• Czy rada może wprowadzić zakaz umieszczania plakatów na przystankach
  • Dlaczego wójt nie może sprawować nadzoru nad biblioteką publiczną
  • Czy prokurator przed zaskarżeniem uchwały do sądu musi wezwać gminę do jej zmiany
  • Kiedy nauczyciel może otrzymać dodatek funkcyjny
  • Jakie warunki musi spełniać osoba starająca się o stypendium sportowe fundowane przez JST
Radni w uchwale dotyczącej określenia przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest gmina, zabronili na nich umieszczania plakatów i ogłoszeń oraz prowadzenia innej działalności niż przewóz osób. Czy to zagadnienie mogło być ustalone przez radę?
Nie, gdyż taki zapis przekracza delegację ustawową wynikającą z art. 15 ust. 1 pkt 6 i art. 15 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym (dalej: u.p.t.z.). Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 6 u.p.t.z. organizowanie publicznego transportu zbiorowego polega w szczególności na określaniu przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, a także wskazaniu warunków i zasad korzystania z tych obiektów przez operatorów i przewoźników. Zgodnie art. 15 ust. 2 u.p.t.z. określenie przystanków komunikacyjnych i dworców oraz warunków i zasad korzystania z nich następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego. Radni natomiast nie powinni w uchwale zawrzeć zakazu rozwieszania na przystankach plakatów czy ogłoszeń, gdyż zakaz ten został uregulowany w kodeksie wykroczeń, a jego złamanie objęte jest sankcją z art. 63a par. 1 ww. ustawy. Przepis ten stanowi, że kto umieszcza w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym ogłoszenie, plakat, afisz, apel, ulotkę, napis lub rysunek albo wystawia je na widok publiczny w innym miejscu bez zgody zarządzającego tym miejscem, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny. Podkreślić należy, iż ustalanie zakazów w sytuacji, gdy zostały one już uregulowane w ustawie, stanowi istotne naruszenie prawa (por. rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody łódzkiego z 2 lipca 2021 r., nr PNIK-I.4131.492.2021). ©℗
Podstawa prawna
art. 15 ust. 1 pkt 6 i art. 15 ust. 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1371)
art. 63a par. 1 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 281; ost.zm. Dz.U. poz. 1023)
Opracowujemy projekt statutu biblioteki publicznej. Czy można w nim wskazać, że nadzór nad placówką sprawuje wójt?
Taki zapis będzie niezgodny z prawem. Biblioteka publiczna jest bowiem samodzielną w stosunku do gminy osobą prawną. Zgodnie z orzecznictwem sądowoadministracyjnym instytucja kultury jako osoba prawna jest odrębnym w stosunku do gminy podmiotem prawa z własnym majątkiem, środkami trwałymi, przychodami oraz kosztami, samodzielnie gospodarującym w ramach posiadanych środków. Zasady gospodarowania środkami finansowymi biblioteki określa ustawa o prowadzeniu i organizowaniu działalności kulturalnej (dalej: u.p.o.d.k.). Jednocześnie żaden z zapisów ustawy nie przyznaje organowi wykonawczemu gminy kompetencji do nadzorowania działań dyrektora biblioteki. Brak też podstawy prawnej do wprowadzania do statutu biblioteki zapisów, na mocy których organ wykonawczy może nadzorować działalność samodzielnego, posiadającego osobowość prawną podmiotu (por. wyrok WSA w Poznaniu z 25 marca 2021 r., sygn. akt IV SA/Po 1643/20).
Na ten temat wypowiedział się również wojewoda zachodniopomorski. W rozstrzygnięciu nadzorczym z 26 sierpnia 2021 r. (nr P-1.4131.277.2021.K) podał, że postanowienie statutu, dotyczące tego, który podmiot w stosunku do samorządowej instytucji kultury sprawuje nad nią nadzór, wykracza poza katalog zamknięty określony w art. 11 ust. 3 ustawy o bibliotekach (dalej: u.b.). Z przepisu tego wynika bowiem, że w statucie biblioteki należy obowiązkowo określić podmiot sprawujący nadzór merytoryczny nad działalnością biblioteki. Zdaniem wojewody żaden przepis u.b. nie przyznaje natomiast kompetencji do regulowania w statucie innych niż merytoryczne form nadzoru nad działalnością instytucji kultury. Przyznanie nieograniczonego nadzoru nad biblioteką organowi wykonawczemu jednostki samorządowej nie znajduje oparcia w przepisach prawa i wykracza poza zakres upoważnienia ustawowego zawartego w art. 11 ust. 3 u.b.
Podobnie orzekł wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 30 września 2021 r. (nr NPII.4131.1.896.2021). Uznał on, że ani u.p.o.d.k., ani u.b. nie wyposażyły organizatora (organu gminy) w uprawnienia do sprawowania nadzoru nad biblioteką jako samorządową instytucją kultury. Ustawa o bibliotekach posługuje się jedynie pojęciem nadzoru merytorycznego wojewódzkiej i powiatowej biblioteki publicznej, o jakim mowa w art. 20 ust. 1 pkt 5 u.b. Biblioteka stanowi samodzielną jednostkę organizacyjną, funkcjonującą w ramach środków finansowych przeznaczonych w budżecie gminy na jej działalność. Na jej czele stoi dyrektor, który kieruje jej działalnością, reprezentuje bibliotekę na zewnątrz i jest za nią odpowiedzialny. Dyrektor podejmuje działania w ramach przyznanych w budżecie gminy środków. Zdaniem wojewody wszelka ingerencja rady gminy polegająca na udzieleniu włodarzowi nieograniczonych kompetencji nadzorczych w stosunku do biblioteki stanowi naruszenie ustawowej samodzielności jednostki organizacyjnej. ©℗
Podstawa prawna
art. 11 ust. 3 ustawy z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1479)
art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z 25 października 1991 r. o prowadzeniu i organizowaniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 194; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2020).
Prokurator zakwestionował w skardze do sądu administracyjnego zgodność z prawem zapisów uchwały w sprawie regulaminu pomocy materialnej dla uczniów. Zanim jednak wniósł tę skargę, nie wezwał gminy do zmiany lub uchylenia aktu w kwestionowanym zakresie. Czy mógł zatem złożyć skargę?
Złożenie skargi przez prokuratora nie musiało być poprzedzone wezwaniem do zmiany lub uchylenia uchwały. Zgodnie z art. 70 ustawy z 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze, jeżeli uchwała lub zarządzenie organu samorządu terytorialnego albo rozporządzenie wojewody są niezgodne z prawem, prokurator zwraca się do organu, który je wydał, o ich zmianę lub uchylenie albo kieruje wniosek o ich uchylenie do właściwego organu nadzoru, a w przypadku uchwały lub zarządzenia organu samorządu terytorialnego prokurator może także wystąpić o stwierdzenie ich nieważności do sądu administracyjnego. Z powyższego wynika, że przesłanką stwierdzenia nieważności uchwały czy zarządzenia organu gminy jest istotna sprzeczność z prawem, a prokurator jest legitymowany do wystąpienia ze skargą w przedmiocie stwierdzenia ich nieważności do sądu administracyjnego. Zgłoszona przez prokuratora skarga o stwierdzenie nieważności uchwały organu samorządu terytorialnego w związku z niezgodnością z prawem jej zapisów podlega rozpoznaniu przez sąd, chociażby prokurator nie zwrócił się uprzednio o ich uchylenie lub zmianę do organu, który ją wydał. Co więcej, złożenie skargi nie musiało być poprzedzone wyczerpaniem środków zaskarżenia ani nie było ograniczone terminem zaskarżenia (wyrok WSA w Łodzi z 15 września 2021 r., sygn. akt III SA/Łd 523/21). ©℗
Podstawa prawna
art. 70 ustawy z 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 66)
art. 52 par. 1 i art. 53 par. 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1598)
Gmina prowadzi szkołę jednooddziałową. Zarządza nią nauczyciel zwany „gospodarzem obiektu”. Czy można mu za wykonywanie tych zadań przyznać dodatek funkcyjny?
Osobie tej nie można przyznać dodatku funkcyjnego, gdyż nie przewiduje tego rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (dalej: r.w.m.s.w.z.). W par. 5 r.w.m.s.w.z. wymieniony jest wykaz stanowisk oraz sprawowanych funkcji uprawniających nauczyciela do dodatku funkcyjnego. Zgodnie z tą regulacją do uzyskania dodatku funkcyjnego uprawnieni są nauczyciele, którym powierzono:
1) stanowisko dyrektora lub wicedyrektora przedszkola, szkoły, placówki lub innej jednostki organizacyjnej albo inne stanowisko kierownicze przewidziane w statucie szkoły;
2) sprawowanie funkcji:
a) wychowawcy klasy,
b) doradcy metodycznego lub nauczyciela-konsultanta,
c) opiekuna stażu,
d) nauczyciela opiekującego się oddziałem przedszkolnym.
Pogląd powyższy potwierdza rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody wielopolskiego z 30 września 2021 r. (nr KN-I.4131.1.507.2021.26). Organ nadzoru uznał, że sprzeczny z prawem jest zapis regulaminu wynagradzania nauczycieli (ustalony przez radę gminy), który normuje kwestie dodatku funkcyjnego w odniesieniu do „gospodarza obiektu jednooddziałowego”. Zdaniem wojewody postanowienie to wykracza poza zakres upoważnienia ustawowego zawartego w z art. 30 ust. 6 pkt 1 Karty nauczyciela. Rada gminy nie jest bowiem władna, aby na podstawie art. 30 ust. 6 pkt 1 Karty nauczyciela określić wysokości stawek dodatku funkcyjnego oraz szczegółowych warunków przyznawania tego dodatku dla nauczycieli pełniących inne stanowiska i funkcje niż te, o których mowa w par. 5 r.w.m.s.w.z. ©℗
Podstawa prawna
art. 30 ust. 6 pkt 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
par. 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 416; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 787)
Radni zamierzają przyznać stypendium tylko dla sportowców, którzy są zrzeszeni w klubie lub stowarzyszeniu sportowym działającym na terenie tej gminy. Czy można przyjąć takie ograniczenie?
Krąg podmiotów uprawnionych do otrzymania stypendium sportowego został uregulowany art. 31 ust. 3 ustawy o sporcie i nie jest dopuszczalne jego modyfikowanie przez organ stanowiący gminy. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym katalog ten obejmuje każdego mieszkańca danej gminy osiągającego wyniki sportowe niezależnie od lokalizacji jego klubu lub stowarzyszenia sportowego. Przysługuje ono także osobom trenującym indywidualnie. Wszyscy mieszkańcy gminy tworzą bowiem z mocy prawa wspólnotę samorządową (por. rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody warmińsko-mazurskiego z 24 września 2021 r., nr PN.4131.336.2021). Ustawodawca nie zawęził zatem zakresu podmiotowego do grupy mieszkańców trenujących wyłącznie na terenie danej gminy. W tym aspekcie istotna jest wyłącznie przynależność do danej wspólnoty terytorialnej, którą definiuje kryterium zamieszkiwania na jej obszarze. A zatem potencjalnymi beneficjentami stypendium sportowego są wszyscy mieszkańcy danej gminy, o ile osiągają wyniki sportowe. Gdyby zaś intencją ustawodawcy było ograniczenie zakresu podmiotowego analizowanej regulacji prawnej do określonej kategorii osób fizycznych, to z pewnością wprowadziłby takie ograniczenie. Tymczasem ustawodawca zmierza do promowania i wspierania finansowo osób fizycznych uprawiających sport czy to zawodowo, czy hobbystycznie wyłącznie w oparciu o kryterium osiąganych wyników sportowych (wyrok WSA w Gdańsku z 30 czerwca 2016 r., sygn. akt III SA/Gd 303/16). ©℗
Podstawa prawna
art. 31 ust. 3 ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1133)
art. 1 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372)