Dotacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego dla spółek wodnych mogą stanowić pomoc publiczną lub pomoc de minimis, które podlegają kontroli ze strony Komisji Europejskiej. Samorząd nie może arbitralnie uznać, że dane dofinansowanie się do nich nie kwalifikuje.
Takie wnioski płyną z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 5 maja 2015 r. Rozpatrywana przez nie sprawa dotyczyła uchwały Rady Gminy Wiśniew, określającej zasady udzielania, tryb postępowania i sposób rozliczenia dotacji na rzecz spółek wodnych (nr V/29/2015 z 10 kwietnia 2015 r.). Gminna uchwała została podjęta na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) oraz art. 164 ust. 5c ustawy – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 469).
RIO orzekła o nieważności uchwały, bowiem przy wydaniu tego aktu rada gminy istotnie naruszyła przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 59, poz. 404 ze zm.; dalej: u.p.d.p.p.). Najpoważniejszy zarzut RIO dotyczył tego, że z gminnej uchwały nie wynikało, aby dotacje celowe udzielane z budżetu gminy dla spółek wodnych stanowiły pomoc de minimis. A tymczasem, w ocenie izby, najprawdopodobniej zamierzeniem Rady Gminy Wiśniew było udzielenie spółkom wodnym takiej właśnie pomocy. Wójt gminy argumentował, że udzielona dotacja nie stanowi pomocy publicznej ani pomocy de minimis. Zdaniem kolegium izby z badanej uchwały wynika jednak wniosek przeciwny. RIO zaznaczyła, że uchwała o dotacjach dotyczy także spółek wodnych uznawanych za przedsiębiorców i w odniesieniu do nich stanowi program pomocowy w rozumieniu u.p.d.p.p. Kolegium wskazało, że dotacje dla spółek wodnych mogą mieć charakter pomocy de minimis lub pomocy publicznej. W treści uchwały brakuje jednak odesłania do stosownego rozporządzenia Komisji Europejskiej w sprawie stosowania Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (jest ich kilka, odpowiednio do konkretnego działu gospodarki), co jest warunkiem udzielania pomocy państwowej w takim trybie.
Czas płynie, a nowego prawa wodnego nie ma

Zobacz również
W trakcie postępowania prowadzonego przez izbę okazało się także, że przed podjęciem uchwały przez radę gminy, jej projekt nie został przesłany ani do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ani do ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Tymczasem taki obowiązek wynika z art. 7 ust. 3 i 3a u.p.d.p.p.. Przepisy te wskazują, że projekt programu pomocowego przewidujący udzielanie pomocy de minimis należy zgłosić prezesowi UOKIK, natomiast jeśli pomoc taka miałaby dotyczyć rolnictwa lub rybołówstwa – ministrowi rolnictwa (w ciągu 14 dni od dokonania notyfikacji mają oni prawo do przedstawienia swoich zastrzeżeń dotyczących przejrzystości zasad udzielania pomocy).
RIO zastrzegła jednak, że jeżeli uchwała miałaby dotyczyć nie tylko pomocy de minimis, lecz także innych form pomocy publicznej, wówczas w grę nie wchodziłoby zgłoszenie, a konieczne byłoby uzyskanie opinii – odpowiednio – prezesa UOKIK albo ministra rolnictwa (stanowi o tym art. 12 ust. 1 u.p.d.p.p.). Taka opinia byłaby obowiązkowa w przypadku projektów programów pomocowych, przewidujących m.in. udzielanie pomocy w ramach wyłączeń grupowych, oraz pomocy indywidualnej (a także pomocy indywidualnej na restrukturyzację) oraz pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie.
W ocenie RIO skoro projekt badanej uchwały nie został przekazany do prezesa UOKIK ani do ministra rolnictwa w celu uzyskania opinii, jak również nie został im zgłoszony w celu przedstawienia zastrzeżeń, to badana uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem art. 7 ust. 3 i 3a oraz art. 12 ust. 1 u.p.d.p.p.
Izba wskazała również na naruszenie prawa przy określeniu terminu wejścia w życie uchwały. Zapisano w niej bowiem, że wejdzie ona w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego. W ocenie RIO taki przepis narusza art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 197, poz. 1172 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem uchwała powinna wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia, chyba że określa ona termin dłuższy. Zdaniem izby Rada Gminy Wiśniew swoim działaniem bezpodstawnie skróciła ustawowy, 14-dniowy termin, co jest sprzeczne z powyższym przepisem.
Uchwała Kolegium RIO w Warszawie z 5 maja 2015 r. nr 11.120.2015