Co zmieniło się w procedurze "Niebieskie Karty"? Wśród nowości są m.in.: nowy termin "przemoc domowa", poszerzenie kręgu osób, które mogą wszcząć procedurę "Niebieskie Karty" czy też bardziej precyzyjna definicja samej przemocy. Nowe rozporządzenie Rady Ministrów wprowadziło istotne zmiany w procedurze „Niebieskie Karty”, które weszły w życie pod koniec września 2023 r. Poznaj szczegóły.

rozwiń ›

Od 28 września 2023 r. wszedł w życie nowy akt prawny regulujący procedurę „Niebieskie Karty”, wprowadzając kluczowe zmiany w zakresie walki z przemocą domową. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie została zaktualizowana, zastępując dotychczasowe pojęcie "przemocy w rodzinie" terminem "przemoc domowa". Wprowadzono również bardziej precyzyjną definicję przemocy, obejmującą wykorzystywanie przewagi fizycznej, psychicznej lub ekonomicznej.

Nowe przepisy, opublikowane w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1870, zastąpiły dotychczas obowiązujące zapisy z 2011 r., dostosowując je do najnowszych zmian w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Procedura "Niebieskie Karty" - co to?

Zanim przejdziemy do omówienia nowości w prawie, najpierw należy wytłumaczyć, czym w ogóle jest procedura "Niebieskie Karty".

Ważne

"Niebieskie Karty" to narzędzie stosowane w Polsce w ramach walki z przemocą domową. Jest to procedura, której celem jest zapewnienie bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej poprzez skoordynowane działania różnych instytucji i podmiotów, takich jak pracownicy socjalni, policjanci, przedstawiciele oświaty czy służby zdrowia. Procedura ta została wprowadzona w odpowiedzi na potrzebę skutecznego reagowania na przypadki przemocy domowej.

Procedurę "Niebieskie Karty" wprowadzono po raz pierwszy w Polsce na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 13 września 2011 r. Wtedy to określono zasady funkcjonowania procedury, wzory formularzy oraz podmioty odpowiedzialne za jej realizację.

W 2023 r. wprowadzono wiele istotnych zmian w procedurze "Niebieskie Karty". Poniżej omawiamy wszystkie najważniejsze nowości.

Kto może wszcząć procedurę "Niebieskie Karty? [LISTA]

Jedną z głównych modyfikacji jest znaczne poszerzenie grona podmiotów uprawnionych do wszczęcia procedury „Niebieskie Karty”. Z pięciu dotychczasowych podmiotów, nowe przepisy nie narzucają ograniczeń co do ich liczby, umożliwiając także organizacjom pozarządowym pełnienie tej roli.

Procedurę „Niebieskie Karty” mogą wszcząć:

  • pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej;
  • funkcjonariusz Policji;
  • żołnierz Żandarmerii Wojskowej;
  • pracownik socjalny specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej;
  • asystent rodziny;
  • nauczyciel wychowawca będący wychowawcą klasy lub nauczyciel znający sytuację domową małoletniego;
  • osoba wykonująca zawód medyczny, w tym lekarz, pielęgniarka, położna lub ratownik medyczny;
  • przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
  • pedagog, psycholog lub terapeuta, będący przedstawicielami jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; Policji; oświaty; ochrony zdrowia; lub organizacji pozarządowych.

Kiedy wszczyna się procedurę "Niebieskie Karty"?

Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta” w przypadku powzięcia w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych:

  • podejrzenia stosowania przemocy wobec osób doznających przemocy domowej lub
  • w wyniku zgłoszenia dokonanego przez świadka przemocy domowej.

"Niebieskie Karty" 2023. Nowa terminologia

W nowym prawie wprowadzono precyzyjną terminologię.

  • "Przemoc domowa" - to pojęcie zastąpiło wcześniej obowiązującą „przemoc w rodzinie”. W związku z tym uległ zmianie tytuł ustawy z ustawy „o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie” na ustawę o „przeciwdziałaniu przemocy domowej”.
  • Do definicji "przemocy"wprowadzono nowe elementy: żeby dane działanie lub zaniechanie było uznane za przemoc domową musi wykorzystywać przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną.
  • Nowelizacja ustawy uznaje, że małoletniego należy traktować jako "osobę doznającą przemocy domowej" w sytuacji, gdy był on świadkiem takiej przemocy.
  • "Osoba stosująca przemoc domową" - to osoba pełnoletnia, która dopuszcza się przemocy domowej wobec osób podlegających ochronie.

"Niebieskie Karty" 2023. Nowe uprawnienia i obowiązki

Zgodnie z nowymi przepisami, uczestniczący w procedurze "Niebieskie Karty" podmioty, takie jak pracownicy socjalni, policjanci, czy pracownicy służby zdrowia, mają teraz szersze uprawnienia do działań interwencyjnych.

W razie zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą domową pracownik socjalny zapewnia dziecku ochronę przez umieszczenie go:

  • u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej dającej gwarancję zapewnienia dziecku bezpieczeństwa i należytej opieki,
  • w rodzinie zastępczej,
  • w rodzinnym domu dziecka lub
  • w instytucjonalnej pieczy zastępczej.

W ramach realizowanej procedury „Niebieskie Karty” praca z osobą stosującą przemoc domową będzie należała w szczególności do policjanta, zaś z osobą doznającą przemocy domowej pracował będzie pracownik socjalny.

Ważne

Ważną zmianą jest wprowadzenie możliwości nałożenia na sprawcę przemocy zakazu zbliżania się do ofiary lub nakazu opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania.

"Niebieskie Karty" 2023. Skrócony czas na przekazanie dokumentów

Nowe przepisy skróciły termin na przekazanie formularza „Niebieskiej Karty – A” z 7 do 5 dni roboczych. Zespół interdyscyplinarny ma obowiązek przekazać go dalej do grupy diagnostyczno-pomocowej niezwłocznie, lecz nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od otrzymania. Grupa, z kolei, zobligowana jest do zorganizowania pierwszego posiedzenia w terminie nie dłuższym niż 5 dni roboczych od otrzymania formularza.

Zakończenie procedury "Niebieskie Karty"?

Zakończenie procedury „Niebieskie Karty” następuje w przypadku:

  • ustania przemocy domowej i uzasadnionego przypuszczenia, że zaprzestano dalszego stosowania przemocy domowej,
  • rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.

"Niebieskie Karty" 2023. Działania monitorujące i wsparcie

Nowe regulacje wprowadzają również ścisłe działania monitorujące prowadzone przez grupę diagnostyczno-pomocową przez okres 9 miesięcy po zakończeniu procedury. W tym czasie składane są wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa osób objętych procedurą, a także udzielane jest poradnictwo i wsparcie.

W pracy z osobami stosującymi przemoc domowa ustawa wprowadza dodatkowe formy działań tj. programy psychologiczno-teapeutyczne i korekcyjno-edukacyjne, których celem ma być powstrzymanie osoby stosującej przemoc domową przed dalszym stosowaniem przemocy oraz rozwijanie umiejętności samokontroli i rozwiązywania problemów bez stosowania przemocy.