Strona samorządowa liczy na to, że Senat usunie z tzw. specustawy ukraińskiej (ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa) przepis mówiący, że w sytuacji kryzysowej premier może wydawać polecenia obowiązujące organy jednostek samorządu terytorialnego (np. radę gminy, wójta, prezydenta miasta).

– To wrzucona w ostatniej chwili niekonstytucyjna zmiana ustrojowa dużego kalibru, łamiąca zasadę niezależności samorządów – komentuje Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST). Podkreśla, że przepis nie był konsultowany ze stroną samorządową.
Chodzi o dodanie nowych artykułów (7a–7c) do ustawy o zarządzaniu kryzysowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 261). Zgodnie z nimi premier z własnej inicjatywy albo na wniosek szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub ministra kierującego działem administracji rządowej może wydawać polecenia obowiązujące organy JST (a także m.in. osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz przedsiębiorców). Polecenia mają dotyczyć właściwego funkcjonowania, ochrony, wzmocnienia lub odbudowy infrastruktury krytycznej, przejęcia kontroli nad sytuacją kryzysową, której wpływ na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia lub środowiska jest szczególnie negatywny, oraz usunięcia skutków sytuacji kryzysowej. Zadania nałożone na JST w tym trybie miałyby być realizowane jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.
Marek Wójcik zwraca uwagę, że przepis ten nie ma wymiaru czasowego, ograniczonego np. do okresu występowania epidemii czy trwania wojny na Ukrainie. – Liczymy, że Senat ten przepis wykreśli lub doprecyzuje czasowe perspektywy jego działania – dodaje.
Jednocześnie projekt specustawy zakłada, że polecenia m.in. organom JST w zakresie dotyczącym pomocy Ukraińcom uciekającym przed wojną (zakwaterowanie, transport) może wydawać wojewoda. O wydanych poleceniach niezwłocznie ma informować właściwego ministra. Polecenia te mają być wydawane w drodze decyzji administracyjnej i podlegać natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia oraz nie wymagają uzasadnienia. Samorządowcy pytają, co w sytuacji, gdy polecenia wojewody i premiera będą ze sobą sprzeczne. – Projekt jest niedopracowany – podkreślają.©℗
Jaka pomoc od wojewody?
Wojewoda może zapewnić pomoc obywatelom Ukrainy polegającą na:
■ zakwaterowaniu;
■ zapewnieniu całodziennego wyżywienia zbiorowego;
■ zapewnieniu transportu do miejsc zakwaterowania i udzielania opieki medycznej;
■ finansowania przejazdów środkami transportu publicznego oraz specjalistycznego transportu przeznaczonego dla osób z niepełnosprawnością;
■ zapewnieniu środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów.©℗
Etap legislacyjny
Ustawa skierowana do Senatu