Brak jednolitego kodeksu urzędniczego dla wszystkich urzędników powoduje, że ci pracujący w samorządach są w trudniejszej sytuacji finansowej niż ich koledzy z korpusu służby cywilnej.

Urzędnicy w Polsce są wynagradzani w różny sposób. Ci, którzy zajmują się obsługą administracji rządowej, należą do korpusu służby cywilnej, a ich ewentualny wzrost wynagrodzeń jest określany w ustawie budżetowej. W znacznie trudniejszej sytuacji są urzędnicy, którzy zajmują się obsługą urzędów gminy, miast, starostw czy marszałkowskich. Tam podwyżki zależą od decyzji lokalnych włodarzy i radnych.
Z sondy DGP wynika, że w 2023 r. urzędnicy samorządowi nie mają co liczyć na zbyt duże podwyżki. I to mimo zbliżających się wyborów. Powód? Brak pieniędzy w samorządowych kasach. Część z nich nie może nawet liczyć na podwyżki o wskaźnik inflacyjny.

Służba cywilna z 7,8 proc.

Rząd już w czerwcu, przyjmując założenia makroekonomiczne do budżetu, zdecydował, że w 2023 r. kwota bazowa, od której wielokrotności są naliczane pensje urzędników rządowych, wrośnie o 7,8 proc.
- Cały czas walczymy o 20 proc. podwyżki i przekonujemy do tego rząd w Radzie Dialogu Społecznego. Pod koniec tego miesiąca jego przedstawiciele mają nam zaprezentować swoje propozycje - mówi Andrzej Radzikowski, przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych i szef RDS.
- Dodatkowo domagamy się, aby pensje, tak jak w ochronie zdrowia, wzrastały automatycznie wraz ze wzrostem średniej płacy krajowej. To dawałoby urzędnikom poczucie stabilności - dodaje.

Bierne urzędy gmin

DGP przyjrzał się sytuacji wynagrodzeń i zatrudnieniu w administracji samorządowej. Pytaliśmy również o plany w tym kontekście na 2023 r. Samorządy są właśnie na etapie prac nad swoimi przyszłorocznymi budżetami.
- Gdyby były jednolite zasady wynagradzania wszystkich urzędników, nie mielibyśmy takiej sytuacji, że część otrzymuje podwyżki tylko dlatego, że pracuje w administracji rządowej, a ci z samorządowej mogą o nich tylko pomarzyć - mówi prof. Jolanta Itrich-Drabarek z Uniwersytetu Warszawskiego i były członek Rady Służby Cywilnej.
Problem, jej zdaniem, mogłoby rozwiązać wprowadzenie kodeksu urzędniczego dla wszystkich osób pracujących w administracji rządowej i samorządowej. - Niestety, obecna władza mimo zapowiedzi nie zrealizowała tego pomysłu - dodaje.

Podwyżki w samorządach - wyrównanie do minimalnej

Część samorządów przyznaje, że jeśli jakiekolwiek podwyżki będą, to takie, które są wymuszone przez zwiększenie płacy minimalnej. Potwierdza to m.in. Lilla Rzadkowska, sekretarz miasta Oława.
Podobnie mówi Andrzej Wojewódzki, sekretarz miasta Lublin. - Prace nad budżetem miasta na 2023 r. już się rozpoczęły. Planowana przez rząd dwukrotna zmiana najniższego wynagrodzenia spowoduje wzrost płac na stanowiskach nieosiągających przyjętego minimum - podkreśla Andrzej Wojewódzki.
Część samorządów wciąż nie wie, czy znajdzie dodatkowe pieniądze na podwyżki dla swoich urzędników. - To się okaże w momencie planowania przyszłorocznego budżetu. Trzeba wszystko dokładnie policzyć - mówi Ewa Grudniok, rzecznik prasowy Urzędu Miasta Tychy. Według niej zmiana stawek wynagradzania mogłaby się przyczynić do zwiększenia konkurencyjności na rynku pracy.
Inne samorządy również nie chcą jeszcze mówić o ewentualnych podwyżkach. Przyznają jednak, że są one zasadne. - Na ten moment nie posiadam informacji o planach wzrostu wynagrodzeń dla pracowników samorządowych - wskazuje Paulina Rybczyńska, rzecznik prasowy Urzędu Miasta Ciechanów.
Justyna Piskorczyk z Urzędu Miejskiego w Jędrzejowie również nie chce deklarować, czy w przyszłym roku znajdą się środki na podwyżki dla urzędników. Natomiast w Urzędzie Gminy i Miasta w Grodzisku Wielkopolskim słyszymy, że wzrost jest planowany, ale jeszcze nie wiadomo jak duży. - Zwiększenie wynagrodzenia pracowników samorządowych przez ich ustawowe podniesienie sprawiłoby, że byłoby więcej kandydatów do pracy w administracji. W tej chwili jest problem ze znalezieniem doświadczonych urzędników - zauważa Artur Kalinowski, sekretarz gminy.
Z kolei Paulina Dobek z wydziału organizacyjno-administracyjnego Urzędu Miasta Rzeszów mówi wprost, że w 2023 r. nie jest planowany wzrost wynagrodzeń dla pracowników samorządowych. Urząd Miasta Opola podwyżki uzależnia od wpływów do lokalnego budżetu. W Kolnie już wiedzą, że dodatkowych pieniędzy dla urzędników na przyszły rok po prostu nie będzie.

Podwyżki w samorządach? Wcale lub symboliczne

W samorządach zdają sobie sprawę, że jeśli będzie trudna sytuacja finansowa, to podwyżek nie będzie lub będą symboliczne. Mimo że w przyszłym roku są wybory samorządowe - a to w poprzednich latach często wiązało się z tym, że lokalni włodarze byli bardziej skłonni do dosypywania pieniędzy.
- Wszyscy mamy świadomość zasadności żądań płacowych, zwłaszcza przy rosnącej inflacji i podwyżkach. Pomijając przyczyny obecnej sytuacji gospodarczej w kraju, przy ocenie możliwości naszego budżetu w zakresie realizacji podwyżek nie bez znaczenia jest aktualna sytuacja ekonomiczna miasta i jej perspektywa na najbliższe lata - wskazuje Barbara Dziczkaniec, zastępczyni dyrektora wydziału organizacyjnego Urzędu Miasta Poznania.
- Mimo tych trudności czynione są starania, by płace pracowników wzrastały. Obecnie nie jest jednak możliwe ustalenie wskaźnika waloryzacji wynagrodzeń na 2023 r., ponieważ w związku z istotnymi zmianami systemowymi trudne do oszacowania są kluczowe parametry budżetowe, tj. wpływy z PIT, CIT oraz część rozwojowej subwencji ogólnej - podkreśla.
W tych nielicznych urzędach samorządowych, w których działają związki zawodowe, szanse na wzrost wynagrodzenia urzędników są większe.
Warto jednak zaznaczyć, że mimo niższych wynagrodzeń w administracji samorządowej w porównaniu z rządową nie ma lawinowych odejść lokalnych urzędników. - W małych miejscowościach rzadko dochodzi do zmiany pracy. Osoby zatrudnione w urzędach doceniają to, że ich praca jest blisko miejsca zamieszkania - wskazuje prof. Antoni Jeżowski z Instytutu Badań w Oświacie, były nauczyciel, dyrektor szkoły i samorządowiec.
Administracja samorządowa i rządowa w liczbach / Dziennik Gazeta Prawna - wydanie cyfrowe