Obowiązek wysłania pakietów wyborczych, po kilkuletniej przerwie, znowu należy do gmin. Przejmują one zadanie od urzędników wyborczych. Oprócz tego muszą prowadzić wykaz pakietów. To nowy obowiązek, nieprzewidziany w dotychczasowych przepisach
Przypomnijmy, że możliwość głosowania korespondencyjnego została bardzo ograniczona w kodeksie wyborczym ustawą z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130). Taki sposób oddania karty przewidziano tylko dla osób niepełnosprawnych. A i tak nastąpiło to w ostatnim etapie jej uchwalania (była to propozycja senacka). Pierwotnie w projekcie ustawy z 11 stycznia 2018 r. planowano kopertowy sposób oddania głosu w ogóle zlikwidować.
Kwarantanna a sposób zgłoszenia
W nadchodzących wyborach prezydenckich, z powodu zagrożenia koronawirusem, głosować korespondencyjnie może każdy wyborca, jeżeli taki zamiar zgłosi odpowiednio wcześniej komisarzowi wyborczemu (za pośrednictwem urzędu gminy w miejscowości, w której wyborca ujęty jest w spisie wyborców). Teoretycznie czas na to minął wczoraj, ale są wyjątki dla osób przebywających na kwarantannie. Mogą one zgłosić chęć głosowania korespondencyjnego do 23 czerwca. A ci, którzy rozpoczną kwarantannę po tym terminie, nawet do 26 czerwca.
Na ogół zgłoszenie dotyczy dwóch tur głosowania. Dopuszczalne jest jednak wybranie kopertowego sposobu oddania głosu dopiero po pierwszej turze. Wówczas na zgłoszenie wyborca ma tylko jeden dzień – do 29 czerwca. Więcej czasu mają ci, którzy podlegają kwarantannie w dniu drugiej tury wyborów. Powiadomienie muszą złożyć do 7 lipca 2020 r. Ci, którzy kwarantannę rozpoczną tuż przed drugą turą, o swoim zamiarze powinni powiadomić urząd do 10 lipca.
Zgłoszenie może być dokonane ustnie, pisemnie lub w formie elektronicznej za pośrednictwem usługi udostępnionej na platformie e-PUAP. Powinno ono zawierać:
- nazwisko i imię (imiona),
- imię ojca,
- datę urodzenia,
- numer ewidencyjny PESEL wyborcy,
- adres, na który ma być wysłany pakiet wyborczy,
- numer telefonu lub adres poczty elektronicznej (e-mail).
Weryfikacji danych dokonana urzędnik wyborczy za pośrednictwem obsługującego go urzędu gminy. Jeżeli będzie taka potrzeba, to wezwie wyborcę do uzupełnienia zgłoszenia w ciągu jednego dnia od doręczenia wezwania. Będzie to można zrobić telefonicznie lub przez e-mail.
Pakiet wyborczy zostanie dostarczony pod wskazany adres co do zasady do 23 czerwca. Odpowiednio później dotrze on do osób w kwarantannie czy izolacji – najdalej do 26 czerwca.
Dostarczenie pakietu
Ustawa z 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego (Dz.U. poz. 979; dalej: ustawa wyborcza) w sprawie dostarczenia pakietu wyborczego odeszła od uregulowań kodeksu wyborczego. Przewidywał on, że pakiet doręczali za pośrednictwem poczty urzędnicy wyborczy. Obecnie to obowiązek urzędów gmin.
Ponadto ustawa wyborcza przyjęła szeroki wachlarz sposobów doręczenia pakietu. Kodeks wyborczy przewidywał tylko wysłanie tych dokumentów przez pocztę. Tym razem doręczenie pakietu będzie wykonywane przez zespół złożony z co najmniej dwóch pracowników poczty, bezpośrednio do oddawczej skrzynki pocztowej wyborcy. W przypadku jej braku albo gdy jej stan uniemożliwi doręczenie pakietu, zespół wystawi zawiadomienie o możliwości odbioru dokumentów w najbliższej placówce. Zawiadomienie będzie pozostawione w drzwiach mieszkania wyborcy. Ten będzie mógł odebrać pakiet w terminie nie dłuższym niż jeden dzień od dnia pozostawienia zawiadomienia.
Pakiet wyborczy będzie mógł być też doręczony przez upoważnionego pracownika urzędu gminy. Ponadto wyborca będzie mógł go osobiście odebrać w urzędzie, ale tylko wtedy, gdy to zadeklarował w zgłoszeniu. Głosującemu podlegającemu obowiązkowej kwarantannie albo izolacji pakiet zostanie doręczony za pośrednictwem poczty lub przez upoważnionego pracownika urzędu gminy.
Prowadzenie wykazu
Zgodnie z art. 5 ust. 8 ustawy wyborczej pakiety niedoręczone lub nieodebrane osobiście w trybie określonym powyżej są przekazywane obwodowej komisji do zakończenia głosowania. Jeżeli ich przekazanie nie będzie możliwe, to pakiety będą dostarczone właściwemu dyrektorowi delegatury Krajowego Biura Wyborczego. Informację o wysłaniu lub odbiorze pakietu umieszczać się będzie w rubryce spisu wyborców „uwagi”, odpowiadającej pozycji, pod którą umieszczono nazwisko wyborcy, który wyraził zamiar głosowania korespondencyjnego. Urząd gminy musi prowadzić wykaz, w którym odnotowuje się przygotowanie oraz wysłanie lub odbiór danego pakietu. Szczegółowo kwestie dotyczące tego dokumentu określa rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 8 czerwca 2020 r. w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia oraz aktualizacji wykazu pakietów wyborczych w wyborach powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. (Dz.U. poz. 1016).
