Nieruchomością pozostałą po zlikwidowanym przedsiębiorstwie państwowym może gospodarować starosta albo prezydent miasta na prawach powiatu, który będzie wpisany do księgi wieczystej jako reprezentant Skarbu Państwa.
Sprawa dotyczyła zmiany treści wpisu w księdze wieczystej, która związana była z likwidacją dawnego przedsiębiorstwa państwowego. W księdze prowadzonej w dziale II wpisane było – jako właściciel nieruchomości – przedsiębiorstwo państwowe W. Tego wpisu dokonano w 1963 r. na podstawie umowy sprzedaży, którą przedsiębiorstwo zawarło, działając w imieniu państwa polskiego. W tym czasie własność przysługiwała jedynie państwu, natomiast państwowe osoby prawne – takie jak przedsiębiorstwa– jedynie wykonywały niektóre uprawnienia konieczne dla prowadzenia działalności gospodarczej.
Przedsiębiorstwo W. zostało zlikwidowane jeszcze w 1976 r. na podstawie zarządzenia resortu handlu wewnętrznego. Majątek zakładu przejęła centrala spółdzielni spożywców Społem.
Mimo to w księdze wieczystej nadal jako właściciel nieruchomości figurowało przedsiębiorstwo W. O nieruchomości po prawie 40 latach przypomniał sobie Skarb Państwa i do bydgoskiego sądu rejonowego pod koniec 2014 r. trafił wniosek prezydenta Bydgoszczy (który reprezentował Skarb Państwa jako pełniący obowiązki starosty w powiecie grodzkim) o wykreślenie przedsiębiorstwa W. z działu II księgi i wpisanie Skarbu Państwa jako właściciela.
Wniosek został jednak oddalony. Sąd stwierdził, że prezydent Bydgoszczy jako reprezentant Skarbu Państwa powinien wykazać swoje uprawnienia do nieruchomości, a nie tylko podać we wniosku, że poprzedni podmiot, ujawniony w podrubryce „Skarb Państwa”, został zlikwidowany. Rozpoznający odwołanie bydgoski sąd okręgowy stwierdził natomiast, że w sprawie istnieje poważny problem prawny. Wprawdzie art. 23 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami przewiduje, że to starostowie gospodarują nieruchomościami państwowymi, ale zasada ta ma wiele wyjątków. Dlatego zdecydował się zadać Sądowi Najwyższemu pytanie prawne o możliwość ujawnienia w księdze wieczystej starosty zamiast zlikwidowanego przedsiębiorstwa państwowego, w sytuacji gdy starosta (względnie prezydent miasta – powiatu grodzkiego) wykaże stosownymi dokumentami fakt likwidacji przedsiębiorstwa państwowego.
W odpowiedzi Sąd Najwyższy wydał uchwałę, w której stwierdził, że starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) może być wpisany w dziale II księgi wieczystej jako organ reprezentujący Skarb Państwa na podstawie art. 11 ust. 1 w związku z art. 23 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego z 25 lutego 2016 r., sygn. III CZP 109/15.
