Publiczny żłobek otrzymał w darowiźnie 5 tys. zł na wyposażenie (stoliki, przewijaki, chodziki). Środki muszą zostać przyjęte do budżetu. Czy może to zrobić wójt, na mocy zarządzenia, powołując się na art. 257 ustawy o finansach publicznych albo na art. 15zn pkt 1 i 2 tarczy antykryzysowej?
Darowizna może stanowić dochód budżetu gminy, lecz jej wprowadzenie do budżetu jako dochód i wydatek budżetowy może być problematyczne, bo żaden ze wskazanych przepisów nie daje do tego podstawy.
Tytułem wstępu należy wskazać, że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego źródłami dochodów własnych gmin są spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy. Zatem niewątpliwie wskazane darowizny mogą zostać przyjęte do budżetu gminy.
Z kolei z art. 257 ustawy o finansach publicznych wynika, że w toku wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu JST. Mogą one polegać na zmianie:
1) dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub uzyskaniem dotacji przekazywanych z budżetu państwa, z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;
2) dochodów jednostki samorządu terytorialnego wynikających ze zmian kwot subwencji w wyniku podziału rezerw subwencji ogólnej;
3) wydatków jednostki samorządu terytorialnego w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
4) dochodów i wydatków jednostki samorządu terytorialnego związanych ze zwrotem dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego.
Wskazana wyżej regulacja nie obejmuje jednak dochodów wynikających m.in. z darowizn pieniężnych. Konsekwentnie skoro organ wykonawczy nie ma upoważnienia do wprowadzenia tych dochodów do budżetu samorządowego, to i nie może zwiększyć strony wydatkowej tego budżetu.
Jeśli zaś chodzi o drugą grupę wskazanych w pytaniu przepisów, czyli art. 15zn pkt 1 i 2 tarczy antykryzysowej, to wynika z nich, że w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu lub zarząd województwa może:
1) dokonać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym dokonać przeniesień wydatków między działami klasyfikacji budżetowej;
2) dokonać czynności, o których mowa w art. 258 ust. 1 pkt 2-4 ustawy o finansach publicznych.
! Zdaniem RIO w Poznaniu ustawa o finansach publicznych i tarcza antykryzysowa nie pozwalają organowi wykonawczemu JST przyjąć darowizny do budżetu gminy.
Warto jednak zauważyć, że zastosowanie tej wyjątkowej regulacji jest ograniczone do sytuacji szczególnych, a związanych z potrzebą zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem epidemii. Zostało to zdefiniowane w art. 2 ust. 2 tarczy antykryzysowej, gdzie postanowiono, że: „Ilekroć w ustawie jest mowa o «przeciwdziałaniu COVID-19» rozumie się przez to wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych, choroby, o której mowa w ust. 1”.
Pomocne w ocenie podanego zapytania może okazać się także stanowisko wyrażone w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 8 lipca 2020 r. (nr 15/701/2020; źródło: bip.poznan.rio.gov.pl.). Tamże, w zbliżonym stanie faktycznym (ocena prawa dotyczyła możliwości wydania zarządzenia przez burmistrza w sprawie przyjęcia darowizny pieniężnej do budżetu), stwierdzono, że jest to operacja prawnie niedopuszczalna. Wskazano m.in., że ani przepisy ustawy o finansach publicznych, ani tarczy antykryzysowej nie dają podstaw do tego, aby organ wykonawczy JST mógł przyjąć dochody z darowizny do budżetu miasta. Jednocześnie zaznaczono, że zwiększenie dochodów o środki pochodzącej z darowizny i ich przeznaczenie pozostaje w kompetencji wyłącznej organu stanowiącego, czyli rady miasta. Finalnie skutkowało to stwierdzeniem nieważności zarządzenia burmistrza miasta i gminy w części dotyczącej wprowadzenia do budżetu miasta po stronie dochodów i wydatków kwot związanych z darowizną.
Dodać należy, że zastosowanie ww. wyjątkowego mechanizmu może zostać podważone przez regionalną izbę obrachunkową, aczkolwiek nie jest wykluczone, że odpowiednia argumentacja prawno-faktyczna może uzasadnić wprowadzenie darowizny zarządzeniem wójta do budżetu, a następnie jej wydatkowanie na cele żłobka.
Podstawa prawna
• art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 23; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086)
• art. 257 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1175)
• art. 15zn pkt 1 i 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1747).
