Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
O nadwyżce budżetowej stanowi art. 217 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). W jego ust. 1 postanowiono, że różnica między dochodami a wydatkami budżetu jednostki samorządu terytorialnego stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu JST albo deficyt budżetu JST. Z kolei w ust. 2 wskazano, że deficyt budżetu JST „może być sfinansowany przychodami pochodzącymi z:
1) sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego;
2) kredytów;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego;
5) nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych, pomniejszonej o środki określone w pkt 8;
6) wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego innych niż określone w pkt 5 i 8, w tym wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych;
7) spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych lub środków z lokat dokonanych w latach ubiegłych;
8) niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach oraz wynikających z rozliczenia środków (…)”.
Realistyczne przewidywania na przyszłość
Występowanie nadwyżki lub deficytu budżetowego ma znaczenie nie tylko w kontekście konkretnego roku budżetowego i konkretnej uchwały budżetowej, lecz także w kontekście przyszłych lat budżetowych. Na szczególną uwagę zasługuje art. 226 ust. 1 u.f.p. Postanowiono w nim, że wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:
„1) dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;
2) dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
3) wynik budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
4) przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;
5) przychody i rozchody budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;
6) kwotę długu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób sfinansowania jego spłaty;
6a) relacje, o których mowa w art. 242–244, w tym informację o stopniu niezachowania tych relacji w przypadkach, o których mowa w art. 240a ust. 4 i 8 oraz art. 240b;
7) (…)
8) kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3.”
Zatem z powyższego wynika, że JST musi w ramach WPF określić przeznaczenie nadwyżki budżetowej. Skoro tak, to ten wymóg dotyczy wszystkich lat objętych prognozą, nie tylko najbliższych po roku budżetowym.
W ocenie RIO
Wskazany problem był już przedmiotem ocen ze strony regionalnych izb obrachunkowych. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu w uchwale z 13 stycznia 2016 r. (nr 1/95/2016; bip.poznan.rio.gov.pl) wskazało, że sposób przeznaczenia nadwyżki budżetowej powinien być jednoznacznie w WPF określony. Z reguły przeznacza się ją na poczet rozchodów, czyli spłat kredytów i pożyczek. Podobne naruszenie stwierdzono w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z 20 października 2022 r. (nr 0102-322/22; źródło: https://rioolsztyn.bip.net.pl). Ustalono w niej, że: „W par. 1 badanej uchwały Rada Gminy (...) wprowadziła zmianę Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2022‒2039, zgodnie z załącznikiem nr 1 do tej uchwały. W załączniku nr 1, w kolumnie 3 «Wynik budżetu» w roku 2039 wykazano nadwyżkę budżetu w kwocie 2 244 962 zł, natomiast w kolumnie 3.1 «Kwota prognozowanej nadwyżki budżetu przeznaczona na spłatę kredytów, pożyczek i wykup papierów wartościowych» dla tego roku wykazano kwotę 0,00 zł. Nadwyżki nie rozdysponowano również w innych kolumnach jak i w uzasadnieniu”. Finalnie podano zaś, że rada gminy nie określając przeznaczenia nadwyżki budżetu w 2039 r., nie wypełniła dyspozycji wynikającej z art. 226 ust. 1 pkt 4 u.f.p., a tym samym w sposób istotny naruszyła ten przepis.
Podsumowując, wymóg wskazania przeznaczenia nadwyżki budżetowej dotyczy wszystkich lat objętych prognozą WPF. Jakiekolwiek naruszenia w tym zakresie z pewnością wykaże regionalna izba obrachunkowa. ©℗
Podstawa prawna
art. 217 ust. 1 i 2, art. 226 ust. 1 i 3, art. 240a ust. 4 i 8, art. 240b, art. 242‒244 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. poz. 1964)
Zapraszamy do zadawania pytań
