Decyzje o pozwoleniu na budowę. Kiedy jest możliwe wznowienie postępowania?

Przesłankami wznowienia postępowania w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę mogą być m.in. fałszywe dowody i przestępstwo, brak udziału strony w postępowaniu, nowe okoliczności faktyczne lub dowody istniejące w dniu wydania decyzji, a nieznane organowi, a także wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu. Jak w praktyce prawidłowo rozumieć te przesłanki i jak definiuje się użyte przez ustawodawcę terminy? Wyjaśnień w tym zakresie dostarcza bogate orzecznictwo - pisze Piotr Jarzyński, prawnik, specjalista od prawa budowlanego i nieruchomości, Kancelaria Prawna Jarzyński & Wspólnicy.

Ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę może zostać uchylona – możliwe jest to m.in. w postępowaniu w sprawie wznowienia postępowania (art. 145–152 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego; t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 775; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 803; dalej: k.p.a.). Jednakże z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia tylko w określonych przypadkach.

przesłanki wznowienia

Na podstawie art. 145 par. 1 k.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;

3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27 k.p.a.;

4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;

5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję;

6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;

7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 par. 2 k.p.a.);

8) decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

Dodatkowo – zgodnie z art. 145a, 145aa, 145b k.p.a. – można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy:

Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją RP, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja;

zostało wydane orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które ma wpływ na treść wydanej decyzji;

zostało wydane orzeczenie sądu stwierdzające naruszenie zasady równego traktowania, zgodnie z ustawą z 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz.U. z 2020 r. poz. 2156; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 641), jeżeli naruszenie tej zasady miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy zakończonej decyzją ostateczną.

Jeśli chodzi o decyzje o pozwoleniu na budowę, to w praktyce możemy spotkać się najczęściej ze wznowieniem postępowania, jeżeli:

dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe (art. 145 par. 1 pkt 1 k.p.a.);

decyzja została wydana w wyniku przestępstwa (art. 145 par. 1 pkt 2 k.p.a.);

strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a.);

wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję (art. 145 par. 1 pkt 5 k.p.a.);

decyzja został wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu (art. 145 par. 1 pkt 6 k.p.a.).

fałszywe dowody i przestępstwo

Jak zatem rozumieć pojęcia fałszywych dowodów lub przestępstwa, których użył ustawodawca w przytoczonych przepisach? Wskazówek w tym zakresie można szukać w orzecznictwie. I tak z art. 145 par. 1 pkt 1 k.p.a. nie wynika, aby podstawa do wznowienia postępowania zachodziła wtedy, gdy okaże się, że fałszywe były dowody, które zgodnie z przepisami były w konkretnej sprawie dopuszczalne. Istotne jest natomiast to, że okazało się, iż fałszywe są dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne. Przykładowo: oświadczenie o posiadaniu prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane powinien złożyć osobiście inwestor. Jednakże, gdyby takie oświadczenie złożył pełnomocnik inwestora i organ administracji na jego podstawie ustalił, że inwestor posiada prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, i następnie okazało się, że jest ono fałszywe w rozumieniu art. 145 par. 1 pkt 1 k.p.a., to zachodziłaby wskazana w tym przepisie podstawa wznowienia (wyrok NSA z 26 maja 2020 r., sygn. akt II OSK 3204/19).

Czy jest potrzebne sądowe potwierdzenie

Nie zawsze fałszowanie dowodów lub popełnienie przestępstwa musi być formalnie potwierdzone np. orzeczeniem sądu. Zgodnie z art. 145 par. 1 pkt 1 i 2 k.p.a., jeśli dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe lub decyzja została wydana w wyniku przestępstwa (…), postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego (art. 145 par. 2 k.p.a). Z wyżej wskazanych przyczyn wymienionych w art. 145 par. 1 pkt 1 i 2 k.p.a. można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa (art. 145 par. 3 k.p.a.).

Różne oblicza fałszerstw

Ponadto z orzecznictwa wynika, że:

► Wskazana w art. 145 par. 1 pkt 1 k.p.a. fałszywość nie tylko sprowadza się do stricte fałszerstwa, lecz także może dotyczyć treści, jaką zawiera konkretny dowód, jak np. wątpliwości co do prawdziwości treści złożonego oświadczenia o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane (wyrok NSA z 1 grudnia 2016 r., sygn. akt II OSK 1119/16). Zgodnie z art. 32 ust. 4 pkt 2 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 682; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 967; dalej: p.b.) pozwolenie na budowę może być wydane wyłącznie temu, kto m.in. złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Jeśli wnioskodawca złożył oświadczenie, nie mając określonego tytułu prawnego, to może to stanowić fałsz intelektualny (art. 271 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1138; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 852; dalej: k.k.). Jednak działanie takie nie będzie fałszem intelektualnym, jeśli składający oświadczenie działał w przekonaniu o posiadaniu takiego prawa na podstawie np. umowy, która następnie stała się przedmiotem sporu co do jej treści, skuteczności lub ważności, w szczególności co do faktu udzielenia prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane (A. Damasiewicz, „Wznowienie postępowania administracyjnego w sprawie pozwolenia na budowę”, Warszawa 2022, s. 75). Także stwierdzenie sfałszowania podpisu inicjującego postępowanie administracyjne wyczerpuje przesłanki wznowienia postępowania (wyrok WSA w Poznaniu z 29 kwietnia 2020 r., sygn. akt IV SAB/Po 35/20).

► Przesłanka uprzedniego wydania decyzji w wyniku przestępstwa (art. 145 par. 1 pkt 2 k.p.a.) ograniczona jest przedmiotowo wyłącznie do stanów faktycznych, w których wydana decyzja była wynikiem przestępstwa, w którym czyn karalny skierowany był wobec funkcjonariusza publicznego, lub funkcjonariusz publiczny uczestniczył w czynie karalnym, w wyniku którego została wydana decyzja. Tak więc art. 145 par. 1 pkt 2 k.p.a. odnosi się wyłącznie do przestępstw dotyczących wydania decyzji przez organ administracji publicznej, a zatem przestępstw przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego określonych w rozdziale XXIX k.k. (patrz: wyrok NSA z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt I OSK 2631/17).

Wskazuje się również, że art. 145 par. 1 pkt 2 k.p.a. (pozwalający na wznowienie postępowania, gdy decyzja została wydana w wyniku przestępstwa) nie ma zastosowania, gdy wynikiem przestępstwa (czynu karalnego) były okoliczności faktyczne sprawy (wyrok WSA w Opolu z 12 listopada 2019 r., sygn. akt II SA/Op 331/19). Ziszczenie się przesłanki z art. 145 par. 1 pkt 2 k.p.a. wymaga istnienia powiązań między aktem administracyjnym a czynem zabronionym, który nie będzie nasuwał wątpliwości (wyrok WSA we Wrocławiu z 21 listopada 2017 r., sygn. akt II SA/Wr 621/17).

► Jakie praktyczne znaczenie dla organów oceniających przesłanki wznowienia postępowania mają orzeczenia sądów i ustalenia dokonane przez prokuratora?

► Jeżeli sąd karny stwierdził, że popełnione zostało przestępstwo niedopełnienia obowiązków (art. 231 par. 1 k.k.) w związku z wydaniem decyzji, to dokonywanie przez organy administracji oceny, czy zaistniały także inne przesłanki do wznowienia postępowania, jest zbędne (wyrok NSA z 22 lutego 2018 r., sygn. akt II OSK 1105/16).

► Jeśli prokurator, prowadząc postępowanie karne, stwierdził, że przestępstwo nie zostało popełnione, to organ administracji publicznej orzekający w przedmiocie wznowienia postępowania jest tym rozstrzygnięciem związany i nie może samodzielnie ustalać, czy popełnienie przestępstwa miało miejsce (wyrok WSA w Warszawie z 21 czerwca 2005 r., sygn. akt VII SA/Wa 1326/04).

► Czy organ powinien uchylić decyzję w sytuacji, gdy nie ma pewności co do tego, czy dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, rzeczywiście były fałszywe?

Przy istnieniu wątpliwości, czy np. są fałszywe dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, albo czy decyzja została wydana w wyniku przestępstwa, organ administracji publicznej nie może w trybie przepisów o wznowieniu postępowania uchylić decyzji na podstawie art. 145 par. 1 pkt 1 lub 2 k.p.a. i pozbawić strony uprawnień nabytych z ostatecznej decyzji (wyrok NSA w Warszawie z 15 listopada 1998 r., sygn. akt II SA 1129/98).

brak udziału strony

Rozpatrując przesłankę wznowienia postępowania, wynikającą z art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a. (strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu), należy wziąć pod uwagę, że organ administracji architektoniczno-budowlanej na podstawie art. 28 ust. 2–4 p.b. musi ustalić krąg stron postępowania w sprawie pozwolenia na budowę. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 28 ust. 2 p.b. stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu. W szczególnych przypadkach stroną takiego postępowania może być organizacja ekologiczna (w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa lub w postępowaniu poprzedzonym decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach), a także strona postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (art. 28 ust. 3a i 4 p.b. oraz art. 44, 86g i 86h ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1029; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 553).

Organy badające istnienie podstawy wznowienia postępowania w sprawie pozwolenia na budowę, wskazanej w art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a., muszą zatem niejako wtórnie (następczo) skontrolować prawidłowość wyznaczenia obszaru oddziaływania obiektu objętego wnioskiem o udzielenie pozwolenia na budowę (biorąc pod uwagę jego definicję zawartą w art. 3 pkt 20 p.b.), gdyż granice tego obszaru determinują ustalenie kręgu stron postępowania o wydanie pozwolenia na budowę. A zatem ocena prawidłowości wyznaczenia tego obszaru przesądza o tym, czy żądanie wznowienia postępowania w sprawie pozwolenia na budowę w związku z pominięciem żądającego wznowienia jako strony tego postępowania jest uzasadnione, wymagając uchylenia decyzji wydanej w tej sprawie (wyrok WSA w Rzeszowie z 9 stycznia 2018 r., sygn. akt II SA/Rz 1121/17).

Pojawia się często również pytanie: Czy o wznowienie postępowania może wystąpić osoba, która nie była stroną postępowania o pozwolenie na budowę, lecz w trakcie trwania budowy okazało się, że jej interes został naruszony na skutek realizacji inwestycji w sposób niezgodny z projektem budowlanym. Orzecznictwo wskazuje, że wyłącznie podmiot, który powinien być stroną postępowania zwykłego, może wystąpić z wnioskiem o wznowienie postępowania na podstawie art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a. Przepis ten nie dotyczy więc sytuacji prawnej podmiotu, który stroną postępowania zwykłego nie był, a do ewentualnego naruszenia jego interesu prawnego dochodzi na skutek realizacji inwestycji w sposób niezgodny z projektem budowlanym i udzielonym pozwoleniem na budowę, co prowadzi do rozszerzenia obszaru oddziaływania obiektu. W takim bowiem przypadku toczyć się powinno odrębne postępowanie przed organami nadzoru budowlanego w zakresie odstępstw od udzielonego pozwolenia na budowę i w tym postępowaniu podmioty te będą miały zagwarantowaną ochronę prawną w ramach przysługującego im interesu prawnego (wyrok NSA z 9 lipca 2013 r., sygn. akt II OSK 607/12).

Weryfikacja twierdzeń

Co do zasady, w sytuacji gdy wniosek o wznowienie postępowania opiera się na przesłance z art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a. i zawiera stwierdzenie, że składający to podanie podmiot uważa, iż przysługiwał mu przymiot strony w postępowaniu, w którym został pominięty, to weryfikacja tych twierdzeń następuje w następnej fazie postępowania prowadzonej po wydaniu postanowienia o wznowieniu postępowania. Nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku konieczne jest wydanie postanowienia o wznowieniu postępowania i przeprowadzenie postępowania w tym zakresie. Jeżeli bowiem w świetle twierdzeń wynikających już z samego wniosku o wznowienie postępowania administracyjnego w sposób ewidentny, niebudzący żadnej wątpliwości wynika, że wniosek składa podmiot niebędący stroną, organ na podstawie art. 149 par. 3 k.p.a. wydaje postanowienie o odmowie wznowienia postępowania (tak stwierdzono w wyroku WSA w Krakowie z 21 grudnia 2018 r., sygn. akt II SA/Kr 1347/18).

W przypadku powołania przez wnoszącego podanie o wznowienie postępowania jako podstawy wznowienia art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a. dochodzi do swoistej kolizji, bowiem z jednej strony ww. podanie powinno pochodzić od podmiotu legitymującego się przymiotem strony – po to, żeby wznowić postępowanie i przejść do badania powołanej podstawy wznowienia (art. 149 par. 2 k.p.a.), a z drugiej strony właśnie to zagadnienie – bycie stroną – powinno być (jako podstawa wznowienia) badane w drugim etapie po wznowieniu. Zasługuje na akceptację pogląd, który w takiej sytuacji nie wyklucza odmowy wznowienia, z tym że ogranicza ją wyłącznie do przypadków jasnych i oczywistych, niewymagających prowadzenia postępowania wyjaśniającego. Natomiast w sytuacjach wątpliwych, dość skomplikowanych – wymagających np. analizy projektu budowlanego pod kątem oddziaływania budynku na nieruchomość wnioskodawcy – ten pogląd opowiada się za wznowieniem i przeprowadzeniem tego badania dopiero w drugim etapie postępowania wznowieniowego przeznaczonym właśnie dla badania przyczyny wznowienia, jak stanowi art. 149 par. 2 k.p.a. (wyrok NSA z 24 stycznia 2018 r., sygn. akt II OSK 872/16).

Sam fakt braku udziału strony w postępowaniu bądź w jego części bez jej winy stanowi powód do wznowienia postępowania, gdyż art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a. nie wymaga stwierdzenia, że udział strony spowodowałby inne załatwienie sprawy (wyrok NSA w Warszawie z 13 maja 1998 r., sygn. akt I SA 2189/97). Wydanie postanowienia o wznowieniu postępowania na podstawie art. 149 par. 2 k.p.a. w związku z art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a. w żadnej mierze nie przesądza jednak, że podmiot zgłaszający żądanie wznowienia posiada przymiot strony w postępowaniu, którego to żądanie dotyczy (wyrok WSA w Warszawie z 13 lipca 2017 r., sygn. akt VII SA/Wa 2036/16).

► Jak rozumieć czynny udział strony w postępowaniu?

Gwarantowana w art. 10 par. 1 k.p.a. zasada czynnego udziału strony w postępowaniu obliguje organ prowadzący postępowanie do stworzenia stronie prawnych możliwości podejmowania czynności procesowych w obronie swoich interesów. Aby uchronić się od zarzutu niezapewnienia stronie udziału w postępowaniu, organ powinien zawiadomić ją o wszczęciu postępowania na wniosek innej strony oraz wezwać do udziału w czynnościach postępowania wyjaśniającego. Niedopuszczenie strony do udziału w postępowaniu skutkuje naruszeniem prawa obligującym do wznowienia postępowania z powodu wypełnienia przesłanki określonej w art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a. (wyrok NSA w Lublinie z 19 czerwca 1998 r., sygn. akt I SA/Lu 652/97).

► Czy brak udziału pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego strony jest równoznaczny z pominięciem strony w postępowaniu administracyjnym?

Brak udziału pełnomocnika w postępowaniu administracyjnym powinien być traktowany na równi z brakiem udziału strony (patrz: wyrok NSA w Warszawie z 16 czerwca 1998 r., sygn. akt III SA 1597/96). Pominięcie przez organ administracji przedstawiciela ustawowego strony jest równoznaczne z pominięciem strony w postępowaniu administracyjnym i uzasadnia wznowienie postępowania administracyjnego na zasadzie art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a. Odnieść to trzeba do doręczeń, mając na uwadze to, że dokonanie czynności procesowej pod nieobecność przedstawiciela ustawowego, przy braku dowodu doręczenia mu orzeczenia, stanowi naruszenie art. 40 par. 1 k.p.a. (wyrok NSA w Warszawie z 19 listopada 2001 r., sygn. akt I SA 450/01).

► Czy brak doręczenia decyzji jest pozbawieniem udziału strony w postępowaniu administracyjnym?

Pozbawienie udziału strony w postępowaniu to również pozbawienie udziału w czynnościach decydujących, a zatem obejmuje przypadki, gdy stronie nie doręczono decyzji. Oznacza to pozbawienie strony prawa do czynnego udziału w obronie własnego interesu prawnego w toku instancji (wyrok NSA z 1 października 2019 r., sygn. akt II OSK 2756/17).

nowe okoliczności faktyczne lub dowody

Często również pojawia się wątpliwość, jak rozumieć pojęcie nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, których użyto w art. 145 par. 1 pkt 5 k.p.a. I tu również z pomocą może przyjść orzecznictwo. I tak nowa okoliczność faktyczna, o której mowa w art. 145 par. 1 pkt 5 k.p.a., powinna być nie tylko nowa, lecz także istotna dla sprawy, ma istnieć w dacie wydawania decyzji oraz być nieznana dla organu podejmującego decyzję. Dla sprawy pozwolenia na budowę istotną okolicznością będzie to, że określonej osobie przysługują uprawnienia właściciela – chociażby z tego względu, że jedną z materialnych przesłanek uzyskania takiej decyzji jest prawo inwestora do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, o czym decyduje właściciel (wyrok WSA w Gliwicach z 24 kwietnia 2019 r., sygn. akt II SA/Gl 63/18).

Co może być nowym dowodem

Przykładowe nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, które mogą być podstawą wszczęcia postępowania:

► Informacja o zrealizowaniu obiektów budowlanych przed uzyskaniem pozwolenia na budowę, mająca wpływ na wydanie pozwolenia na budowę, uzyskana w drodze dowodu przeprowadzonego po wydaniu tej decyzji, stanowi nową okoliczność faktyczną w rozumieniu art. 145 par. 1 pkt 5 k.p.a. i może stanowić przesłankę wznowienia postępowania administracyjnego (wyrok NSA z 9 listopada 2016 r., sygn. akt II OSK 881/16).

► Nierzetelne sporządzenie projektu zagospodarowania działki lub terenu, które nie było organowi znane przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie administracyjne, stanowić może podstawę do wznowienia postępowania zgodnie z art. 145 par. 1 pkt 5 k.p.a. (wyrok WSA w Krakowie z 10 stycznia 2013 r., sygn. akt II SA/Kr 1108/12).

► Przedmiotem oceny w ramach badania ww. przesłanki wznowienia postępowania powinna być także okoliczność braku zgody wszystkich współwłaścicieli nieruchomości na realizację inwestycji, wskazująca, że inwestorzy nie mieli podstaw do złożenia oświadczenia, iż posiadają prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane (wyrok NSA z 23 marca 2017 r., sygn. akt II OSK 1882/15).

► Samo ujawnienie się okoliczności nabycia poprzez zasiedzenie własności działki w okresie poprzedzającym wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę oznacza powstanie podstawy wznowienia postępowania określonej w art. 145 par. 1 pkt 5 k.p.a. (wyrok WSA w Szczecinie z 31 stycznia 2018 r., sygn. akt II SA/Sz 1184/17).

Kiedy sądy nie uznają

Z orzecznictwa można wyczytać również przykłady zdarzeń, jakich sądy nie uznają za nową okoliczność faktyczną lub nowy dowód dający podstawę do wznowienia postępowania. W wyroku WSA w Warszawie z 22 listopada 2017 r. (sygn. akt VII SA/Wa 12/17) np. stwierdzono, że nie można za zaistnienie przesłanki z art. 145 par. 1 pkt 5 k.p.a. uznać okoliczności, że w świetle przepisów techniczno-budowlanych działka, na której zlokalizowany jest przedmiot rozbiórki, nigdy nie miała prawidłowego dostępu do drogi publicznej. Sąd przypomniał, że to właściwy dostęp do drogi publicznej działki, na której jest zlokalizowana inwestycja budowlana, stanowi warunek wydania zezwolenia na jej realizację, a nie na rozbiórkę obiektu budowlanego. „Gdyby doszło do wydania decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego na działce nie mającej takiego dostępu, to decyzja byłaby obarczona wadą” – wskazano w powyższym wyroku.

Ekspertyza

Analiza orzecznictwa przynosi również odpowiedź na pytanie, czy nowym dowodem, który daje podstawę do wszczęcia postępowania, może być ekspertyza. Pochylił się nad tą kwestią NSA w wyroku z 29 marca 2006 r., sygn. akt II OSK 633/05. Wskazał on, że na gruncie art. 145 par. 1 pkt 5 k.p.a. nie można utożsamiać nowej okoliczności faktycznej z nowym dowodem. Ekspertyza wydana po wykonaniu decyzji o pozwoleniu na budowę nie może być uznana za nowy dowód stanowiący podstawę do wznowienia postępowania, gdyż nie istniał on w dniu wydania decyzji. Jeśli natomiast w ocenie strony żądającej wznowienia postępowania w sprawie wyszły na jaw nowe okoliczności faktyczne, to okolicznością taką nie może być sam fakt wydania ekspertyzy, lecz co najwyżej fakty z tej ekspertyzy wynikające.

brak uzyskania stanowiska innego organu

Przesłanką pozwalającą na wznowienie postępowania jest również wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu (art. 145 par. 1 pkt 6 k.p.a.). I tutaj również orzecznictwo wyjaśnia wątpliwości, jakie często na tle tego przepisu pojawiają się w praktyce. Wśród orzeczeń można znaleźć m.in. odpowiedź na pytanie, o jakie decyzje chodzi. Przykładowo WSA w Warszawie w wyroku z 25 kwietnia 2019 r., sygn. akt VII SA/Wa 2079/18, wskazał, że brak właściwego pozwolenia organu konserwatorskiego stanowi przesłankę wznowienia postępowania administracyjnego z art. 145 par. 1 pkt 6 k.p.a.

W innym wyroku sąd wyjaśnił, że wznowienie postępowania na podstawie art. 145 par. 1 pkt 6 k.p.a. następuje niezależnie od tego, czy brak współdziałania miał wpływ na treść decyzji (wyrok NSA w Warszawie z 18 stycznia 1999 r., sygn. akt IV SA 116/97).

► Czy można wznowić postępowanie w przypadku nieuzyskania przez inwestora pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów?

Podstawa wznowienia postępowania zawarta w art. 145 par. 1 pkt 6 k.p.a. odnosi się jedynie do sytuacji, gdy decyzja została wydana bez uzyskania stanowiska innego organu, wyrażanego w trybie art. 106 par. 1–6 k.p.a. (instytucja współdziałania organów). W przypadku natomiast art. 32 ust. 1 pkt 2 p.b., zgodnie z którym pozwolenie na budowę może być wydane po uprzednim uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów, nie mamy do czynienia z instytucją współdziałania organów w trybie art. 106 par. 1 k.p.a. O wydanie tych uzgodnień zwraca się do właściwych organów sam inwestor i to jeszcze przed wszczęciem postępowania w sprawie udzielenia pozwolenia na budowę, gdyż wymagane uzgodnienia powinny być złożone razem z wnioskiem o pozwolenie na budowę. Jak wynika z art. 106 par. 2 k.p.a., to organ w trakcie prowadzenia postępowania głównego zwraca się do innego organu o zajęcie stanowiska w postępowaniu, które ma incydentalny charakter. Tymczasem postępowanie administracyjne w sprawie uzyskania stosownego uzgodnienia zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 2 p.b. jest wszczynane z inicjatywy samego zainteresowanego – inwestora – i ma odrębny charakter. Z tego względu brak uzgodnienia wydawanego w tym odrębnym postępowaniu nie powoduje takiej wadliwości procesowej tego ostatniego postępowania, która uzasadniałaby jego wznowienie na podstawie art. 145 par. 1 pkt 6 k.p.a. (wyrok NSA z 19 września 2007 r., sygn. akt II OSK 1213/06). ©℗