Nie ma podstaw prawnych, aby gmina płaciła zobowiązanie obciążające podatnika podatku od nieruchomości, czyli ochotniczą straż pożarną. Gmina może finansować tylko określone ustawowo wydatki tej jednostki, jednakże nie wchodzi w ten zakres podatek od nieruchomości.
Analiza zadanego pytania wymaga odniesienia się do regulacji zwartych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). I tak, art. 6 ust. 9 tego aktu prawnego wskazuje, że osoby prawne, jednostki organizacyjne oraz spółki niemające osobowości prawnej, jednostki organizacyjne Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, a także jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe są obowiązane:
1) składać, w terminie do 31 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania, deklaracje na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu ‒ w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku;
2) odpowiednio skorygować deklaracje w razie zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 3 (chodzi o zdarzenie mające wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku, a w szczególności zmianę sposobu wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części), w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia;
3) wpłacać obliczony w deklaracji podatek od nieruchomości ‒ bez wezwania ‒ na rachunek właściwej gminy, w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do dnia 15. każdego miesiąca, a za styczeń do 31 stycznia.

Obowiązek konkretnej jednostki

W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości dla podmiotów wymienionych w art. 6 ust. 9 u.p.o.l. powstaje w sposób określony w art. 21 par. 1 pkt 1 ordynacji podatkowej, tj. z chwilą zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 lipca 2021 r., sygn. akt III FSK 3738/21). Należy więc wnioskować, że niewątpliwie ochotnicza straż pożarna jako jednostka organizacyjna zobligowana jest do wykonywania przywołanych wyżej obowiązków, w tym opłacania zadeklarowanego podatku od nieruchomości.

Wydatki z budżetu

Powyższe założenie ma istotne znaczenie w kontekście zasad ponoszenia wydatków z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. W tej mierze na uwagę zasługuje art. 44 ust. 2 oraz art. 216 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z pierwszą regulacją jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków; zgodnie zaś z drugim – wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na:
1) zadania własne,
2) zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami,
3) zadania przejęte przez JST do realizacji w drodze umowy lub porozumienia,
4) zadania realizowane wspólnie z innymi JST,
5) pomoc rzeczową lub finansową dla innych samorządów, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego,
6) programy finansowane m.in. z udziałem środków unijnych czy innych źródeł zagranicznych.
Wynika z tego podstawowe założenie, że wydatkowanie środków z budżetu samorządowego musi mieć merytoryczne podstawy. Tymczasem trudno znaleźć przepisy, które umożliwiałyby ponoszenie przez gminę obciążeń podatkowych innego podatnika podatku od nieruchomości.
W tej sprawie gmina nie może odwołać się do ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Owszem w art. 10 tej ustawy wymieniono pewne zadania, które finansuje gmina w zakresie ochrony przeciwpożarowej, [ramka] jednak przepisy te nie upoważniają do ponoszenia obciążeń podatkowych za ochotniczą straż pożarną. W powyższym przepisie zawarto więc zamknięty katalog wydatków ochotniczej straży pożarnej, które gmina finansuje ze swojego budżetu.

To może finansować gmina

Realizując zadania w zakresie ochrony przeciwpożarowej, gmina stosownie do posiadanych sił i środków zapewnia ochotniczym strażom pożarnym:
1) obiekty, tereny, pojazdy i sprzęt specjalistyczny, środki ochrony indywidualnej, umundurowanie i środki łączności oraz ich utrzymanie;
2) ubezpieczenie strażaków ratowników OSP i kandydatów na strażaków ratowników OSP oraz członków młodzieżowych drużyn pożarniczych i dziecięcych drużyn pożarniczych, w tym ubezpieczenie grupowe, od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania powierzonych zadań;
3) badania lekarskie strażaków ratowników OSP i kandydatów do tej formacji przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w działaniach ratowniczych, czy szkoleniach przygotowujących do udziału w takich zadaniach.
Podstawa prawna
art. 6 ust. 9 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2290)
art. 21 par. 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 974)
art. 44 ust. 2, art. 216 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
art. 10 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz.U. poz. 2490)
Zapraszamy do zadawania pytań
sia@gazetaprawna.pl