Fundusz sołecki stanowią środki wyodrębnione z budżetu gminy (na podstawie Ustawy 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim), zagwarantowane na realizację przedsięwzięć służących poprawie życia mieszkańców. A na co konkretnie można przeznaczyć środki z tego funduszu?

Decyzję o wyodrębnienie w budżecie gminy funduszu sołeckiego podejmuje rada gminy specjalną uchwałą (uchwała taka musi być podjęta do 31 marca roku poprzedzającego rok, w którym fundusz sołecki ma zostać wyodrębniony w budżecie). Wyodrębnienie funduszu sołeckiego nie jest obligatoryjne - rada gminy może więc odrzucić wniosek w tej sprawie. Wniosek o utworzenie funduszu sołeckiego mogą zgłosić na forum rady gminy radni lub wójt gminy.

Gmina wydaje, budżet zwraca

Jeśli rada gminy zdecydowała się na utworzenie funduszu sołeckiego, wówczas mieszkańcy sołectwa znajdującego się na terenie gminy mogą do 30 września roku poprzedzającego rok, w którym sołectwo chce otrzymać pieniądze, złożyć wniosek o środki z funduszu. Wniosek taki może zostać uchwalony na specjalnie zwołanym zebraniu wiejskim z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa. We wniosku należy wskazać cel na jaki mają zostać przeznaczone środki z funduszu sołeckiego (realizacja takiego celu musi zostać uzasadniona) oraz koszt realizacji planowanego przedsięwzięcia.

Koszt realizacji przedsięwzięcia, na który mają zostać wykorzystane środki z funduszu sołeckiego, nie może być wyższy od kwoty, jaką z funduszu sołeckiego może otrzymać dane sołectwo. Informacje o ilości środków przeznaczonych dla sołectwa w ramach funduszu sołeckiego przekazywane są przez wójta (prezydenta lub burmistrza) sołtysom do 31 lipca każdego roku.

Wysokość środków przeznaczonych na dane sołectwo w ramach funduszu sołeckiego określa się według zapisanego w artykule 3 ust. 1 Ustawy o funduszu sołeckim wzoru. Zgodnie z nim ilość środków zależna jest od liczby mieszkańców sołectwa i tzw. kwoty bazowej - czyli ilorazu wykonanych dochodów bieżących danej gminy, o których mowa w przepisach o finansach publicznych, za rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata oraz liczby mieszkańców zamieszkałych na obszarze danej gminy, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy o dwa lata, ustalonej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Rada gminy może jednak zwiększyć środki funduszu ponad wysokość obliczoną na podstawie art. 3 ust. 1, określając w terminie do dnia 30 czerwca roku poprzedzającego rok budżetowy, w drodze uchwały, zasady zwiększania środków funduszu przypadających na poszczególne sołectwa.

Środki z funduszu sołeckiego muszą zostać wykorzystane w roku budżetowym, na który fundusz ten został wydzielony.

Wydatki wykonane na terenie danej gminy w ramach funduszu sołeckiego są częściowo refundowane budżetu państwa (gmina otrzymuje zwrot w formie dotacji celowej. Zwrot obejmuje wydatki wykonane w roku poprzedzającym rok budżetowy. Wysokość wydatków, która stanowi podstawę do obliczenia ilości środków do zwrotu, nie obejmuje ewentualnych środków przyznanych przez gminę ponad kwotę obliczoną na podstawie art. 3 ust. 1 Ustawy o funduszu sołeckim.
Budżet państwa refunduje od 20 do 40 proc. środków wydanych w ramach funduszu sołeckiego (skala refundacji zależy od zamożności gminy - szczegółowo reguluje to art. 3 ust. 8 Ustawy).

Na co wydać środki z funduszu sołeckiego?

Zgodnie art. 2 pkt 6 Ustawy o funduszu sołeckim środki z tego źródła mogą być przeznaczane na realizację tych przedsięwzięć, które są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Ponadto, zgodnie z art. 2 pkt 7 ww. ustawy pieniądze z funduszu sołeckiego można również przeznaczyć na sfinansowanie usunięcia skutków klęski żywiołowej.

Czym są zadania własne gminy, o których czytamy w art. 2 pkt 6? Na to pytanie odpowiedź daje nam art. 7 ust 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Zgodnie z nim zadania własne obejmują sprawy:

1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
3a) działalności w zakresie telekomunikacji;
4) lokalnego transportu zbiorowego;
5) ochrony zdrowia;
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego;
8) edukacji publicznej;
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
11) targowisk i hal targowych;
12) zieleni gminnej i zadrzewień;
13) cmentarzy gminnych;
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy;
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.4));
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.




















W praktyce gminy wykorzystują te środki np. na wyposażenie świetlic wiejskich, zmiany w zagospodarowaniu przestrzeni wiejskiej, tworzenie centrów rekreacyjnych, promowanie wsi, tworzenie placów zabaw, tworzenie warunków do rozwoju turystyki we wsi i w okolicach.

Warunkiem przyznania w danym roku budżetowym środków z funduszu sołeckiego (zgodnie z art. 5 Ustawy o funduszu sołeckim) jest złożenie do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przez sołectwo wniosku (do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego wniosek dotyczy). Wniosek taki musi zostać uchwalony przez zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa.