• Czy rada powiatu może zawęzić listę spraw, w których swoje projekty składają obywatele?
  • Dlaczego nie wystarczy ustalenie dyżurów aptek pod telefonem?
  • Czy radni mogą zmodyfikować zakres zadań wiceprzewodniczących?
  • Dlaczego organ stanowiący powinien określić dokładną wysokość stypendiów?
  • Co trzeba wziąć pod uwagę, określając warunki przyznania dodatków motywacyjnych dla nauczycieli?
Rada powiatu wskazała, że w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej mogą być wnoszone wyłącznie projekty uchwał w sprawach, dla których inicjatywa ta nie została zastrzeżona ustawami na rzecz innych podmiotów. Czy można przyjąć takie ograniczenie?
Delegacją ustawową do uregulowania inicjatywy uchwałodawczej w powiecie jest art. 42a ust. 5 ustawy o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.). Nie upoważnia on jednak rady powiatu do określania kwestii, które mogą być przedmiotem projektów uchwał składanych w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. To, jakich spraw mogą one dotyczyć, wynika wprost z zapisów ustawowych. Powyższe stanowisko potwierdził WSA w Olsztynie w wyroku z 15 października 2019 r. (sygn. akt II SA/Ol 568/19). Orzeczenia to wprawdzie zostało wydane na kanwie art. 41a ust. 5 ustawy samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), jednak jego brzmienie jest tożsame z treścią art. 42a ust. 5 u.s.p. W orzeczeniu tym olsztyński WSA podał, że rada nie została upoważniona do regulowania, jakie zagadnienia mogą być przedmiotem obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. WSA zakwestionował zapis uchwały, który pokrywał się dokładnie z brzmieniem wskazanego w pytaniu zapisu uchwały rady powiatu. Podał, że konstrukcja delegacji ustawowej zawartej w art. 41a ust. 5 wyklucza regulowanie innych kwestii niż wymienione w tym przepisie (tak też wojewoda wielkopolski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 26 stycznia 2022 r., nr NP-III.4131.1.12.2022.5)
Podstawa prawna
art. 42a ust. 5 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 920; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834).
W uchwale dotyczącej rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu rada podała telefony kontaktowe. Służą one do wydania produktu leczniczego w porze nocnej, niedziele i święta oraz inne dni wolne od pracy. Czy wprowadzenie dyżurów aptek pod telefonem jest wystarczającym działaniem?
Wprowadzenie dyżurów aptek pod telefonem nie wypełnia delegacji ustawowej zawartej w art. 94 ust. 2 prawa farmaceutycznego (dalej: p.f.). Zgodnie z tym przepisem rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na danym terenie określa w drodze uchwały rada powiatu, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu zawodu farmaceuty. Z kolei art. 94 ust. 1 p.f. stanowi, że rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Wojewoda wielopolski oceniając podobną uchwałę, w rozstrzygnięciu nadzorczym z 31 grudnia 2021 r. (nr NP-III.4131.1.53.2021.6) podał, że ustalenie w niej dyżurów pod telefonem sprawia, że dostęp do usług świadczonych przez apteki staje się w znacznym stopniu ograniczony. Dlatego należy tak ustalić grafik, by stwarzał możliwość jak najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy wówczas, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku. Ponieważ ustawodawca posłużył się pojęciem „również w porze nocnej”, to zdaniem wojewody dostępność powinna być całodobowa, bowiem jedynie wówczas powstanie pożądany z punktu widzenia społecznego stan najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku (por. wyrok NSA z 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt II GSK 1765/14). Wojewoda podkreślił, że ustanowienie dyżuru telefonicznego zamiast normalnego funkcjonowania w niedziele, dni świąteczne, inne dni wolne od pracy oraz w porze nocnej jest wbrew art. 94 ust. 1 p.f. i może poważnie utrudnić, a w niektórych przypadkach (np. osobom nieposiadającym telefonu) uniemożliwić uzyskanie leku. Wyrażone w powołanym wyżej przepisie pojęcia „dostosowania do potrzeb ludności” oraz „zapewnienia dostępności świadczeń” należy bowiem rozumieć jako zapewnienie możliwości nieprzerwanego i niezwłocznego dostępu do usług aptek w wyniku określenia rozkładu godzin ich dyżurów.
Stanowisko organu nadzoru w tej kwestii potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych. W wyroku z 23 lipca 2020 r. WSA w Poznaniu (sygn. akt III SA/Po 205/20) podał, że pełnienie dyżuru telefonicznego przez apteki nie zapewnia w sposób odpowiedni dostępności świadczeń (tak też ten sąd w wyroku z 23 lipca 2020 r., sygn. akt III SA/Po 335/20). Natomiast WSA w Lublinie w wyroku z 26 czerwca 2020 r. (sygn. akt III SA/Lu 89/20) wskazał, że pełnienie wyłącznie dyżuru telefonicznego nie pozwala na realizację ustawowego obowiązku zapewnienia dostępności usług farmaceutycznych, np. poprzez zakup lekarstwa w wyjątkowych, nadzwyczajnych sytuacjach.
Podstawa prawna
art. 94 ust. 1 i 2 ustawy z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1977; ost.zm. Dz.U. poz. 97)
Radni w projekcie zamian statutu gminy zapisali, że do obowiązków wiceprzewodniczących należy wykonywanie zadań zastrzeżonych przez ustawę lub statut dla przewodniczącego – w razie wakatu na tym stanowisku lub czasowej niemożności w sprawowaniu przez niego funkcji. Czy takie uregulowanie jest prawidłowe?
Projektowany zapis statutu wychodzi poza zakres kompetencji rady gminy. Pogląd ten potwierdza rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody wielkopolskiego z 21 stycznia 2022 r. (nr NP-II.4131.1.20.2022.7), w którym wskazał on, że kompetencje przewodniczącego rady zostały określone w art. 19 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Zgodnie z tym przepisem zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie jej obrad. Zadania przewodniczącego wynikają więc wprost z u.s.g. Wobec tego zakres zadań wykonywanych przez wiceprzewodniczącego nie może wykraczać poza zakres zadań przypisanych przewodniczącemu rady. Ustawodawca jednoznacznie rozstrzygnął kwestię realizacji zadań przewodniczącego rady gminy. W myśl art. 19 ust. 2 u.s.g. przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań wiceprzewodniczącego. W przypadku nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem. Wojewoda podkreślił, że jakakolwiek modyfikacja tego przepisu przez akt prawa miejscowego jest niedopuszczalna i jest uznawana w orzecznictwie za rażące naruszenie prawa, powodujące nieważność aktu (por. wyroki WSA w Poznaniu z 30 czerwca 2011 r., sygn. akt IV SA/Po431/11 oraz z 10 grudnia 2014 r., sygn. akt IV SA/Po746/14).
Podstawa prawna
art. 19 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. poz. 583)
Organ stanowiący gminy jest upoważniony do określenia w formie regulaminu zasad przyznawania stypendiów za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury. Czy rada może określić jedynie maksymalny ich pułap?
Przyjęcie przez radę postanowienia określającego jedynie górny próg stypendiów, a nie jego ostateczną wysokość, nie realizuje w sposób prawidłowy dyspozycji art. 7b ust. 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej: u.o.p.d.k.). Tak uznał wojewoda łódzki w rozstrzygnięciu nadzorczym z 2 lutego 2022 r. (nr PNIK-I.4131. 101.2022). Odnosząc się do sposobu określenia wysokości stypendiów kulturalnych, wojewoda wskazał, że delegacja ustawowa nie zawiera precyzyjnych uregulowań odnośnie do tego, w jaki sposób rada powinna to uczynić. Niemniej jednak zdaniem organu nadzoru rada określa wysokość stypendium w taki sposób, aby nie pozostawić luzu decyzyjnego włodarzowi co do ostatecznej wysokości przyznanych nagród w odniesieniu do każdego z beneficjentów. Jeżeli zaś rada w regulaminie określi tylko maksymalny pułap stypendium, to de facto sceduje na włodarza decyzje dotyczące ich wysokości. Działanie takie – według wojewody jest nieuprawnione w świetle art. 7b ust. 3 u.o.p.d.k., zgodnie z którym to rada gminy jest odpowiedzialna za określenie wysokości stypendiów i nie może tego obowiązku subdelegować na organ wykonawczy.
Podstawa prawna
art. 7b ust. 3 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 194; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2020)
W gminie trwają prace na wydaniem regulaminu wynagradzania nauczycieli. W jednym z jego zapisów ustalono, że dodatek motywacyjny ma charakter uznaniowy. Czy taki zapis jest wystarczający?
Taki zapis regulaminu nie jest wystarczający. Zgodnie z art. 30 ust. 6 Karty nauczyciela organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego powinien określić szczegółowe warunki przyznawania dodatków motywacyjnych, przy czym należy w tym miejscu wskazać na wyrok NSA z 22 maja 2013 r. (sygn. akt I OSK 203/13), w którym stwierdzono, że dodatek motywacyjny jest dodatkiem związanym z jakością świadczonej pracy i wykonywaniem dodatkowych zadań lub zajęć przez nauczyciela. Zdaniem wojewody podkarpackiego, wyrażonym w rozstrzygnięciu nadzorczym z 8 marca 2022 r. (nr P-II.4131.2.65.2022), rada realizując upoważnienie ustawowe w zakresie dotyczącym dodatku motywacyjnego, powinna uszczegółowić ogólne warunki określone w par. 6 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego, oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy (dalej: r.m.s.w.). W przepisie tym określono, że do ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego należą:
1) osiągnięcia w realizowanym procesie dydaktycznym;
2) osiągnięcia wychowawczo-opiekuńcze;
3) wprowadzanie innowacji pedagogicznych, skutkujących efektami w procesie kształcenia i wychowania;
4) zaangażowanie w realizację czynności i zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty nauczyciela;
5) szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem;
6) realizowanie w szkoleń zadań edukacyjnych, wynikających z przyjętych przez organ prowadzący priorytetów w realizowanej lokalnej polityce oświatowej.
Wojewoda wskazał, że warunkiem przyznania dodatku nie może być tylko należyte wypełnianie obowiązków. Ma on odnosić się do jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań. Oznacza to, iż jakość świadczonej pracy i wykonywanie dodatkowych zadań lub zajęć musi być oceniane przez uprawniony podmiot. Jeśli stwierdzi on, że nauczyciel spełnił kryteria do przyznania dodatku motywacyjnego, wówczas jest obowiązany mu ten dodatek przyznać (por. m.in. wyrok WSA w Olsztynie z 26 sierpnia 2008 r., sygn. akt II SA/Ol 365/08). Jeżeli chodzi o wysokość dodatku motywacyjnego, to ona także jest uzależniona wyłącznie od jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć przez nauczyciela, a nie jest związana ze sprawowaną przez niego funkcją (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 25 października 2012 r., sygn. akt IV SA/Wr 714/11).
Ponadto w opinii organu nadzoru rada gminy nie posiada uprawnień do ustalania odrębnie dodatkowych kryteriów przyznania dodatku motywacyjnego dla osoby pełniącej funkcję dyrektora szkoły. Rada powinna ustalić jednolite warunki dla wszystkich nauczycieli, w tym dla nauczycieli pełniących funkcję dyrektora szkoły. Tak więc przy spełnianiu tych samych przesłanek te same reguły powinny być stosowane do wszystkich nauczycieli bez różnicowania ich sytuacji w zależności od pełnionych funkcji.
W orzecznictwie podkreśla się, że w uchwałach można określić szczegółowe warunki przyznawania dodatku motywacyjnego, jednak muszą one wynikać z ogólnych kryteriów przyjętych w r.m.s.w. Wszelkie natomiast warunki, które wykraczają poza te ramy, powinny być uznane za podjęte bez podstawy prawnej (por. wyrok WSA w: Krakowie z 9 marca 2010 r., sygn. akt III SA/Kr 1007/09; Opolu z 12 września 2019 r., sygn. akt II SA/Op 237/19; Gorzowie Wielkopolskim z 18 stycznia 2018 r., sygn. akt II SA/Go 1146/17). ©℗
Podstawa prawna
art. 30 ust. 6 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
par. 6 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 416; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 787)
Zapraszamy do zadawania pytań sia@gazetaprawna.pl