Subskrybuj nas na Youtube
W ostatnim czasie ze względu na pandemię mieszkańcy częściej korzystali z uprawnień, jakie daje ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: u.d.i.p.) i występowali do placówek oświatowych o różnego rodzaju dane. O zwiększonym zainteresowaniu tymi kwestiami świadczą liczne wyroki sądów administracyjnych.
Jednak nie wszystkie szkolne dane mają status informacji publicznej, a więc nie wszystkie muszą być udostępniane. Uznanie bądź nie konkretnej wiadomości za informację publiczną może stwarzać dużo wątpliwości, chociażby ze względów podmiotowych. Placówka gromadzi bowiem i przetwarza informacje dotyczące nie tylko procesu edukacyjnego, lecz także kadry pedagogicznej i uczniów. Szeroki zakres tych danych utrudnia określenie, co jest, a co nie jest informacją publiczną. Odwołując się do orzecznictwa sądowego, wyjaśniamy niektóre wątpliwości.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.d.i.p. władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne są obowiązane do udostępniania informacji publicznej. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, wyrażonym w wyroku z 7 czerwca 2022 r. (sygn. akt II SAB/Rz 43/22), nie budzi wątpliwości, że także dyrektor publicznej szkoły (w przypadku tej sprawy – szkoły średniej) jest adresatem obowiązku z art. 4 ust. 1 u.d.i.p. W myśl bowiem art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, a zadania te obejmują sprawy edukacji publicznej. Ponadto zgodnie z art. 1 i art. 2 pkt 2 lit. b prawa oświatowego (dalej: u.p.o.) system oświaty, który obejmuje m.in. szkoły ponadpodstawowe, zapewnia w szczególności realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawo do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju dzieci lub młodzieży. Jednolicie uznaje się w orzecznictwie, że dyrektor szkoły (przedszkola), którego organem prowadzącym jest jednostka samorządu terytorialnego, jest zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej. Jak wyjaśnił WSA w Gliwicach w wyroku z 3 sierpnia 2021 r. (sygn. akt III SAB/Gl 91/21), szkoła jest podmiotem publicznym, gdyż wykonuje zadania publiczne w zakresie edukacji, jak również dysponuje majątkiem publicznym. Gliwicki WSA określił także, w jaki sposób organ musi rozpatrzyć wniosek o udostępnienie informacji (tak też WSA w Olsztynie w wyroku z 2 marca 2021 r., sygn. akt II SAB/Ol 3/21). [ramka] Ustalenie, co jest informacją publiczną, czasami stwarza problemy. Przepisy u.d.i.p. nie zawierają dokładnego katalogu takich danych. Analiza orzecznictwa pozwala jednak wyciągnąć ogólne wnioski. [tabela]
Sposób rozpatrzenia wniosku
Dyrektor placówki oświatowej, rozpatrując wniosek o udostępnienie informacji publicznej, może:
• udostępnić żądaną informację bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku (art. 13 ust. 1 u.d.i.p.),
• powiadomić stronę w ww. terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim informacja zostanie udostępniona, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia złożenia wniosku (art. 13 ust. 2 u.d.i.p.),
• udostępnić informację zgodnie z wnioskiem ‒ po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy o wysokości opłaty, związanej z dodatkowymi kosztami spowodowanymi wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia, które to powiadomienie winno nastąpić w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku (art. 15 u.d.i.p.),
• odmówić udostępnienia żądanej informacji w drodze decyzji (art. 16 ust. 1 u.d.i.p.),
• powiadomić pismem wnioskodawcę, że żądana informacja nie ma charakteru publicznego,
• powiadomić pismem wnioskodawcę, że nie posiada żądanej informacji,
• powiadomić pismem wnioskodawcę, że nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznej.©℗
Tabela. Przykładowe rozróżnienie
| Dane wytworzone w szkole |
| a) będące informacją publiczną |
| • dane dotyczące nauczycieli, tj.:‒ ich wykształcenia i kwalifikacji, ‒ ukończonych przez nich studiów, ‒ wykładanych przez nich przedmiotów, ‒ toczących lub zakończonych wobec nich postępowań karnych, cywilnych lub dyscyplinarnych (wyrok WSA w Gliwicach z 20 stycznia 2021 r., sygn. akt III SAB/Gl 224/20), |
| • arkusz organizacyjny (wyrok WSA w Gliwicach z 22 listopada 2021 r., sygn. akt III SAB/Gl 190/21), |
| • imienny wykaz nauczycieli, którym przyznano dofinansowanie do doskonalenia zawodowego wraz z podaniem kwoty dofinansowania przyznanej każdemu nauczycielowi (wyrok WSA we Wrocławiu z 16 czerwca 2011 r., sygn. akt IV SAB/Wr 44/11), |
| • zalecenia wydane przez organ prowadzący szkoły dotyczące zatrudnienia nauczycieli oraz realizowania (rozliczania) zajęć rewalidacji (wyrok WSA w Gliwicach z 13 grudnia 2021 r., sygn. akt III SAB/Gl 191/21), |
| • informacje dotyczące bezpieczeństwa w szkole (wyrok WSA w Krakowie z 29 kwietnia 2010 r., sygn. akt II SAB/Kr 33/10), |
| • dane dotyczące majątku należącego do szkoły (wyrok WSA w Krakowie z 13 maja 2010 r., sygn. akt II SAB/Kr 34/10), |
| • sposób wykorzystania środków finansowych pozyskanych przez szkołę z wynajmu pomieszczeń (wyrok WSA w Krakowie z 17 maja 2010 r., sygn. akt II SAB/Kr 45/10), |
| • protokoły z posiedzeń rad pedagogicznych i dokumenty z przeprowadzonych postępowań, czynności kontrolnych i nadzorczych wobec szkoły publicznej (wyrok WSA w Warszawie z 14 września 2011 r., sygn. akt VIII SAB/Wa 30/11), |
| • protokoły kontroli przeprowadzonej w szkole przez wydział kontroli urzędu miasta (wyrok WSA we Wrocławiu z 13 października 2011 r., sygn. akt SAB/Wr 90/11), |
| • dokumenty będące przedmiotem kontroli kuratorium (wyrok WSA w Poznaniu z 20 września 2011 r., sygn. akt II SA/Po 142/11), |
| • zarządzenia dyrektora szkoły (wyrok WSA w Warszawie z 6 grudnia 2021 r., sygn. akt II SAB/Wa 532/21), |
| • informacja na temat posiadania przez szkołę skrzynki podawczej oraz jej adresu (wyrok WSA w Rzeszowie z 17 lutego 2021 r., sygn. akt II SAB/Rz 121/20); |
| b) niebędące informacją publiczną |
| • zapis z monitoringu – nie jest informacja publiczną, gdyż nagrania te nie zostały wytworzone przez władzę publiczną ani nie odnoszą się do publicznej sfery działalności tej władzy, nie są też informacją o zasadach funkcjonowania organu szkoły publicznej czy funkcjonariusza publicznego, jakim jest nauczyciel; związane jest natomiast z kwestią czysto techniczną, czyli ochroną obiektu i osób w nim się znajdujących; nie wiąże się z czynnościami władczymi organu szkoły, tylko z samym faktem umiejscowienia w tym obiekcie siedziby szkoły (wyrok WSA w Gliwicach z 6 kwietnia 2022 r., sygn. akt. III SAB/Gl 33/22), |
| • decyzje o skreśleniu z listy kandydatów na przewodniczącego samorządu uczniowskiego (wyrok WSA w Kielcach z 27 maja 2021 r., sygn. akt II SAB/Ke 42/21). |
Wysokość zarobków
W praktyce najwięcej wniosków dotyczy wysokości wynagrodzeń otrzymywanych przez członków grona pedagogicznego. W tym zakresie orzecznictwo sądowe zajmowało różne stanowiska. Według jednego z nich pytanie dotyczące wynagrodzenia konkretnej osoby, które jest wypadkową również takich elementów, jak np. różnego rodzaju dodatki, m.in. stażowe lub funkcyjne, dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych oraz np. zindywidualizowane składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz potrącenia dokonywane bez zgody i za zgodą pracownika, nie jest pytaniem o wysokość środków z budżetu państwa przeznaczanych na wynagrodzenia związane z wykonywaniem określonych funkcji w ramach realizowania zadań publicznych i w istocie dotyczy jawności wydatkowania środków publicznych na pensję konkretnej osoby. Przyjmowano, że wykładnia pojęcia „informacja publiczna” nie daje podstaw do utożsamiania prywatnych danych dotyczących zatrudnionego pracownika z informacją o wysokości środków finansowych przeznaczanych na działalność i funkcjonowanie organu, czyli ciężarach publicznych wskazanych w art. 6 ust. 1 pkt 5 lit. h u.d.i.p. Dla uzyskania informacji o sposobie wydatkowania finansów publicznych nie jest konieczna znajomość wynagrodzenia konkretnych osób (tak np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 września 2019 r., sygn. akt I OSK 2710/17).
Z kolei w innych orzeczeniach wyrażono pogląd, że informacja o wysokości wydatków ponoszonych przez podmiot publiczny ze środków publicznych na zatrudnienie pracownika ma charakter informacji publicznej. Skoro pensje nauczycieli finansowane są ze środków publicznych, a gospodarka nimi jest jawna, to żądana w tym zakresie informacja stanowi informację publiczną. A skoro tak, to można żądać szczegółowych danych dotyczących wydatkowania środków publicznych na wynagrodzenia. Podkreślano, że jednym z celów u.d.i.p. jest społeczna kontrola procesu wydatkowania tych środków i transparentność działania organów w tym zakresie. Przemawia za tym również sformułowana w art. 33 ust. 1 ustawy o finansach publicznych zasada jawności i przejrzystości gospodarowania środkami publicznymi. Z tych środków pochodzą m.in. pensje nauczycieli. Wobec tego, dla skuteczności takiej kontroli, konieczna jest wiedza o wysokości tych wynagrodzeń (por. wyrok NSA z 3 marca 2020 r., sygn. akt I OSK 3955/18).
Do tego poglądu przyłączył się np. WSA w Rzeszowie. W wyroku z 7 czerwca 2022 r. (sygn. akt II SAB/Rz 43/22) sąd ten podał, że jeżeli u.d.i.p. umożliwia dostęp do informacji o sprawach publicznych, czyli aktywności organów i innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne, a jednym z przejawów tej aktywności jest gospodarowanie majątkiem publicznym, czyli np. dysponowanie środkami finansowymi na wynagrodzenia pracowników sfery publicznej, w tym nauczycieli świadczących pracę w szkołach publicznych, to informacja o takim wynagrodzeniu ma status informacji publicznej.
Ograniczenia ze względu na prywatność
Zgodnie z art. 5 ust. 2 u.d.i.p. prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Dyrektorzy placówek zwykle odmawiają podania informacji o pensji pedagogów, powołując się na ten przepis. Ten argument nie jest właściwy. Należy pamiętać, że w zdaniu drugim art. 5 ust. 2 u.d.i.p. ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. Z orzecznictwa bowiem wynika, że nauczyciel jest osobą pełniącą funkcję publiczną, a co za tym idzie, ograniczenie wynikające z art. 5 ust. 2 u.d.i.p. nie ma do niego zastosowania (por. wyroki WSA we Wrocławiu z: 29 maja 2020 r., sygn. akt IV SAB/Wr 207/19; 22 czerwca 2021 r., sygn. akt IV SAB/Wr 150/21; 7 października 2021 r., sygn. akt IV SA/Wr 538/21, oraz WSA w Warszawie z 26 sierpnia 2021 r., sygn. akt VIII SA/Wa 517/21, a także w Gliwicach z 13 stycznia 2022 r., sygn. akt III SAB/Gl 108/21).
Na przykład kwestię tę wyjaśnił wrocławski WSA w wyroku z 31 maja 2022 r. (sygn. akt IV SAB/Wr 387/22). Przypomniał on, że definicję nauczyciela zawiera art. 3 pkt 1 Karty nauczyciela (dalej: KN), stanowiąc, że ilekroć w ustawie jest mowa o nauczycielach bez bliższego określenia, to rozumie się przez to nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w przedszkolach, szkołach i placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1. Wrocławski WSA zwrócił też uwagę, że art. 63 KN stanowi, iż nauczyciel podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w kodeksie karnym (dalej: k.k.). Artykuł 115 par. 13 k.k. definiuje funkcjonariusza publicznego poprzez wskazanie, że jest nim m.in. osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych (art. 115 par. 13 pkt 4 k.k.). Zdaniem wrocławskiego WSA osobą pełniącą funkcję publiczną jest funkcjonariusz publiczny w rozumieniu art. 115 par. 13 k.k., ale pojęcie to na gruncie art. 5 ust. 2 u.d.i.p. należy rozumieć znacznie szerzej. Funkcję publiczną pełnią osoby, które wykonują powierzone im przez instytucje państwowe lub samorządowe zadania i przez to uzyskują znaczny wpływ na treść decyzji o charakterze ogólnospołecznym. Cechą wyróżniającą osobę pełniącą funkcję publiczną jest posiadanie określonego zakresu uprawnień pozwalających na kształtowanie treści wykonywanych zadań w sferze publicznej (por. wyrok WSA w Gliwicach z 29 marca 2004 r., sygn. akt II SAB/Ka 144/03). Chociaż nauczyciel nie wydaje decyzji, to jednocześnie nie wykonuje jedynie czynności usługowych, ale w sposób istotny oddziałuje na sferę publicznych praw w systemie oświaty (por. wyrok WSA w Warszawie z 26 sierpnia 2021 r., sygn. akt VIII SA/Wa 517/21). Według wrocławskiego WSA przy ocenie, czy nauczyciel jest funkcjonariuszem publicznym, nie można pomijać jeszcze tego, że niewątpliwie zadaniem o znaczeniu publicznym jest realizowanie konstytucyjnego prawa do wykształcenia. Z art. 70 ust. 4 Konstytucji RP wynika, że władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. Wykonywanie tego rodzaju zadań publicznych odbywa się zaś przede wszystkim poprzez pracę nauczycieli.
Przykład 1
Imienna lista wynagrodzeń
Zainteresowany drogą e-mailową zwrócił się do dyrektora szkoły o przesłanie mu wykazu wysokości dodatków motywacyjnych przyznanych zatrudnionym nauczycielom (nie wyłączając pracowników pełniących funkcje kierownicze) w roku szkolnym 2021/2022. Szef placówki odmówił wnioskodawcy ujawnienia wysokości przyznanych dodatków, podnosząc, że przepisy u.d.i.p. nie zawierają szczegółowej definicji osób pełniących funkcje publiczne, a co za tym idzie, brak jest regulacji nakazujących traktowanie nauczycieli jako funkcjonariuszy publicznych, a ponadto wskazał, że ujawnienie żądanych informacji naruszałoby dobra osobistego danego nauczyciela. Dyrektor popełnił błąd, gdyż nauczyciel jest osobą pełniącą funkcję publiczną, a co za tym idzie, ograniczenie wynikające z art. 5 ust. 2 u.d.i.p. nie ma do niego zastosowania. Pogląd potwierdza utrwalona linia orzecznicza, według której imienna lista wynagrodzeń nauczycieli jest informacją publiczną (por. wyroki WSA w Rzeszowie z 8 stycznia 2021 r., sygn. akt II SAB/Rz 106/20, i WSA w Olsztynie z 11 marca 2021 r., sygn. akt II SAB/Ol 105/20).
Protokoły rady pedagogicznej
Udostępnienie protokołów posiedzeń rady pedagogicznej w szkole powoduje dużo kontrowersji, gdyż art. 73 ust. 3 u.p.o. stanowi, że osoby biorące udział w zebraniu rady pedagogicznej są obowiązane do nieujawniania spraw poruszanych na zebraniu rady pedagogicznej, które mogą naruszać dobra osobiste uczniów lub ich rodziców, a także nauczycieli i innych pracowników szkoły lub placówki. Przepis ten pośrednio wskazuje na obowiązek ochrony prawa do prywatności określonych osób, których dotyczą sprawy będące przedmiotem obrad rady. Jednak WSA w Opolu w wyroku z 6 maja 2021 r. (sygn. akt II SAB/Op 8/21) stwierdził, że przepis ten nie blokuje udostępnienia treści protokołu. Może się natomiast okazać się konieczne dokonanie anonimizacji informacji wynikających z protokołu rady. Opolski WSA podał, że stosownie do art. 69 ust. 1 u.p.o. rada pedagogiczna jest kolegialnym organem szkoły lub placówki w zakresie realizacji jej statutowych zadań dotyczących kształcenia, wychowania i opieki. Zgodnie z art. 73 ust. 2 u.p.o. rada pedagogiczna ustala regulamin swojej działalności, a jej zebrania są protokołowane. Protokoły z posiedzenia tego organu zawierają informacje co do przebiegu i rozstrzygnięć określonych spraw publicznych. Odnoszą się do szeroko rozumianej działalności dydaktycznej szkoły w zakresie realizacji zadań publicznych – edukacji. Są to też dane o samym podmiocie wykonującym zadania publiczne i dysponującym majątkiem publicznym. Ogólnie rzecz ujmując, dotyczą funkcjonowania i organizacji placówki oświatowej. Stanowią więc źródło informacji publicznej (por. też wyrok WSA w Olsztynie z 11 marca 2021 r., sygn. akt II SAB/Ol 105/20).
Przypomnieć należy, że w skład rady pedagogicznej wchodzą dyrektor szkoły i wszyscy nauczyciele zatrudnieni w placówce (art. 69 ust. 3 u.p.o.). Zatem członek tego grona nie może domagać się przekazania mu danej informacji z powołaniem się na u.d.i.p. Na kwestię tę zwrócił uwagę WSA w Gliwicach w wyroku z 6 kwietnia 2022 r. (sygn. akt III SAB/Gl 33/22). Wskazał on, że nauczyciel jako członek rady pedagogicznej dysponuje prawem i obowiązkiem zapoznania się z dokumentem, nie musi więc domagać się jego udostępnienia w drodze dostępu do informacji publicznej.
Majątek szkoły
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f u.d.i.p. informacją publiczną podlegającą udostępnieniu jest informacja o majątku, którym dysponuje podmiot publiczny. W świetle tego przepisu w trybie u.d.i.p. należy podać dane o numerze rachunku bankowego szkoły. Tak uznał WSA w Opolu w wyroku z 15 czerwca 2021 r. (sygn. akt II SAB/Op 25/21). Z kolei WSA w Kielcach z 7 lipca 2021 r. (sygn. akt II SAB/Ke 37/21) podał, że zakresem u.d.i.p. objęte są umowy cywilnoprawne zawierane przez placówki oświatowe. WSA w Krakowie w wyroku z 4 sierpnia 2021 r. (sygn. akt II SAB/Kr 103/21) stwierdził zaś, że informacją publiczną są dane dotyczące postępowania rekrutacyjnego do przedszkola miejskiego.
Wiadomość o sposobie wykorzystywania środków stanowiących fundusz świadczeń socjalnych dotyczy gospodarowania majątkiem publicznym, tym samym jest informacją publiczną i co do zasady podlega udostępnieniu. Skoro dane objęte wnioskiem mają charakter informacji publicznych, to podlegają one zasadom udostępniania określonym w u.d.i.p. Tak orzekł WSA we Wrocławiu w wyroku z 6 maja 2021 r. (sygn. akt IV SAB/Wr 129/21). Stanowisko to wynika z analizy przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: u.z.f.ś.s.). W myśl art. 3 u.z.f.ś.s. dyrektor szkoły jest jednym z wielu pracodawców zobowiązanych do utworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS), a uprawnieni do korzystania z niego są nie tylko pracownicy, lecz także ich rodziny, emeryci i renciści będący byłymi pracownikami i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca w regulaminie przyznał prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z ZFŚS. Informacja o wydatkach z ZFŚS, w tym dotycząca wynagrodzeń pracowniczych szeroko pojętych, zatem także premii i nagród, jest informacją publiczną, na co wpływa chociażby to, że zasady tworzenia przez pracodawców ZFŚS oraz zasady gospodarowania środkami tego funduszu reguluje ustawa. ZFŚS nie ma charakteru wewnętrznego, a informacje o jego działaniu mają charakter publiczny, ponieważ działa on w oparciu o uregulowania ustawowe.
Przykład 2
Bezczynność dyrektora
Mariusz Kowalski wystąpił do dyrektora szkoły z wnioskiem o udostępnienie regulaminu ZFŚS w formie skanu dokumentu, przesłanie na podany adres e-mailowy oraz umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej. Dyrektor w zwrotnym e-mailu odmówił przesłania wnioskodawcy skanu regulaminu, powołując się na to, że dokument ten ma charakter wewnętrzny. Ponadto zauważył, że z jego zapisów wynika, iż udostępnia się go do wglądu osobom uprawnionym w siedzibie pracodawcy. Dyrektor placówki uznał, że takie postanowienie regulaminu wyklucza możliwość publikowania, kopiowania i jakiegokolwiek udostępniania go osobom postronnym.
Dyrektor nie ma racji, gdyż informacja o sposobie wykorzystywania środków stanowiących ZFŚS dotyczy gospodarowania majątkiem publicznym, tym samym jest informacją publiczną i co do zasady podlega udostępnieniu. Skoro dane objęte wnioskiem mają charakter informacji publicznych, to podlegają one zasadom udostępniania określonym w u.d.i.p. Oznacza to, że dyrektor nie rozpatrzył prawidłowo wniosku Mariusza Kowalskiego (jest w bezczynności). Udostępnienie informacji publicznej na wniosek następuje w formie czynności materialno-technicznej, a w przypadku odmowy jej udostępnienia organ wydaje decyzję (art. 16 ust. 1 u.d.i.p.). Stosownie do art. 13 ust. 1 u.d.i.p. udostępnienie informacji na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni. Przy czym w przypadku, gdy informacja publiczna nie może zostać udostępniona w 14-dniowym terminie, należy powiadomić wnioskodawcę o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni się informację, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia złożenia wniosku (ust. 2). Terminy, o których mowa w art. 13 u.d.i.p., dotyczą każdej formy załatwienia wniosku ‒ a zatem nie tylko czynności udostępnienia informacji publicznej lub wydania decyzji o odmowie jej udostępnienia, lecz także czynności powiadomienia wnioskodawcy, że żądana informacja nie stanowi informacji publicznej (z wyjaśnieniem przyczyn takiej kwalifikacji), bądź powiadomienia, że organ nie posiada informacji publicznej lub obowiązuje inny tryb dostępu. W tej sprawie mamy do czynienia z bezczynnością podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji publicznej, gdyż organ nie udzielił wnioskodawcy żądanej przez niego informacji publicznej w formie skanu dokumentu i nie przesłał ich na podany przez niego adres e-mailowy.
Poczta elektroniczna
Inną istotną kwestią z punktu widzenia placówek oświatowych jest obowiązek odpowiedzi na wystąpienie przesyłane drogą elektroniczną. W orzecznictwie zgodnie wskazuje się, że do obowiązków organu administracji publicznej oraz innych podmiotów zobligowanych do udzielenia informacji publicznej należy taka konfiguracja poczty elektronicznej oraz takie zorganizowanie obsługi technicznej oficjalnej poczty elektronicznej, aby zapewnić bezproblemowy i niezwłoczny odbiór przesyłanych na ten adres podań wobec prawnej dopuszczalności ich wnoszenia także drogą elektroniczną (wyrok WSA w Opolu z 15 czerwca 2021 r., sygn. akt II SAB/Op 25/21). Zwraca się uwagę na obowiązek wynikający z art. 16 ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (dalej: u.i.d.p.). Tu można przywołać np. wyrok WSA w Rzeszowie z 8 stycznia 2021 r. (sygn. akt II SAB/Rz 122/20). W orzeczeniu tym sąd podał, że szkoły i placówki publiczne, będące jednostkami budżetowymi bądź samorządowymi zakładami budżetowymi, mają obowiązek posiadać elektroniczną skrzynkę podawczą (ePUAP), co wynika wprost z art. 16 ust. 1a w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 2 u.i.d.p. (por. też wyrok WSA w Rzeszowie z 17 lutego 2021 r., sygn. akt II SAB/Rz 121/20).
W orzecznictwie podkreśla się, że na szkole spoczywa obowiązek zorganizowania komunikacji elektronicznej z obywatelami w taki sposób, aby umożliwić im pewny i bezproblemowy kontakt z placówką. Jak podał NSA w wyroku z 7 kwietnia 2022 r. (sygn. akt III OSK 4374/21), do obowiązków szkoły publicznej należy taka konfiguracja poczty elektronicznej, w tym filtrów antyspamowych, oraz takie zorganizowanie obsługi technicznej poczty elektronicznej, aby zapewnić bezproblemowy i niezwłoczny odbiór przesyłanych na ten adres podań wobec prawnej dopuszczalności ich wnoszenia także drogą elektroniczną (zob. postanowienia NSA z 10 września 2015 r., sygn. akt I OSK 1968/15, i 3 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 1940/15). Skutki trudności, błędów czy nieprawidłowości w zakresie kształtowania i obsługiwania przez placówki oficjalnych systemów służących do komunikacji z tymi organami (np. poczty elektronicznej, systemu ePUAP) nie mogą być przerzucane na korzystających z tych systemów (zob. postanowienie NSA z 5 listopada 2015 r., sygn. akt I OZ 1414/15, wyrok NSA z 16 lutego 2016 r., sygn. akt I OSK 2186/14).
Tu warto wskazać, że WSA w Gdańsku w wyroku z 11 maja 2022 r. (sygn. akt II SAB/Gd 24/22) wyjaśnił, że dyrektor szkoły zobowiązany jest do rozpoznania wniosku w terminach przewidzianych w u.d.i.p. Terminy te nie ulegają wydłużeniu z powodu omyłek i błędów w zakresie przekierowania wiadomości e-mailowej wnioskodawcy do folderu „Kosz” poczty placówki, gdyż wszelkie błędy związane z działaniem oficjalnej poczty elektronicznej organu władzy publicznej nie wpływają na zasady związane z obowiązkiem udostępniania informacji publicznych.
Co istotne, dyrektorzy szkół często tłumaczą się, że nie zatrudniają informatyków czy prawników, dlatego zdarzają im się błędy proceduralne. Trzeba przyznać, że składy orzekające niekiedy są dość liberalne w przypadku takich niedociągnięć. WSA w Kielcach w wyroku z 18 lutego 2021 r. (sygn. akt II SAB/Ke 113/20) podał np., że głównym zadaniem dyrektora szkoły jest organizacja placówki, tj. nadzór nad nauczycielami, dbanie o optymalne warunki do rozwoju i pracy uczniów, organizacja zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, czyli szeroko pojęte czynności związane z edukacją. Dyrektor szkoły nie jest organem wyspecjalizowanym w zakresie postępowań administracyjnych czy toczących się w oparciu o u.d.i.p. i o ile nie zwalnia to tego organu ze stosowania przepisów tej ustawy, to w pewnych sytuacjach uchybień w tym zakresie nie można uznać za rażące. ©℗
Podstawa prawna
art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 2, art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f oraz pkt 5 lit. h, art. 13 ust. 1 i 2, art. 15, art. 16 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902)
art. 1, art. 2 pkt 2 lit. b, art. 69 ust. 2, art. 73 ust. 2 i 3 ustawy z 14 grudnia 2016 r. ‒ Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1072)
art. 3 ustawy z 4 maja 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 746)
art. 115 par. 13 ustawy z 6 czerwca 1997 r. ‒ Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1138)
art. 1 ust. 1, art. 3 pkt 1, art. 63 ustawy z 26 stycznia 1982 r. ‒ Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1116)
art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079)
art. 33 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1283)
art. 2 ust. 2 pkt 1, art. 16 ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2070; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1087)
