Subskrybuj nas na Youtube
Pracujemy w inspektoracie weterynarii. Dwukrotnie podejmowaliśmy próbę kontroli zakładu przetwórstwa mięsa. Stwierdziliśmy, że w obiekcie ludzie pracowali, ale nie wpuszczono nas do niektórych pomieszczeń (np. ubojni), odmówiono podania dokumentacji, a nawet utrudniano kontrolę przez gaszenie oświetlenia. Mówiono nam, że nie ma kierownika ani osoby upoważnionej i inni nie mogą nam pomagać. Czy w takiej sytuacji jest podstawa prawna do ukarania właściciela zakładu karami pieniężnymi?
Tak. Taki stan faktyczno-prawny może stanowić podstawę prawną do wydania decyzji przez powiatowego lekarza weterynarii wobec właściciela zakładu i ukarania go karami pieniężnymi – po pierwsze z tytułu uniemożliwienia przeprowadzenia urzędowej kontroli, w tym nieokazanie żądanej dokumentacji, po drugie z tytułu utrudniania przeprowadzenia kontroli urzędowej przez nieudzielenie pomocy w jej przeprowadzeniu. Zastosowanie tych kar będzie możliwe również przy braku obecności kierownika zakładu bądź osoby przez niego upoważnionej w czasie kontroli i przy biernej postawie przedstawicieli zakładu w trakcie obu czynności kontrolnych.
Co mówią przepisy
Z art. 4 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi wynika bowiem, że podmioty działające na rynku spożywczym udzielają wszelkiej pomocy niezbędnej w celu zagwarantowania przeprowadzania urzędowych kontroli przez właściwy organ. Podmioty te m.in. zapewniają dostęp do wszystkich budynków, nieruchomości, instalacji lub innych obiektów infrastruktury; udostępniają dokumenty i rejestry wymagane na podstawie niniejszego rozporządzenia, uznane przez organ za konieczne dla oceny sytuacji. Z kolei art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy z 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego stanowi, że karze pieniężnej podlega ten, kto prowadząc przedsiębiorstwo sektora spożywczego:
a) nie wykonuje obowiązków lub narusza wymagania:
- w zakresie dotyczącym produktów pochodzenia zwierzęcego, określone w rozporządzeniu nr 852/2004 lub w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie art. 14 ust. 2 tego rozporządzenia, lub
- określone w rozporządzeniu nr 853/2004 lub w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie art. 12 ust. 2 tego rozporządzenia,
- weterynaryjne określone w ustawie lub przepisach wydanych na jej podstawie, lub
b) uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie urzędowych kontroli w zakresie określonym w rozporządzeniu nr 854/2004 lub przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie art. 19 ust. 2 tego rozporządzenia.
Kary pieniężne określa szczegółowo rozporządzenie w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenia przepisów o produktach pochodzenia zwierzęcego. Wysokość kar, o których mowa w art. 26 ust. 1 ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego, wynosi: (...)
- od 10 tys. zł do 35 tys. zł – za uniemożliwienie przeprowadzenia urzędowych kontroli w zakresie określonym w rozporządzeniu nr 854/2004 przez uniemożliwienie wstępu do zakładu lub do niektórych jego pomieszczeń albo nieokazanie żądanych dokumentów,
- od 2 tys. zł do 20 tys. zł – za utrudnienie przeprowadzenia urzędowych kontroli w zakresie określonym w rozporządzeniu nr 854/2004 przez nieudzielenie niezbędnej pomocy w jej przeprowadzeniu albo nieokazanie wyników badań laboratoryjnych.
Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego kary pieniężne w drodze decyzji administracyjnej wymierza powiatowy lekarz weterynarii.
Istotne fakty
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że przeprowadzono łącznie dwie kontrole w zakładzie przetwórstwa mięsnego. W ich trakcie, co istotne, nie umożliwiono kontroli w niektórych pomieszczeniach, nie przedłożono żądanej dokumentacji, nie było właściciela ani innej upoważnionej przez niego osoby. Ponadto inni pracownicy świadomie utrudniali kontrolę. W konsekwencji należy przyjąć, że uniemożliwienie kontrolującym wstępu do niektórych pomieszczeń zakładu oraz nieokazanie kontrolującym żądanych dokumentów stanowi o uniemożliwieniu przeprowadzenia urzędowych kontroli w rozumieniu powołanego par. 1 pkt 25 ww. rozporządzenia z 26 maja 2010 r. Z kolei nieudzielenie pomocy w jej przeprowadzeniu świadczy o utrudnianiu przeprowadzenia urzędowych kontroli w rozumieniu par. 1 pkt 26 tego rozporządzenia.
Są więc podstawy prawne, aby powiatowy lekarz weterynarii wymierzył właścicielowi ww. zakładu dwie odrębne kary pieniężne, po pierwsze za uniemożliwienie kontroli, po drugie za utrudnienie przeprowadzenia urzędowych kontroli. Wymiar tych kar powinien mieścić się w granicach określonych w par. 1 pkt 25 i 26 powołanego rozporządzenia.
Wskazać także należy, że zgodnie z art. 19c ust. 1 i 2 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej kontrolę przeprowadza się w obecności kierownika podmiotu kontrolowanego albo osoby przez niego upoważnionej. Jednak zarzuty czynione przez przedstawicieli zakładu w ww. zakresie (tj. braku jednej z tych osób podczas wizytacji kontrolerów) nie mogą być skuteczne. Podkreślenia wymaga bowiem to, że przedmiotem rozpoznania są tylko finansowe konsekwencje spowodowane przez uniemożliwianie i utrudnianie przeprowadzenia przez organy weterynaryjne prawidłowej kontroli. Co istotne, przeprowadzenie kontroli w ww. zakładzie bez udziału wskazanych w tym przepisie osób nie wynikało ze złej woli organu kontroli, a jedynie z braku woli uczestnictwa osób reprezentujących zakład. Poza tym kontrole były przeprowadzone dwukrotnie i podczas każdej z nich na terenie zakładu znajdowały się osoby, które mogły poinformować kierownika zakładu lub osoby przez niego upoważnione o takiej sytuacji i nawet gdyby osoby te nie mogły się w danym momencie stawić na terenie zakładu, to mogły w tym zakresie poczynić ustalenia z kontrolującymi. Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 25 marca 2015 r., sygn. akt II SA/Gd 702/14. Wskazać również należy, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym stwierdzono, iż z przepisów unijnych wynika jednoznacznie, że kontrole tego rodzaju mogą być przeprowadzane bez żadnego uprzedniego zawiadomienia (np. wyrok WSA w Warszawie z 22 listopada 2011 r., sygn. akt VI SA/Wa 1805/11).
Podstawa prawna
Art. 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz.Urz. UE z 2004 r. L 139, s. 206). Art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy z 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1577). Par. 1 rozporządzenia ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 26 maja 2010 r. w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenia przepisów o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz.U. z 2010 r. nr 93, poz. 600). Art. 19c ust. 1 i 2 ustawy z 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (t.j. Dz.U. z 2010 r. n r112, poz. 744 ze zm.).
