Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) dały szansę rozwoju opartego na współpracy między samorządami. Dzięki temu realizowane w kraju projekty stały się bardziej skoordynowane oraz o większej skali, co pozwoliło szybciej budować potencjału regionu.

O korzyściach z ze współpracy przekonały się samorządy województwa zachodniopomorskiego, gdzie ZIT-y są realizowane przez Szczeciński Obszar Metropolitalny (SOM) oraz przez Koszalińsko-Kołobrzesko-Białogardzki Obszar Funkcjonalny (KKBOF). Wyraziły one już chęć uczestnictwa w takiej formule również w nowej perspektywie unijnej. Z tym, że KKBOF nowe inwestycje będzie realizować w szerszym składzie – z udziałem Gminy Rymań.

Długa lista korzyści

- W czerwcu zostanie podpisane Porozumienie z 20 samorządami i trzema powiatami – koszalińskim, kołobrzeskim i białogardzkim na wykonanie Strategii Rozwoju Ponadlokalnego – zapowiada mgr inż. Urszula Miller-Grzybowska, dyrektor Wydziału Rozwoju i Współpracy Terytorialnej w Urzędzie Miejskim w Koszalinie. I dodaje, że na realizację wspólnie założonych celów wpisanych w Strategię ZIT KKBOF Zarząd Województwa przyznał dotychczas 40 mln euro. Koszalin uzyskał ponad 30,5 mln zł dofinansowania z UE.

- Dzięki temu nastąpiła rozbudowa przemysłowego odcinka ul. Władysława IV łączącego się z drogą prowadzącą do obwodnicy w ciągu trasy S6 oraz uzbrojenie 13,5 ha terenów inwestycyjnych dla nowych przedsiębiorstw z sektora MSP. Kupiono również jednostkę pływającą do transportu pasażerskiego przez Jezioro Jamno o napędzie hybrydowym – wyjaśnia Urszula Miller-Grzybowska.

Z kolei do Kołobrzegu trafiło prawie 15 mln zł, które pozwoliły zrealizować dwie ważne inwestycje drogowe ułatwiające dostęp do Portu Morskiego Kołobrzeg, a także wybudować drogi rowerowe. Dzięki ZIT miasto zyskało też system roweru miejskiego, 10 autobusów niskoemisyjnych, centrum przesiadkowe, 46 przystanków komunikacji miejskiej i dziewięć wiat rowerowych przy szkołach.

Na efekty z członkowska w ZIT KKBOF wskazuje też Białogard, który zbudował 20 km dróg rowerowych, kupił osiem niskoemisyjnych autobusów oraz uzbroił w niezbędną infrastrukturę tereny dla inwestorów.

- Dlatego Kołobrzeg wyraża swoją pozytywną opinię na temat działalności Związku ZIT KKBOF oraz deklaruje zainteresowanie dalszym udziałem w tej formule podczas spotkań gmin partnerstwa – słyszymy od przedstawiciela samorządu.

Nowoczesna edukacja, energetyka i transport

Ale ZIT KKBOF to nie tylko budowa i przebudowa dróg, czy rozwój zrównoważonego transportu i mobilności miejskiej. To też projekty nowoczesnej edukacji, w którym uczestniczy 13 gmin oraz dwa powiaty – koszaliński i kołobrzeski.

- Wsparciem objęto ponad 14 tys. uczniów z 30 szkół prowadzących kształcenie ogólne. Nauczanie metodą eksperymentu, doradztwo zawodowe, rozwój w zakresie informatyki, języków obcych, matematyki, nauk przyrodniczych oraz zakup nowoczesnego wyposażenia i pomocy dydaktycznych to tylko niektóre elementy projektu wykorzystywane przez uczniów i nauczycieli. Całkowity koszt projektu wynosi 6 mln zł, z czego 90 proc. kosztów, tj. prawie 5,5 mln zł finansowane jest ze środków unijnych – wylicza Urszula Miller-Grzybowska.

Z kolei w Szczecińskim Obszarze Metropolitalnym znaczna część unijnych funduszy, tj. ok. 50 mln euro została ukierunkowana na inwestycje na rzecz poprawy stanu i rozwoju infrastruktury energetycznej. Efekty to zmniejszenie strat energii powstających w procesie dystrybucji ciepła w systemie ciepłowniczym, wzrost efektywności wykorzystania energii w obiektach nowych i modernizowanych, redukcja emisji gazów cieplarnianych oraz poprawa jakości powietrza. Zakupiono też ok. 60 pojazdów, bo jak przyznają przedstawiciele SSOM na mobilność miejską skierowany został największy strumień środków przeznaczonych na ZIT.

- Chcemy, odwołując się do potencjału tego regionu, tworzyć sprawną komunikację publiczną łączącą transport szynowy z parkingami dla rowerów i samochodów oraz ścieżkami rowerowymi. Istotna w naszych działaniach strategicznych stała się też budowa węzłów przesiadkowych, które w sposób spójny i przemyślany łączą się z infrastrukturą rowerową – tłumaczy Magdalena Maik, koordynator ds. ZIT, zastępca dyrektora biura w SSOM.

Nowe plany…

Stowarzyszenie już rozpoczęło intensywne prace przygotowawcze do nowej perspektywy finansowej. Trwa opracowywanie dokumentu, będącego strategią rozwoju ponadlokalnego.

- Najistotniejszym celem będzie wzmacniania potencjału rozwojowego obszaru – zaznacza Magdalena Maik. Dlatego nowe inwestycje będą nadal nakierowane na rozwój transportu publicznego, dostępności transportowej, mobilności miejskiej. Mowa m.in. o sfinalizowaniu prac nad integracją transportu publicznego dla SOM zarówno pod kątem integracji organizacyjnej taryfowej i biletowej, czy dalszym rozwoju tras i ścieżek rowerowych oraz stworzenie dogodnych warunków dla pieszych. Poza tym nowe inwestycje będą nakierowane na innowacyjne podejście do wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ochronę środowiska przed zmianami klimatu, ochronę źródeł wód pitnych. Ponadto Stowarzyszenie przewiduje projekty miękkie przygotowujące dzieci i młodzież do zmieniających się warunków na rynku pracy.

W podobnym kierunku zmierzają gminy tworzące ZIT KKBOF, dla który w nowej perspektywie będzie ważna oprócz rozwoju transportu niskoemisyjnego również termomodernizacja budynków użyteczności publicznej, poprawa dróg miejskich i układu drogowego w centrum miast oraz rewitalizacja terenów miejskich. Kołobrzeg dodaje jeszcze wsparcie turystyki i kultury, promowanie lokalnych walorów i produktów turystycznych.

- W przyszłej perspektywie finansowej miasto zamierza dodatkowo skupić się na podejmowaniu działań z zakresu adaptacji do zmian klimatu. Mowa wiec o dalszym rozwoju terenów zielonych, „odbetonowywaniu” miasta czy rozwoju zielono-niebieskiej infrastruktury – słyszymy od przedstawiciela Białogardu.

… i nowe wyzwania

Samorządowcy zdają sobie jednak sprawę, że nowa perspektywa to też nowe wyzwania. Według ZIT KKBOF będzie nim utrzymanie wysokiego poziomu współpracy, wypracowanego dotychczas na poziomie ZIT, umożliwiającego sprawne wdrażanie kolejnych zintegrowanych działań, wpływających na rozwój społeczno- gospodarczy całego obszaru. - Z punktu widzenia proceduralnego oraz wdrożeniowego najważniejsze zadanie jakie stoi przed nami to przygotowanie właściwych strategicznych dokumentów (strategii ponadlokalnej) w oparciu o kompleksową diagnozę terytorialną w zakresie aspektów społecznych, gospodarczych i przestrzennych – wyjaśnia Magdalena Maik.

Christopher Todd, kierownik działu Polska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, Komisja Europejska przyznaje, że wspólpraca to podstawa sukcesu ZIT.

- ZIT jest przykładem kompletnej i dojrzałej inicjatywy terytorialnej. Oparty jest na dobrowolnej współpracy gmin w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych. Instrument ten wdrażany jest w oparciu o zintegrowane strategie terytorialne opracowane dla obszarów funkcjonalnych objętych ZITem. Strategie pozwalają na wypracowanie wspólnej wizji rozwoju danego obszaru, w oparciu o jego potencjały i wyzwania. Wyznaczają wspólne cele oraz uzupełniające się inwestycje z różnych sektorów, które maja te cele realizować. Zapewniają również włączenie partnerów w proces przygotowania strategii terytorialnej – zaznacza.

pao