Od 1 grudnia rozpocznie się zasilanie danymi Systemu Informacyjnego o Dostępie do Usług Stacjonarnego Internetu (SIDUSIS). To system sprawozdawczości telekomunikacyjnej, który przybierze postać mapy. Wdrożenie nowej bazy przyniesie wiele korzyści, lecz także oznacza nowe obowiązki związane m.in. z dostarczeniem informacji potrzebnych do jej stworzenia i aktualizacji. Nałożono je m.in. na samorządy i przedsiębiorców telekomunikacyjnych budujących sieci internetowe. Nowelizacja ustawy ustanawiająca bazę wprowadza również koordynatora szerokopasmowego – przy czym jego powołanie przez gminy nie będzie obowiązkowe.
Nowa baza informacyjna została powołana do życia przez ustawę z 15 września 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (dalej: nowelizacja), która weszła w życie 22 października 2022 r., z kilkoma wyjątkami.
Co to za system
SIDUSIS będzie publiczną bazą danych, zawierającą informacje o punktach adresowych, w których możliwe jest świadczenie usługi stacjonarnego dostępu do szerokopasmowego Internetu, oraz o planowanych inwestycjach w tym zakresie. Można ją zatem nazwać publiczną mapą usług dostępu do stacjonarnego szerokopasmowego internetu. System będzie obrazował w graficznej formie dostępność tych usług w odniesieniu do konkretnych punktów adresowych. Każdy, zarówno obywatel, przedsiębiorca, jak i samorząd, będzie mógł sprawdzić, czy pod określonym adresem istnieje możliwość korzystania z takich usług wraz z informacją o ich dostawcy, szczegółowych ofertach i specyfikacji technicznej. Docelowo SIDUSIS będzie odpowiadał także na pytanie, czy w najbliższej przyszłości planowane jest doprowadzenie sieci telekomunikacyjnej do określonych punktów adresowych.
Wprowadzenie SIDUSIS ma ułatwić inwestycje telekomunikacyjne w Polsce. Ma być także wsparciem dla prawidłowego przeprowadzania konkursów w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) oraz Funduszy Europejskich na Rozwój Cyfrowy 2021‒2027 (FERC).
Obowiązki sprawozdawcze
Termin wdrożenia SIDUSIS został wyznaczony na 1 grudnia 2022 r. – co uczyniono w komunikacie ministra cyfryzacji, opublikowanym w Dzienniku Ustaw 27 października 2022 r. Wiąże się to jednak z dużym wyzwaniem, stojącym przed całym sektorem. SIDUSIS zasilany będzie bowiem przez informacje przekazywane przez podmioty budujące sieci. Nowe obowiązki sprawozdawcze ciążyć będą nie tylko na przedsiębiorcach telekomunikacyjnych, lecz także na pozostałych grupach podmiotów wskazanych w art. 29 ust. 2 ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (dalej: megaustawa) – a są to:
- państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne,
- jednostki samorządu terytorialnego prowadzące działalność, o której mowa w art. 3 ust. 1 megaustawy, w formie niewyodrębnionej w ramach ich osobowości prawnej,
- jednostki organizacyjne, którym jednostka samorządu terytorialnego powierzyła prowadzenie działalności, o której mowa w art. 3 ust. 1,
- podmioty wykonujące zadania z zakresu użyteczności publicznej.
Warto zatem zauważyć, że do grupy podmiotów zobowiązanych do sprawozdawania w ramach SIDUSIS powołano dokładnie te same podmioty, które obecnie przekazują informacje w ramach SIIS (System Informacyjny o Infrastrukturze Szerokopasmowej). W przekazywaniu danych, zgodnie z przepisami, powinny zatem brać udział zasadniczo wszystkie samorządy oraz jednostki im podległe, o ile wykonują powierzone im zadania związane z budowaniem lub eksploatowaniem infrastruktury telekomunikacyjnej, o czym mowa w art. 3 ust. 1 megaustawy.
Dane do bazy
Zasilenie systemu danymi musi odbyć się w ciągu 30 dni od jego wdrożenia, zatem do 31 grudnia 2022 r. Artykuł 29k ust. 1 megaustawy wskazuje, że w celu prezentowania w SIDUSIS informacji o dostępie do usług stacjonarnego internetu szerokopasmowego podmioty, o których mowa w art. 29 ust. 2, a zatem również zobowiązane samorządy, przekazują do SIDUSIS informacje o:
1) podmiocie dostarczającym usługę,
2) rodzaju usługi – detalicznej lub hurtowej,
3) maksymalnej przepustowości oferowanej usługi,
4) medium transmisyjnym infrastruktury telekomunikacyjnej,
5) danych kontaktowych przedstawiciela podmiotu, o którym mowa w pkt 1, umożliwiających zamówienie usługi,
6) adresie strony internetowej zawierającej ofertę z cennikiem.
W przyszłości tożsame informacje będą przekazywane w odniesieniu nie tylko do istniejącej już infrastruktury, lecz także do planowanych inwestycji, tj. sieci, które dopiero zostaną wybudowane, i tym samym usług, które dopiero będą mogły być świadczone. Obowiązek przekazywania informacji o przyszłych inwestycjach, zarówno dokonywanych ze środków publicznych, jak i prywatnych, wejdzie w życie dopiero 1 czerwca 2023 r. Warto wspomnieć również, że 31 października 2022 r. opublikowano standardy technologiczne funkcjonowania SIDUSIS oraz wprowadzania i przetwarzania w nim informacji. Ten dokument ma ułatwić zrozumienie funkcjonalności systemu oraz przygotowanie się do przekazywania informacji w odpowiednim formacie.
W pełnej okazałości system ukaże się publicznie 1 stycznia 2023 r. Przedsiębiorców martwi jednak to, że SIDUSIS będzie funkcjonował równolegle z obecną inwentaryzacją prowadzoną przez prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, a zatem z procesem tworzenia swoistej ewidencji sieci i usług telekomunikacyjnych na podstawie danych przekazywanych przez przedsiębiorców, obejmującej lokalizację infrastruktury szerokopasmowej oraz zasięg świadczonych przy jej pomocy usług telekomunikacyjnych. To oznacza więcej obowiązków sprawozdawczych.
Aktualizacja
Informacje będą aktualizowane odpowiednio raz w tygodniu albo raz w miesiącu, w zależności od tego, do jakiej liczby punktów adresowych dany przedsiębiorca dociera ze swoimi usługami. Każdy z przedsiębiorców świadczących usługi dostępu do stacjonarnego internetu – niezależnie od tego, czy usługi te dostarczane są za pośrednictwem sieci stacjonarnych czy mobilnych ‒ będzie musiał przekazywać dane na temat swojej działalności praktycznie w trybie ciągłym. W zależności od tego, do ilu punktów adresowych dociera ze świadczonymi usługami, niezależnie od tego, czy są to usługi detaliczne czy hurtowe, będzie sprawozdawał odpowiednio raz w tygodniu – jeżeli jest to 50 tys. lub więcej niż punktów adresowych, albo raz w miesiącu – jeżeli jest to mniej niż 50 tys. punktów adresowych.
Co natomiast istotne z perspektywy samorządów, to fakt, że ustawa nie precyzuje konkretnie częstotliwości przekazywania przez nie informacji do SIDUSIS. Ustawodawca w art. 29k ust. 1 megaustawy konkretyzuje tę częstotliwość jedynie w odniesieniu do przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Jasne jest jednak, że jeżeli samorząd wykonuje działalność telekomunikacyjną w ramach swoich zadań, to jest obowiązany aktualizować informacje przekazane do SIDUSIS tak, jak przedsiębiorca telekomunikacyjny. Wydaje się, że ustawa zawiera jednak lukę, która może budzić wątpliwości po stronie samorządów niewykonujących działalności telekomunikacyjnej. Przy obecnym brzmieniu ustawy można powziąć wątpliwości, czy na takich samorządach ciąży jedynie obowiązek jednorazowego zasilenia SIDUSIS danymi, czy także obowiązek ich aktualizacji.
Kary
Obowiązek przekazywania danych na potrzeby SIDUSIS został obwarowany możliwością nałożenia kary administracyjnej. Dotyczy on szerokiego zakresu podmiotów, w tym jednostek samorządu terytorialnego. Artykuł 29q ust. 1 megaustawy wskazuje bowiem, że minister właściwy do spraw informatyzacji, jeżeli przemawia za tym charakter lub zakres naruszenia, może, w drodze decyzji, nałożyć karę pieniężną w wysokości od 100 zł do 100 000 zł, jeżeli podmiot nie wypełnia obowiązku albo wypełnia go w sposób nierzetelny lub niezgodny z prawdą. Bierze przy tym pod uwagę liczbę i wagę stwierdzonych uchybień oraz naruszonych przez podmiot obowiązków.
Korzyści dla gmin
Aktywnymi użytkownikami SIDUSIS mogą być podmioty określone w art. 29 ust. 2 megaustawy, a zatem przede wszystkim przedsiębiorcy telekomunikacyjni oraz jednostki samorządu terytorialnego. Utworzenie profilu w systemie umożliwia przekazywanie do niego informacji i monitorowanie zgłoszeń obywateli o zapotrzebowaniu na usługi dostępu do stacjonarnego internetu szerokopasmowego. Na wprowadzeniu SIDUSIS samorządy skorzystają. Uzyskają bowiem stały i aktualny podgląd dostępności usług w skali lokalnej. Ta okoliczność przyczyni się chociażby do oceny zasadności dokonywania dalszych inwestycji telekomunikacyjnych w regionie. Pomoże w tym również obraz zapotrzebowania na dostarczenie usług według zgłoszeń dokonywanych przez obywateli.
Koordynator szerokopasmowy
Z perspektywy samorządów omawiana nowelizacja wprowadziła również inną ważną zmianę, umożliwia bowiem powołanie przez gminy i powiaty koordynatora szerokopasmowego. Instytucja koordynatora szerokopasmowego została przewidziana po to, by wspierać rozwój telekomunikacji w skali lokalnej, zarówno poprzez pomoc obywatelom, jak i operatorom telekomunikacyjnym. Jego zadania wskazano w art. 29p ust. 2 megaustawy. W interesie obywateli – mieszkańców konkretnej gminy lub powiatu ‒ koordynator miałby stanowić punkt kontaktowy w sprawach dotyczących uzyskania dostępu do stacjonarnego szerokopasmowego internetu. Miałby wspomagać przede wszystkim osoby, które nie mają obecnie dostępu do takich usług. Wsparcie szczególnie miałoby przejawiać się w postaci umożliwienia zgłoszenia zapotrzebowania na usługę stacjonarnego szerokopasmowego dostępu do internetu w określonym punkcie adresowym (np. w punktach oznaczonych jako tzw. białe plamy). Zgłoszenie kierowane byłoby przez koordynatora przede wszystkim do przedsiębiorców telekomunikacyjnych, którzy mogliby w odpowiedzi na nie przesyłać swoje oferty lub wyjaśnienia.
Zgodnie z założeniami nowelizacji koordynator szerokopasmowy powinien być wsparciem dla tych przedsiębiorców telekomunikacyjnych, którzy posiadają na terenie gminy lub powiatu sieci szerokopasmowe lub planują budowę takich sieci, by przeprowadzać ich przez trudności procesu inwestycyjnego.
Czy gmina lub powiat musi powołać koordynatora szerokopasmowego?
Nie. Wyznaczenie koordynatora szerokopasmowego to uprawnienie, a nie obowiązek. Jednak w świetle i w perspektywie rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych w skali lokalnej samorządy powinny rozważyć jego powołanie. Powodów jest wiele. Przede wszystkim powołanie koordynatora szerokopasmowego i zapewnienie właściwej organizacji jego pracy będzie mieć pozytywny wpływ na rozwój telekomunikacji w gminie lub powiecie. Obecny stan prawny zawiera wiele barier inwestycyjnych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Przeprowadzenie ich przez cały proces inwestycyjny przez wyznaczonego koordynatora szerokopasmowego mogłoby stworzyć przyjazny klimat dla inwestycji po stronie gminy lub powiatu i przyspieszyć rozwój sieci po stronie przedsiębiorcy. Dla przykładu koordynator mógłby być zaangażowany m.in. w procedury udzielania zezwolenia na zajęcie pasa drogowego dróg publicznych, udzielania prawa drogi czy też koordynacji robót budowlanych.
Zadania koordynatora szerokopasmowego wskazane w art. 29p ust. 2 megaustawy w formie katalogu otwartego to jedynie przykłady zadań, które można koordynatorowi powierzyć. Oznacza to, że gmina lub powiat może ukształtować tę instytucję według własnych potrzeb, pamiętając, że megaustawa przewiduje powołanie koordynatora do kwestii związanych z telekomunikacją oraz rozwojem i utrzymaniem sieci szerokopasmowych na terenie gminy lub powiatu. Warto podkreślić, że jeżeli określona jednostka zdecyduje się na powołanie koordynatora, to megaustawa w art. 29p ust. 3 przewiduje możliwość udzielenia gminie lub powiatowi wsparcia z Funduszu Szerokopasmowego w formie dofinansowania lub finansowania, a więc jednorazowej lub cyklicznej dopłaty. Ustawa nie precyzuje, o jakie kwoty mogą ubiegać się samorządy. Niemniej w ocenie skutków regulacji ustawy wskazywano, że średnio dodatek na koordynatora miałby wynieść 500 zł brutto.
Możliwość oznaczania pustostanów
SIDUSIS będzie zawierał również zupełnie nową funkcjonalność – oznaczenie budynku jako pustostanu. Definicja pustostanu została zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 10 megaustawy. Gminy i powiaty mogą w SIDUSIS oznaczyć określone punkty adresowe jako budynki będące pustostanami. Celem takiej funkcjonalności jest pomoc przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, którzy korzystając z systemu, wiedzieliby, jakich miejsc nie brać pod uwagę, tworząc plany inwestycyjne, ponieważ dostarczenie do nich usług byłoby bezcelowe.
Podstawa prawna
ustawa z 15 września 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U. poz. 2164)
art. 2 ust. 1 pkt 10, art. 3 ust. 1, art. 29 ust. 2, art. 29k ust. 1, art. 29p ust. 2 i 3, art. 29q ust. 1 ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 884; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2164)
komunikat ministra cyfryzacji z 26 października 2022 r. w sprawie określenia terminu wdrożenia Systemu Informacyjnego o Dostępie do Usług Stacjonarnego Internetu Szerokopasmowego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2207)