Szkoła udziela pracownikom szkoły nieoprocentowanych lub niskooprocentowanych pożyczek ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Czy z tego tytułu u pracowników placówki powstają przychody do opodatkowania? Czy przychody takie powstają w razie umorzenia udzielonej pożyczki?

TEMAT: Opodatkowanie świadczeń socjalnych
PROBLEM: Skutki podatkowe udzielenia i umorzenia pożyczki z ZFŚS
Z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT wynika, że za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty – bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. W szczególności chodzi o: wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wartość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone przez pracodawcę, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
W świetle tego przepisu z tytułu otrzymywania świadczeń socjalnych pracownicy uzyskują, co do zasady, podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym przychody ze stosunku pracy. Nie jest to zasada bezwzględnie obowiązująca, gdyż przyjmuje się, że w niektórych przypadkach przychody u pracowników z tego tytułu jednak nie powstają.
Jeden z takich przypadków ma miejsce w przypadku udzielania pracownikom ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nieoprocentowanych lub niskooprocentowanych pożyczek. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 5 marca 2013 r. (nr IPPB2/415-1082/12-2/AS), „jeżeli (…) regulamin [zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – przyp. aut.] dopuszcza możliwość przyznania pracownikowi pożyczki o preferencyjnym oprocentowaniu, bądź nieoprocentowanej pożyczki to nie ma żadnych podstaw prawnych do uznania różnicy pomiędzy oprocentowaniem według stopy rynkowej, a udzielonej pożyczki za przychody ze stosunku pracy. W tak przedstawionym zdarzeniu przyszłym różnica między wartością rynkową odsetek a wartością odsetek naliczonych od niskooprocentowanej lub nieoprocentowanej pożyczki nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
Przychody takie powstają jednak u pracowników w przypadku umarzania im udzielonych pożyczek w całości lub części. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 26 maja 2011 r. (nr IPPB4/415-222/11-2/MP), „pożyczka, z uwagi na jej zwrotny charakter, nie stanowi przysporzenia majątkowego i jest zdarzeniem obojętnym podatkowo. Jednak jej umorzenie powoduje zwolnienie pożyczkobiorcy z obowiązku zwrotu otrzymanych pieniędzy. W efekcie następuje zmiana charakteru uzyskanego świadczenia, a pożyczkobiorca osiąga trwały przyrost majątku. Umorzona kwota pożyczki stanowi więc u niego przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Jeżeli na dzień umorzenia pożyczki podatnik pozostaje pracownikiem pożyczkodawcy, wówczas wartość umorzonej pożyczki zwiększa przychód ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych)”.
W interpretacji tej organ podatkowy wyjaśnił również, że – co jest w mojej ocenie nadal aktualne – przychód pracownika z tego tytułu nie korzysta ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT. W dalszej części tej interpretacji czytamy bowiem, że „świadczenie polegające na umorzeniu pożyczki przeznaczonej na sfinansowanie celów mieszkaniowych, jakkolwiek stanowi przysporzenie dla pracownika, to wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy nie jest świadczeniem pieniężnym korzystającym ze zwolnienia, o którym mowa art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
W drodze wyjątku przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (u spadkobierców) nie powoduje automatyczne umorzenia pożyczki udzielonej ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na skutek śmierci pracownika. Potwierdził to dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 12 czerwca 2019 r. (nr 0114-KDIP3-2.4011.248.2019.1.LZ), w której czytamy, że „w sytuacji, gdy zapis Regulaminu Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych nie przewiduje obowiązku uregulowania niespłaconych rat pożyczki przez spadkobiercę, a zobowiązanie pożyczkobiorcy zostaje automatycznie umorzone po jego śmierci, to nie skutkuje to dla spadkobiercy pożyczkobiorcy powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych”. ©℗
Podstawa prawna
• art. 12 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2127)