Zakup wieńca albo kondolencji w prasie z budżetu gminy? W ocenie RIO to dopuszczalne

Czy w związku ze śmiercią pracownika samorządowego można sfinansować z gminnego budżetu zakup wieńca pogrzebowego oraz pokryć koszty kondolencji w prasie lokalnej?

Przepisy związane ze świadczeniami wypłacanymi pracownikom samorządowym, w tym w zakresie wynagrodzeń czy różnego rodzaju dodatków, uregulowano w ustawie z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 530). W art. 2 tego aktu prawnego postanowiono, że jej przepisy stosuje się do pracowników samorządowych zatrudnionych w: urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych; starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych; urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin, gminnych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych; biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki; biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego. Jednak ani w przywołanej ustawie, ani w innych przepisach tworzących system prawny związany z finansami samorządowymi nie ma jednoznacznych reguł dotyczących ponoszenia wydatków budżetowych na cele podane w zapytaniu, pośrednio związanych ze statusem byłego pracownika.

Zadania własne

Punktem wyjścia przy identyfikacji dopuszczalnych celów finansowanych z budżetu samorządowego są regulacje zawarte w art. 216 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Zgodnie z jego treścią wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na:

1) zadania własne JST;

2) zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami JST;

3) zadania przejęte przez JST do realizacji w drodze umowy lub porozumienia;

4) zadania realizowane wspólnie z innymi JST;

5) pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący JST;

6) programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 tej ustawy.

Jak zatem wynika z tego przepisu, w ramach wydatków budżetu samorządowego mogą być finansowe m.in. zadania własne. Katalog tych zadań zaś zdefiniowano w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gdzie postanowiono m.in., że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania te obejmują sprawy: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej; gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego; wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz; działalności w zakresie telekomunikacji; lokalnego transportu zbiorowego; ochrony zdrowia; pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych; wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej; gminnego budownictwa mieszkaniowego oraz inne zadania tam wymienione.

Realizacja spraw publicznych

W kontekście zadanego pytania pomocne może się okazać stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 17 lutego 2023 r. (znak RP.063/84/8/2023; www.bip.gdansk.rio.gov.pl). W ocenie RIO co prawda wydawanie z budżetu gminy środków na zakup wieńców pogrzebowych czy też zamieszczenie w prasie kondolencji w związku ze śmiercią pracowników, byłych pracowników urzędu gminy, radnych oraz najbliższych im osób nie jest bezpośrednio związane z realizacją zadań własnych gminy wymienionych w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym, to jednak takie wydatki mogą mieć związek z realizacją spraw publicznych o znaczeniu lokalnym. Stąd też wydatkowanie środków publicznych na omawiane cele, oczywiście przy spełnieniu pewnych warunków, może okazać się prawnie dopuszczalne. Jednak w każdym takim przypadku powinno to się odbyć z poszanowaniem zasad określonych w art. 44 ust. 3 pkt 1 u.f.p., który nakazuje wydatkowanie środków publicznych w sposób celowy i oszczędny oraz z zachowaniem zasad: uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. Przy tym wszystkim trzeba jednak mieć na względzie, że w myśl zasady wyrażonej w art. 254 pkt 3 u.f.p. w toku wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do dokonywania wydatków w granicach kwot określonych w planie finansowym z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny oraz z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.

Podsumowując, uwzględniając specyfikę funkcjonowania jednostki samorządu terytorialnego związaną z lokalnymi uwarunkowaniami, istnieją podstawy do uzasadnienia wspomnianych wydatków w kontekście szeroko rozumianych spraw publicznych. ©℗