Od 2024 r. gminy zaczną z niego przekazywać 1,5 proc. wpływów na wskazane przez podatników organizacje rolnicze. Przy czym wciąż nie wiadomo, jak rząd odda im to, co stracą. Wszyscy czekają na rozporządzenie.

Nowe regulacje, które z jednej strony zmniejszają dochody gmin z podatku rolnego, a z drugiej nakładają na nie nowe obowiązki pośrednictwa w przekazywaniu wsparcia na organizacje rolnicze wprowadzi ustawa z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1450), która 28 lipca 2023 r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw. Wejdzie w życie 1 stycznia 2024 r., a więc z rozpoczęciem kolejnego (nowego) roku budżetowego i podatkowego.

Na konkretną organizację

Kluczową zmianę wprowadzającą obowiązek odprowadzania przez gminy 1,5-proc. należnego podatku rolnego dodano w ustawie z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (nowe art. 6d–6f; t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 333; dalej: u.p.r.). I tak zgodnie z art. 6d. ust. 1 u.p.r. obowiązek odprowadzenia tej części podatku ma organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia gruntów. Przy czym odprowadzenie ma się odbywać na wniosek:

► podatnika podatku rolnego, będącego osobą fizyczną, oraz

► podatnika podatku rolnego, będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną.

Co ważne, podatnicy będą wskazywać na rzecz jakiego konkretnie podmiotu uprawnionego ma być przekazana kwota 1,5 proc. należnego podatku, podając przy tym jego numer wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Ustawa precyzuje, że beneficjentami ww. wsparcia mogą być:

1. związek zawodowy rolników indywidualnych albo

2. związek rewizyjny zrzeszający rolnicze spółdzielnie produkcyjne albo

3. Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych.

►Czy w przypadku nieruchomości, które mają kilku współwłaścicieli, muszą oni wybrać tego samego beneficjenta?

Nie. Z dodanego art. 6d ust. 2 u.p.r. wynika, że w przypadku gdy obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na kilku współwłaścicielach (posiadaczach), organ podatkowy przekazuje kwotę w wysokości 1,5 proc. należnego podatku rolnego za dany rok podatkowy od kwoty zapłaconej z tytułu tego podatku przez współwłaściciela (posiadacza) na rzecz podmiotu uprawnionego wybranego przez tego współwłaściciela (posiadacza).

W oczekiwaniu na wzór

Wnioski o przekazanie pieniędzy rolnicy i spółdzielnie produkcyjne będą mogli składać od 1 marca do 15 listopada danego roku podatkowego, co oznacza, że po raz pierwszy takie wnioski będą mogły zostać złożone już za prawie siedem miesięcy. Jak wynika z nowych przepisów, wzór wniosku oraz szczegółowy zakres zawartych w nim danych niezbędnych do przekazania podmiotowi uprawnionemu 1,5 proc. należnego podatku rolnego mają zostać określone w przepisach wykonawczych. Zgodnie z przepisami wniosek będzie mógł być złożony za pomocą środków komunikacji elektronicznej, przy czym minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji określi ponadto w drodze rozporządzenia:

1) sposób przekazywania wniosku za pomocą środków komunikacji elektronicznej,

2) rodzaje podpisu elektronicznego, którym powinien zostać opatrzony wniosek.

Przekazanie pod rygorem

Omawianą kwotę gmina będzie musiała obowiązkowo przekazać na rzecz podmiotu wybranego przez podatnika. Zgodnie z art. 6e. ust. 1. „Kwotę, o której mowa w art. 6d ust. 1, zaokrągloną do pełnych dziesiątek groszy w dół, organ podatkowy przekazuje na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wybranego przez podatnika podmiotu uprawnionego, jednorazowo w terminie do dnia 31 grudnia roku podatkowego, z tym że tę kwotę pomniejsza się o koszty przelewu bankowego”. Z kolei zgodnie z w dodanym art. 6d ust. 2 u.p.r. „Jeżeli kwota, o której mowa w art. 6d ust. 1, nie zostanie przekazana podmiotowi uprawnionemu w terminie, o którym mowa w ust. 1, przysługują mu odsetki ustawowe”. Przepis ten zabezpiecza więc z jednej strony interes uprawnionych podmiotów, a z drugiej strony motywuje organ podatkowy do terminowego przekazywania środków – pod rygorem naliczania odsetek. Co istotne, przepisy precyzują, że warunkiem przekazania kwoty dla organizacji rolniczej jest zapłata w pełnej wysokości podatku należnego stanowiącego podstawę obliczenia tej kwoty.

Samorządy liczą na mechanizm

Jak przyznano w uzasadnieniu, wprowadzenie zmian będzie miało wpływ na sektor finansów publicznych w zakresie budżetów gmin – z uwagi na zmniejszenie dochodów z tytułu tego podatku. W uzasadnieniu projektu, który dołączono do projektu nowelizacji, wskazano na potrzebę wsparcia organizacji rolniczych i na argumenty o charakterze społecznym: „W ramach przewidywanych skutków społecznych i gospodarczych można założyć, że uzyskanie przez rolnicze związki zawodowe dodatkowego źródła finansowania spowoduje większą aktywność tych organizacji i większe zainteresowanie rolników, aby przystępować do struktur związkowych”.

Co jednak istotne dla samorządów, ta sama nowelizacja wprowadza mechanizm zabezpieczający gminy przed utratą dochodów. Mianowicie w art. 6f ust. 1 jednoznacznie wskazano, że „Z tytułu przekazania kwot, o których mowa w art. 6d ust. 1 i 2, na rzecz podmiotów uprawnionych gminom przysługuje z budżetu państwa zwrot utraconych dochodów”. Niestety – na razie nie wiadomo, jak on dokładnie będzie wyglądał. W uzasadnieniu wskazano, że ustawodawca wprowadzi dopiero (w drodze rozporządzenia) warunki i tryb zwrotu, kierując się potrzebą zabezpieczenia budżetów gmin przed utratą dochodów. Na dzień sporządzenia niniejszego tekstu takiego aktu prawnego jeszcze nie wprowadzono.

Warto na marginesie wspomnieć, że na podstawie art. 12 ust. 2 pkt 5a u.p.r. już wiele lat wcześniej wprowadzono pewne rozwiązanie legislacyjne w odniesieniu do rekompensaty dla gmin z tytułu zwolnienia ustawowego przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego. I tak zgodnie z par. 2 rozporządzenia ministra finansów z 21 lutego 2006 r. w sprawie zwrotu utraconych przez gminy dochodów z tytułu zwolnienia od podatku rolnego przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego (Dz.U. z 2006 r. nr 33, poz. 228) gmina składa wniosek do właściwego wojewody w terminie do 31 marca roku następującego po roku, w którym nastąpiło zwolnienie z podatku rolnego, wykazując faktyczne roczne skutki zwolnień ustawowych, wynikające z decyzji oraz deklaracji podatkowych na dany rok podatkowy, według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który sporządzany jest wniosek. Następnie właściwy wojewoda sprawdza prawidłowość sporządzonych wniosków pod względem rachunkowym oraz formalnym. W terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym nastąpiło zwolnienie, właściwy wojewoda przekazuje na rachunek budżetu gminy kwotę środków stanowiącą równowartość wysokości utraconych dochodów z tytułu zwolnień.

Można jedynie domniemywać, że podobne rozwiązania legislacyjne mogą stanowić punkt odniesienia dla wprowadzenia rozporządzenia wykonawczego dotyczącego mechanizmu rekompensaty kwot utraconych przez gminy z tytułu przekazania omawianego 1,5 proc. podatku rolnego na rzecz rolniczych związków zawodowych. ©℗