Dla większości jednostek może być to zaskoczenie, bo niektórzy eksperci i część RIO mieli wcześniej inne zdanie. Najgorzej jednak, że sprawozdanie trzeba przekazać jeszcze dziś i czasu na zmiany jest mało.

Zgodnie z art. 6k ust. 4a ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.) rada gminy w drodze uchwały może zwolnić w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych. Zdaniem niektórych ekspertów i np. RIO w Opolu zwolnienie takie wynika wprost z ustawy, jest więc zwolnieniem ustawowym. Dlatego wcześniej wskazywali, że skutków ustalonego przez radę gminy zwolnienia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ww. właścicieli nie należy wykazywać w sprawozdaniu Rb-27S. Ministerstwo Finansów ma jednak inne zdanie, co wynika z odpowiedzi udzielonej na pytanie DGP. Tym samym gminy już nie powinny mieć wątpliwości: skutki zwolnień z opłaty śmieciowej w związku z kompostowaniem odpadów należy wykazać w sprawozdaniu Rb-27S. I wydaje się, że nie ma co czekać na decyzję właściwej regionalnej izby obrachunkowej, bo choć stanowisko MF nie jest źródłem prawa, to przy sprawozdaniach budżetowych zazwyczaj to ono ma głos decydujący. – Jeśli jest stanowisko resortu finansów, to RIO i jednostki podległe się go trzymają – nawet gdy wydaje się ono kontrowersyjne. Przy czym moim zdaniem tym razem MF ma rację – tłumaczy radca prawny Marcin Nagórek.
Stanowisko jasne, ale dylemat pozostał
Pojawia się jednak inny problem – RB-27S należy przekazać jeszcze dziś. Jest to więc ostatni moment dla kierownika jednostki, np. wójta gminy, by zdecydować, czy już teraz w jednostce zostaną dokonane odpowiednie zmiany w księgach, czy zostanie przesłane sprawozdanie Rb-27S bez danych w zakresie zwolnienia z opłaty śmieciowej. Problemu nie będzie w tych jednostkach, gdzie takie dane do Rb-27S będzie można pobrać z ewidencji. Niestety nie wszędzie jest to jednak możliwe. Krystyna Gąsiorek, ekspert ze sprawozdawczości budżetowej, zauważa, że w tej sytuacji to kierownik musi podjąć decyzję, co należy zrobić. Przypomina jednak, że zawsze przy kontroli najważniejszą sprawą jest to, czy sprawozdanie budżetowe odzwierciedla dane wynikające z ewidencji. A skoro takich danych w niej brak, to lepiej przesłać sprawozdanie zgodne ze stanem faktycznym, czyli bez ujmowania skutków udzielonego przez organ stanowiący zwolnienia w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Dopiero później trzeba dokonać analizy i dostosować ewidencję, tak aby w kolejnym okresie sprawozdawczym wykazać skutki zwolnienia już zgodnie z odpowiedzią MF.
Która kolumna
Przypomnijmy: Rb-27S to sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego. Sporządza się je narastająco za kolejne miesiące roku budżetowego. W par. 3 ust. 1 pkt 10 załącznika nr 36 do rozporządzenia z 9 stycznia 2018 r. ministra rozwoju i finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej wskazuje się, że sprawozdanie jednostkowe z wykonania planu dochodów budżetowych z tytułu podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, pobieranych przez jednostki samorządu terytorialnego sporządza się na podstawie danych księgowości podatkowej w kolumnie „Skutki udzielonych ulg i zwolnień…”. Wykazuje się w nim (bez ulg i zwolnień ustawowych) skutki finansowe wynikające ze zwolnień i ulg w podatkach i opłatach wprowadzonych przepisami uchwał rad gmin lub miast na prawach powiatu, wydanymi na podstawie ustawowych upoważnień. Dlatego – jak w swojej odpowiedzi podaje MF – skutki omawianych zwolnień należałoby uwzględnić właśnie w kolumnie 13 „Skutki udzielonych ulg i zwolnień obliczone za okres sprawozdawczy (bez ulg i zwolnień ustawowych)” sprawozdania Rb-27S.
Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 14 kwietnia 2021 r.
Pytanie DGP: Czy w sprawozdaniu Rb-27S trzeba wykazywać skutki zwolnień wynikające z art. 6k ust. 4a ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach? Konkretnie chodzi o zwolnienie w części z opłaty śmieciowej w związku z kompostowaniem odpadów.
Skutki zwolnień z opłaty śmieciowej w związku z kompostowaniem odpadów gminy powinny wykazać w sprawozdaniu Rb-27S.
Rada gminy zobowiązana jest dokonać tego zwolnienia wskazanego w art. 6k ust. 4a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jednak ostatecznie wysokość zwolnienia (proporcjonalna do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami, przy czym przepisy nie przesądzają, w jaki sposób należy wyliczyć proporcję) określona jest każdorazowo uchwalą rady gminy (a nie ustawą). Skutki omawianych zwolnień należałoby uwzględnić w kolumnie 13 Skutki udzielonych ulg i zwolnień obliczone za okres sprawozdawczy (bez ulg i zwolnień ustawowych) sprawozdania Rb-27S.
Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 16 kwietnia 2021 r.
Pytanie DGP: Co ma zrobić kierownik jednostki, np. wójt gminy, jeżeli w ewidencji nie ma wprowadzonych skutków zwolnienia z opłaty śmieciowej? Czy ma na szybko wprowadzać i robić korektę ksiąg, uwzględniając skutki tej opłaty? Czasu już jest mało, bo sprawozdanie Rb-27S przekazuje 21 kwietnia. Czy może w kolejnym okresie rozliczeniowym wprowadzić te zmiany, tak aby w sprawozdaniu wykazać te dane łącznie?
Kierownicy jednostek są obowiązani sporządzać sprawozdania rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym. Kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej.
Zgodnie z art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości, kierownik jednostki, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości – z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury – zostaną powierzone innej osobie lub przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 11 ust. 2, za ich zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę lub przedsiębiorcę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. W przypadku, gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.
Podstawa prawna
rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 9 stycznia 2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1564)
art. 6k ust. 4a ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1439; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2361)
ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217)