Gminy rozpoczęły przydzielanie dopłat do czynszów dla osób, które z powodu pandemii i jej skutków ekonomicznych osiągają dochody niższe niż w 2019 r. Jednak zainteresowanie tą formą pomocy na razie nie jest duże

Wchodząca w skład tzw. pakietu mieszkalnictwa ustawa z 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 11) wprowadziła nowe narzędzie w postaci dopłaty do czynszu. Przepisy w tym zakresie – art. 15zzzic–15zzzii –zostały dodane do tzw. specustawy o COVID-19. Dzięki nim najemcy lokali (zarówno komunalnych, jak i rynkowych), którzy mają niewysokie dochody i których sytuacja finansowa jeszcze się pogorszyła z powodu pandemii, mogą w tym roku skorzystać z dodatkowego wsparcia finansowanego z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 (choć niekoniecznie wcześniej musieli się o nie ubiegać).
Bez większego ruchu
Na etapie prac legislacyjnych samorządy chwaliły to rozwiązanie – wiceprezydent Krakowa Bogusław Kośmider mówił nam we wrześniu 2020 r., że zainteresowania dopłatami do dodatków w stolicy Małopolski jest duże i według szacunków miasta może po nie sięgnąć nawet 10 tys. rodzin. Tymczasem na koniec stycznia br. w Krakowie o takie wsparcie złożono ledwie sześć wniosków, oprócz tego było ponad sto telefonów z zapytaniami. Wypłaty jeszcze nie ruszyły. Z kolei do Poznańskiego Centrum Świadczeń, które zajmuje się wypłatą dodatków, do końca stycznia wpłynęło 20 wniosków. – Zainteresowanie tym świadczeniem było większe w ubiegłym roku, kiedy procedowano ustawę, lecz wówczas nie były tak szczegółowo dookreślone kryteria jego przyznawania – mówi Damian Napierała, zastępca dyrektora ds. wsparcia rodzin z dziećmi, rzecznik prasowy centrum. Według niego przeszkodą w składaniu wniosków są trudne do spełnienia wymogi formalne (piszemy o tym dalej). Z kolei do Częstochowskiego Centrum Świadczeń wpłynęły na razie trzy wnioski o przyznanie dodatku mieszkaniowego wraz z dopłatą, przy czym wszystkie ze względu na braki formalne wysłano do uzupełnienia. W sumie miasto szacuje, że o świadczenie może się ubiegać ok. 326 osób. Natomiast w Lublinie wpłynął dopiero jeden wniosek, ale jak mówi Justyna Góźdź z biura prasowego w kancelarii prezydenta, część osób korzysta z tego wsparcia na bieżąco, a że wypłata dodatków mieszkaniowych z poprzedniego rozdania kończy się w lutym lub marcu, to kolejne wnioski, tym razem o podwyższone świadczenie, będą składane właśnie wtedy. – Szacujemy, że około 20 proc. najemców skorzysta z takiej formy wsparcia i będzie do niej uprawnionych – dodaje urzędniczka. Przedstawiciele Lublina przyznają jednak, że procedura udzielania wsparcia nie jest prosta. – Z pewnością dużym ułatwieniem byłoby dostosowanie oprogramowania umożliwiającego prawidłowe naliczanie, wypłatę i rozliczanie środków przeznaczonych na dopłaty. Stanowią one część dodatku mieszkaniowego, jednak podlegają odrębnemu rozliczeniu – mówi Ewa Lipińska, dyrektor wydziału spraw mieszkaniowych Urzędu Miasta Lublin.
Dla kogo wsparcie
Dopłata do czynszu przysługuje osobom, które spełniają kryteria do uzyskania dodatku mieszkaniowego [ramka], a jednocześnie:
  • osiągają dochody co najmniej o 25 proc. niższe niż w 2019 r. (w przeliczeniu na członka gospodarstwa domowego, za okres trzech miesięcy poprzedzających złożenie wniosku, w porównaniu do średniego miesięcznego dochodu w 2019 r.);
  • były najemcami lub podnajemcami mieszkań przed 14 marca 2020 r., przy czym dodatek przysługuje również wtedy, gdy wnioskodawca zmienił wynajmowane mieszkanie po tej dacie.
Trzy warunki
Dodatek mieszkaniowy przysługuje osobom, które:
• mają prawo do lokalu (własnościowe, spółdzielcze własnościowe, umowa najmu);
• ich średni miesięczny dochód z trzech miesięcy przed złożeniem wniosku jest równy lub niższy niż 1500 zł na jedną osobę w gospodarstwie domowym lub 2100 zł w przypadku osoby mieszkającej samotnie (czyli 125 proc. najniższej emerytury);
• zamieszkują w lokalu nie większym niż 71,5 mkw. (jeśli powierzchnia mieszkania lub domu jest większa, ale nie przekracza 82,5 mkw., dodatek przysługuje, o ile powierzchnia wszystkich pokoi i kuchni jest mniejsza niż 60 proc. jego powierzchni użytkowej). ©℗
ok. 147,2 tys. gospodarstw domowych wedle szacunku rządu może skorzystać z podwyższonego dodatku mieszkalnego, przy założeniu, że o dopłatę będzie się ubiegać 15 proc. najemców w zasobach prywatnych, TBS-ach, mieszkaniach spółdzielczych i zakładowych oraz i 3 proc. z zasobów komunalnych gmin
Dopłata wraz z dodatkiem mieszkaniowym mogą w sumie pokryć 75 proc. czynszu płaconego przez najemcę, ale nie może to być więcej niż 1500 zł. Kwota wsparcia zależy od wysokości czynszu – osoby, które płacą miesięcznie do 2000 zł mogą skorzystać z maksymalnej puli. Na przykład najemca opłacający czynsz w wysokości 1800 zł otrzyma dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę w łącznej wysokości 1350 zł, a przy czynszu 2000 zł – 1500 zł. Natomiast jeśli czynsz wynosi powyżej 2000 zł, jest on uprawniony do dodatku powiększonego o dopłatę w wysokości maksymalnej kwoty wskazanej w ustawie, tj. 1500 zł. Średnio, w skali kraju, dodatek mieszkaniowy wynosi 206 zł, co oznacza, że w przypadku uprawnienia do uzyskania dopłaty z dodatkiem w wysokości 1500 zł, sam dodatek będzie wynosił 1294 zł.
Co ważne, do obliczenia wysokości wsparcia przyjmuje się czynsz z dnia składania wniosku, o ile nie jest wyższy niż czynsz opłacany w dniu 14 marca 2020 r. – wówczas do obliczenia przyjmuje się wysokość czynszu z dnia 14 marca.
Procedura
Wnioski o dopłatę do czynszu rozpoznają organy gminy, podobnie jak to jest z dodatkami mieszkaniowymi. Składa się go na formularzu wniosku o dodatek mieszkaniowy z dodatkową adnotacją „wniosek o dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę do czynszu”. Dołącza się też wszystkie dokumenty niezbędne do ubiegania się o dodatek mieszkaniowy oraz dodatkowo:
  • oświadczenie o średnim miesięcznym dochodzie na członka gospodarstwa domowego w 2019 r.;
  • oświadczenie o spełnianiu kryteriów dla dopłaty do czynszu, tj. byciu najemcą mieszkania przed 14 marca 2020 r. oraz niepobieraniu wcześniej dodatku mieszkaniowego powiększonego o dopłatę (oba składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej);
  • dokumenty potwierdzające wysokość miesięcznego czynszu.
WAŻNE Organ gminy zawsze powinien się upewnić, czy wnioskodawca załączył dodatkowe dokumenty oraz klauzulę dotyczącą świadomości odpowiedzialności karnej na oświadczeniach.
Jeśli wnioskodawca opłaca wyższy czynsz niż 14 marca 2020 r., składa dokumenty potwierdzające wysokość miesięcznego czynszu na dzień 14 marca 2020 r.
Termin składania wniosków o przyznanie dopłaty do czynszu upływa 31 marca 2021 r. Dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę do czynszu może zostać przyznany z mocą wsteczną (analogicznie jak sam dodatek). W razie stwierdzenia, że kryteria przyznania dopłaty do czynszu nie są spełnione, lecz spełnione są kryteria ubiegania się o dodatek mieszkaniowy, na podstawie złożonego wniosku przyznaje się jedynie dodatek.
Skąd pieniądze
Aby uzyskać środki na wypłatę dopłat do czynszów, właściwy organ gminy musi zgłosić wniosek do wojewody. Wskazuje w nim wysokość szacunkowego zapotrzebowania (z rozbiciem na miesiące) oraz uwzględnia koszt realizacji zadania w wysokości 1 proc. łącznej kwoty przekazywanych gminie środków na dopłaty do czynszu. Wojewoda przekazuje pieniądze gminie w miesięcznych ratach – do 5. dnia każdego miesiąca. Rozliczenie środków otrzymanych w danym miesiącu gmina musi przekazać do 15. dnia następnego miesiąca. Niewykorzystane w danym miesiącu środki zaliczane będą na poczet wypłat w kolejnym miesiącu. Co istotne, art. 15zzzih znowelizowanej specustawy o COVID-19 przewiduje możliwość złożenia przez gminę korekty wniosku o przekazanie jej środków na wypłatę dopłat do czynszu. Przepis ten umożliwia również wojewodzie wystąpienie z wnioskiem o dodatkowe środki dla gmin, w przypadku gdy te już przekazane są niewystarczające. ©℗