o umorzenie zaległości podatkowych. Również służby finansowe w gminach nie są entuzjastami rozkładania na raty właśnie z powodu konieczności monitorowania wykonywania decyzji, trudności z zarachowywaniem płatności poszczególnych rat oraz wykazywaniem tych decyzji choćby w sprawozdawczości budżetowej. Niemniej jednak w indywidualnych sytuacjach zmiana ta może poprawić sytuację prawną organu podatkowego. ©℗

Rozwiązanie na przyszłość

Samorządy zaznaczają jednocześnie, że ostatnio, gdy sytuacja gospodarcza nie była najgorsza, przypadki nierzetelnych płatników nie były częste. Jednak nowe przepisy będą działały na mieszkańców dyscyplinująco i niejako prewencyjnie. Jest nadzieja, że niepożądany proceder nie rozwinie się na większą skalę nawet w razie spowolnienia gospodarczego.

– To zresztą był jeden z powodów wprowadzenia zmiany – mówi Grzegorz Kubalski. ‒ Rozłożenie należności publicznoprawnej na raty nie jest prawem zobowiązanego, ale wyrazem dobrej woli ze strony właściwego podmiotu publicznego. W sytuacji, gdy ta dobra wola jest naruszana poprzez niepłacenie części rat, nie ma uzasadnienia dla utrzymywania przywileju ratalnej płatności – konkluduje. ©℗