Analizę podanego zapytania należy wstępnie poprzedzić odniesieniem do uprawnień regionalnych izb obrachunkowych w zakresie nadzoru nad uchwałami w sprawie podatków i opłat lokalnych. W tym zakresie na uwagę zasługują regulacje zawarte w ustawie o regionalnych izbach obrachunkowych. I tak w art. 11 ust. 1 pkt 5 ww. aktu prawnego wskazano, że w zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych (dalej: RIO) obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa.

Ustawowe terminy

Od strony formalno-prawnej RIO jest prawnie umocowana do weryfikowania m.in. uchwał w sprawie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które rzecz jasna mają podstawy normatywne w przepisach ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.c.p.g.). A więc zgodnie z art. 6k ust. 1 u.u.c.p.g chodzi o uchwały rady gminy, która w drodze uchwały:
1) dokona wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród metod określonych w art. 6j ust. 1 i 2 oraz ustali stawkę takiej opłaty; dopuszcza się stosowanie więcej niż jednej metody ustalenia opłat na obszarze gminy;
2) ustali stawkę opłaty za pojemnik lub worek o określonej pojemności, przeznaczony do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości;
3) ustali stawkę opłaty za 1 m sześc. zużytej wody – w przypadku wyboru metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w art. 6j ust. 3a u.u.c.p.g.
Co ważne, wspomniane wyżej uchwały muszą być przekazywane do wojewody, który pełni rolę organu nadzorczego, oraz do właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej. Termin na spełnienie ww. obowiązków ustawodawca wskazał w art. 90 ust. 1–2 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g). Zgodnie z brzmieniem tego przepisu wójt jest obowiązany do przedłożenia wojewodzie uchwał rady gminy w ciągu siedmiu dni od dnia ich podjęcia (akty ustanawiające przepisy porządkowe wójt przekazuje w ciągu dwóch dni od ich ustanowienia). Ponadto wójt przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej, na zasadach określonych w ust. 1, uchwałę budżetową, uchwałę w sprawie absolutorium oraz inne uchwały rady gminy i zarządzenia wójta objęte zakresem nadzoru regionalnej izby obrachunkowej.

Przepis bezwzględnie obowiązujący

Na kanwie podanej regulacji warto odnotować stanowisko zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 10 stycznia 2018 r. (sygn. akt III SA/Łd 981/17). Wskazano w nim, że „o nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały, w trybie określonym w art. 90 ustawy o samorządzie gminnym. Upływ terminu nie wyłącza jednak możliwości kontroli legalności takiej uchwały. Organ nadzoru może zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego, który dokona jej kontroli w zakresie zgodności z prawem. Wnosząc skargę do sądu administracyjnego, organ nadzoru nie jest przy tym ograniczony terminem zaskarżenia, o którym mowa w art. 53 par. 1–3 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Zatem z powyższego należy wnioskować, że gmina ma prawny obowiązek przekazywania m.in. opłat w ww. zakresie przedmiotowym – w terminie siedmiu dni od dnia ich podjęcia. Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że gmina nie może w dowolny sposób go interpretować”. W tym kontekście warto też przywołać wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 14 lipca 2022 r. (znak WK.6130.13.22). Z treści tego dokumentu wynika, że nieprzekazanie do RIO uchwał w ustawowym, siedmiodniowym terminie jest naruszeniem prawa.
Wystąpienie krakowskiej izby dotyczyło uchwał w sprawie:
  • zmiany uchwały w sprawie wyboru metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych oraz ryczałtowej stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla nieruchomości, na których znajdują się domki letniskowe lub innych nieruchomości wykorzystywane na cele rekreacyjno-wypoczynkowe,
  • zwolnienia z części opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady.

Interwencja i tak będzie

Jak zauważyła krakowska izba, nieprawidłowości dotyczące naruszenia były skutkiem problemów z elektronicznym systemem tworzenia i podpisywania podjętych aktów prawnych. Izba w wystąpieniu pokontrolnym także podkreśliła, że nieprzekazanie w siedmiodniowym terminie uchwał nie powoduje negatywnych skutków dla ich ważności, ale nie będzie też oznaczało braku reakcji ze strony RIO, gdyż nadal będzie jej przysługiwał 30-dniowy termin na podjęcie ewentualnego rozstrzygnięcia nadzorczego, licząc od dnia doręczenia uchwały. Przy czym źródłem tego rozstrzygnięcia nie będzie fakt opóźnionego przekazania uchwały do regionalnej izby obrachunkowej, a wady prawne ewentualnie stwierdzone w przyjętym przez radę akcie.
Reasumując: w podanym stanie faktycznym naruszono przepisy art. 90 ust. 1–2 ustawy o samorządzie gminnym, bowiem wójta obowiązuje siedmiodniowy termin na przekazanie tych uchwał do RIO. Opóźnione zaś przekazanie uchwały do izby nie uchroni gminy przed ewentualną interwencją nadzorczą ze strony tej izby, o ile uchwała ma błędy skutkujące nieważnością. ©℗
Podstawa prawna
art. 90 ust. 1–2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. poz. 1561)
art. 6k ust. 1 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 129; ost.zm. poz. 1549)