Nie można uzależniać stawek dla reklam umieszczonych w pasie drogowym od ich cech gatunkowych

Rada miejska dla dróg, których zarządcą jest gmina, ustaliła w drodze uchwały wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa drogowego. Akt ten z założenia ma jednocześnie dostosować uchwałę do nowelizacji ustawy o drogach publicznych z sierpnia 2022 r. W jednym z jej punktów przewidziano 100-proc. wzrost stawki dla reklam świetlnych i podświetlanych. Czy takie zróżnicowanie opłaty jest dopuszczalne? Jaki jest termin na dostosowanie uchwały do nowelizacji ustawy o drogach publicznych z sierpnia 2022 r.?

Takie zróżnicowanie opłaty za umieszczenie reklamy w pasie drogowym, o którym mowa w pierwszym pytaniu, nie jest dopuszczalne. Ustawa o drogach publicznych (dalej: u.d.p.) nie przewiduje możliwości uzależniania stawek opłat od takiego kryterium jak reklamy świetlne i podświetlane. Na ten temat wypowiedział się wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 4 grudnia 2022 r. (nr NPII.4131.1.1083.2022). Wskazał, że rada gminy, zwiększając stawkę za zajęcie pasa drogowego dla reklam świetlnych i podświetlanych, błędnie uzależniła jej wysokość od kryterium niewymienionego w art. 40 ust. 9 u.d.p.

Zgodnie z art. 40 ust. 9 u.d.p. przy ustalaniu stawek opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa drogowego uwzględnia się:

• kategorię drogi, której pas drogowy zostaje zajęty,
• zajętą część drogi,
• procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni,
• rodzaj zajęcia pasa drogowego,
• rodzaj urządzenia obcego umieszczonego w pasie drogowym.

Zdaniem wojewody na gruncie art. 40 ust. 9 u.d.p. nie można uznać, że reklama świetlna i podświetlana stanowią inny rodzaj reklamy niż reklamy nieświetlne i niepodświetlane. Rzecz definiuje się za pośrednictwem rodzaju i różnicy gatunkowej. Rodzajem urządzenia jest reklama, natomiast inna jej cecha (np. świetlność czy podświetlanie) to jedynie różnica gatunkowa. Skoro więc reklama, reklama świetlna i reklama podświetlana to ten sam rodzaj urządzenia (różniący się jedynie drugorzędnymi cechami gatunkowymi; w opisywanym przypadku: czy jest świetlna czy podświetlana), nie można powoływać się na art. 40 ust. 9 pkt 5 u.d.p. dla różnicowania stawek opłaty za reklamy świetlne i podświetlane (por. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 30 czerwca 2020 r., sygn. akt III SA/Po 294/20 oraz WSA w Gliwicach z 1 grudnia 2021 r., sygn. akt III SA/Gl 948/21).

W odpowiedzi na drugie pytanie należy wyjaśnić, że 21 września 2022 r. weszło w życie nowe brzmienie art. 40 u.d.p., nadane art. 3 pkt 23 ustawy z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa zmieniająca). Zgodnie z art. 29 ust. 1 i 2 ustawy zmieniającej organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mają do 20 września 2026 r. dostosować uchwały, o których mowa w art. 40 ust. 8 ustawy zmienianej, do zmian wynikających z art. 3 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Uchwały, o których mowa w art. 40 ust. 8 ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu dotychczasowym, zachowują moc i mogą być w tym czasie zmieniane. W tym miejscu można się powołać na wspomniane rozstrzygnięcie wojewody śląskiego. Wskazał on, że w związku z tym, że ustawodawca postanowił, że do 20 września 2026 r. uchwały wydane na podstawie art. 40 ust. 8 u.d.p. zachowują moc i mogą być w tym czasie zmieniane, to badanie legalności zmiany uchwały dotychczasowej powinno uwzględniać stan prawny sprzed wejścia w życie ustawy zmieniającej. ©℗