Postanowiliśmy utworzyć targowisko, ale działka, gdzie mogłoby ono powstać, stanowi własność spółdzielni mieszkaniowej. Zamierzamy ją wziąć w dzierżawę albo użyczenie, np. na 20 lat. Jednak aby targowisko powstało, trzeba dokonać nakładów budowlanych na ok. 300 tys. zł. Czy w tej sytuacji nie dojdzie do naruszenia dyscypliny finansów publicznych?
Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym związanych z tworzeniem targowisk i hal targowych, należy do zadań własnych gminy i jest finansowane z jej budżetu. W praktyce często zdarza się wykonywanie tych zadań z wykorzystaniem majątku podmiotów trzecich. W tych specyficznych uwarunkowaniach należy więc poszukiwać rozwiązania alternatywnego umożliwiającego gminie uzyskanie określonego prawa do danej nieruchomości, na której będę czynione nakłady budowlane.
Pomocniczo można powołać się na art. 3 pkt 11 prawa budowlanego, z którego wynika, że przez dysponowanie nieruchomością na cele budowlane należy rozumieć tytuł prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych.
Umowa dzierżawy czy użyczenia spełnia kryteria tytułu prawnego uprawniającego do wykonywania robót budowlanych [ramka]. A skoro tak, to i w takim przypadku spełniona jest podstawowa zasady wydatkowa z art. 44 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, wskazująca, że: „jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków”.
Dysponowanie nieswoją nieruchomością
Umowa dzierżawy – wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.
Umowa użyczenia – użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
W podanym stanie faktycznym podstawą wydatkowania środków budżetowych byłaby więc umowa dzierżawy albo użyczenia zawarta przez gminę z podmiotem trzecim, czyli spółdzielnią mieszkaniową.
Przy okazji warto zadbać o to, by w umowie znalazły się zapisy dotyczące rozliczenia nakładów, które zostaną uczynione przez gminę na obcym gruncie. W ten sposób zostanie zabezpieczony jej interes finansowy, bowiem wartość nakładów jest dość znaczna, a jednostki samorządowe przy wydatkowaniu środków publicznych powinny kierować się zasadami z art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych (chodzi o dokonywanie wydatków w sposób celowy i oszczędny oraz wybór optymalnych metod i środków służących osiągnięciu założonych celów).
W opisanym przypadku nie będzie ryzyka naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Do takiego naruszenia m.in. mogłoby dojść wtedy, gdyby nakłady były dokonywane bez istnienia żadnych podstaw wydatkowych – w opisanym przypadku bez umowy dzierżawy.
Reasumując, istnieje możliwość utworzenia targowiska na nieruchomości, do której gmina uzyska prawa władania na podstawie umowy dzierżawy czy użyczenia. Po dopełnieniu formalności przez wójta gminy – związanych m.in. z zawarciem umowy i ustaleniem jej warunków, w tym rozliczeń – nie będzie także ryzyka naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Podstawa prawna
art. 693, art. 710 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320)
art. 7 ust. 1 pkt 11 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1038)
art. 44 ust.2, art. 216 ust. 2 pkt 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305)
art. 3 pkt 11 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 784)
ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 289)
