Czy możemy z budżetu gminy zapłacić podatek od nieruchomości, ale obliczony według deklaracji podatkowej złożonej przez ochotniczą straż pożarną? Chodzi o budynek, który straż użytkuje. Czy ten wydatek będzie legalny?

Nie ma podstaw prawnych, aby gmina płaciła zobowiązanie obciążające podatnika podatku od nieruchomości, czyli ochotniczą straż pożarną. Gmina może finansować tylko określone ustawowo wydatki tej jednostki, jednakże nie wchodzi w ten zakres podatek od nieruchomości.
Analiza zadanego pytania wymaga odniesienia się do regulacji zwartych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). I tak, art. 6 ust. 9 tego aktu prawnego wskazuje, że osoby prawne, jednostki organizacyjne oraz spółki niemające osobowości prawnej, jednostki organizacyjne Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, a także jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe są obowiązane:
1) składać, w terminie do 31 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania, deklaracje na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu ‒ w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku;
2) odpowiednio skorygować deklaracje w razie zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 3 (chodzi o zdarzenie mające wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku, a w szczególności zmianę sposobu wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części), w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia;
3) wpłacać obliczony w deklaracji podatek od nieruchomości ‒ bez wezwania ‒ na rachunek właściwej gminy, w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do dnia 15. każdego miesiąca, a za styczeń do 31 stycznia.

Obowiązek konkretnej jednostki

W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości dla podmiotów wymienionych w art. 6 ust. 9 u.p.o.l. powstaje w sposób określony w art. 21 par. 1 pkt 1 ordynacji podatkowej, tj. z chwilą zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 lipca 2021 r., sygn. akt III FSK 3738/21). Należy więc wnioskować, że niewątpliwie ochotnicza straż pożarna jako jednostka organizacyjna zobligowana jest do wykonywania przywołanych wyżej obowiązków, w tym opłacania zadeklarowanego podatku od nieruchomości.

Wydatki z budżetu

Powyższe założenie ma istotne znaczenie w kontekście zasad ponoszenia wydatków z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. W tej mierze na uwagę zasługuje art. 44 ust. 2 oraz art. 216 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z pierwszą regulacją jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków; zgodnie zaś z drugim – wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na:
1) zadania własne,
2) zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami,
3) zadania przejęte przez JST do realizacji w drodze umowy lub porozumienia,
4) zadania realizowane wspólnie z innymi JST,
5) pomoc rzeczową lub finansową dla innych samorządów, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego,
6) programy finansowane m.in. z udziałem środków unijnych czy innych źródeł zagranicznych.
Wynika z tego podstawowe założenie, że wydatkowanie środków z budżetu samorządowego musi mieć merytoryczne podstawy. Tymczasem trudno znaleźć przepisy, które umożliwiałyby ponoszenie przez gminę obciążeń podatkowych innego podatnika podatku od nieruchomości.
W tej sprawie gmina nie może odwołać się do ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Owszem w art. 10 tej ustawy wymieniono pewne zadania, które finansuje gmina w zakresie ochrony przeciwpożarowej, [ramka] jednak przepisy te nie upoważniają do ponoszenia obciążeń podatkowych za ochotniczą straż pożarną. W powyższym przepisie zawarto więc zamknięty katalog wydatków ochotniczej straży pożarnej, które gmina finansuje ze swojego budżetu.

To może finansować gmina

Realizując zadania w zakresie ochrony przeciwpożarowej, gmina stosownie do posiadanych sił i środków zapewnia ochotniczym strażom pożarnym:
1) obiekty, tereny, pojazdy i sprzęt specjalistyczny, środki ochrony indywidualnej, umundurowanie i środki łączności oraz ich utrzymanie;
2) ubezpieczenie strażaków ratowników OSP i kandydatów na strażaków ratowników OSP oraz członków młodzieżowych drużyn pożarniczych i dziecięcych drużyn pożarniczych, w tym ubezpieczenie grupowe, od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania powierzonych zadań;
3) badania lekarskie strażaków ratowników OSP i kandydatów do tej formacji przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w działaniach ratowniczych, czy szkoleniach przygotowujących do udziału w takich zadaniach.
Podstawa prawna
art. 6 ust. 9 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2290)
art. 21 par. 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 974)
art. 44 ust. 2, art. 216 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
art. 10 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz.U. poz. 2490)
Zapraszamy do zadawania pytań
sia@gazetaprawna.pl