Wójt przygotował projekt uchwały przewidującej zmniejszenie stawek opłaty adiacenckiej do 0 proc., co ma zrekompensować mieszkańcom ostatnie podwyżki podatku od nieruchomości i opłat śmieciowych. Ustawa o gospodarce nieruchomościami wprost nie przewiduje możliwości stosowania zwolnień z opłaty, stąd taka propozycja. Czy będzie to legalne?

Nie ma podstaw prawnych, by gmina zrezygnowała z ustalenia stawek opłaty adiacenckiej.
Zgodnie z art. 98a ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, jeżeli w wyniku podziału nieruchomości – dokonanego na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego, który wniósł opłaty roczne za cały okres użytkowania tego prawa – wzrośnie jej wartość, to wójt, burmistrz albo prezydent miasta może ustalić, w drodze decyzji, opłatę adiacencką z tego tytułu. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala uchwałą rada gminy – w wysokości nie większej niż 30 proc. różnicy wartości nieruchomości. Wszczęcie postępowania w sprawie ustalenia opłaty adiacenckiej może nastąpić w terminie do trzech lat od dnia, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale stało się prawomocne.
Powyższa regulacja nie jest jedyną dotyczącą opłaty adiacenckiej, ustawodawca przewidział bowiem również inne stany faktyczne, które będą generowały powinność uiszczenia tej opłaty. Na uwagę zasługuje art. 145 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wynika z niego, że włodarz może ustalić opłatę adiacencką każdorazowo po stworzeniu warunków do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej albo po stworzeniu warunków do korzystania z wybudowanej drogi. Ponadto wszczęcie postępowania w sprawie ustalenia opłaty adiacenckiej może nastąpić w terminie do trzech lat od dnia stworzenia warunków do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej albo od dnia stworzenia warunków do korzystania z wybudowanej drogi, jeżeli w dniu stworzenia tych warunków obowiązywała uchwała rady gminy, o której mowa w art. 146 ust. 2 ww. ustawy. Zgodnie zaś z treścią tej ostatniej regulacji wysokość opłaty adiacenckiej wynosi nie więcej niż 50 proc. różnicy między wartością, jaką nieruchomość miała przed wybudowaniem urządzeń infrastruktury technicznej, a wartością, jaką nieruchomość ma po ich wybudowaniu. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy.
W obu sytuacjach wysokość opłaty (rozumianej jako stawka procentowa) powinna zostać określona w uchwale rady gminy. Ze wskazanych regulacji ani z żadnych innych przepisów nie wynika jednak, że rada gminy ma możliwość wprowadzenia zwolnienia z opłaty adiacenckiej. Taki zaś skutek osiągnęłaby rada gminy, wprowadzając stawki 0 proc. Na niedopuszczalność stosowania takiego rozwiązania wskazano w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 5 września 2018 r. (sygn. akt II SA/Rz 636/18). WSA wskazał m.in., że: „W orzecznictwie sądów administracyjnych uznaje się za sprzeczne z prawem ustalenie stawki procentowej opłaty adiacenckiej w wysokości 0 proc. Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 14 stycznia 2003 r., sygn. akt ISA 2293/02 «jednostki samorządu terytorialnego nie mogą dowolnie dysponować przydzielonymi im dochodami, a w szczególności rezygnować z przydzielonych im w drodze ustawy źródeł dochodu, ponieważ w ten sposób i to bez uzasadnionego powodu, zmniejszają swoje potencjalne możliwości realizacji postawionych przed nimi zadań».
Poza tym z prostego zestawienia przepisu art. 146 ust.2 i art. 145 ust. 1 ustawy z 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wedle reguł wykładni systemowej wynika, że gminy mają obowiązek ustalenia stawki procentowej opłaty adiacenckiej. Natomiast dopiero jej wysokość została pozostawiona uznaniu organu administracyjnego. Zatem ustalenie «zerowej» stawki opłaty adiacenckiej jest obejściem prawa materialnego i przepisów Konstytucji (zob. wyrok WSA w Białymstoku z 10 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Bk 308/08)”.
Podstawa prawna
art. 98a ust. 1, art. 145, art. 146 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1990; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 234)