Odpowiedzialność spoczywa na wojewodzie, a nie na Skarbie Państwa. Stwierdził tak Sąd Najwyższy w wydanej w czwartek uchwale podjętej na tle pozwu zbiorowego dotyczącego powodzi z 2010 r. na terenie województwa świętokrzyskiego. Co istotne, rozstrzygnięcie dotyczy spraw przeszłych, a nie przyszłych, ze względu na zmianę przepisów.
Istotą sporu, o który rozpoznający sprawę sąd apelacyjny postanowił spytać SN, jest to, kto powinien zapłacić za szkody wywołane powodzią, które to szkody mogłyby być mniejsze, gdyby wał przeciwpowodziowy był utrzymany w dobrym stanie. W województwie świętokrzyskim w latach 2001–2010 niestety nie był. Kiepski był stan samego wału, zaś okoliczny teren w niekontrolowany sposób zarastał drzewami i krzakami. Kłopoty interpretacyjne wzbudził art. 75 ust. 1 tzw. dawnego prawa wodnego, czyli ustawy z 18 lipca 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 115, poz. 1229 ze zm.). Przepis ten stanowił, że programowanie, planowanie, nadzorowanie wykonywania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych podstawowych należy do marszałka województwa.
Prokuratoria Generalna RP interpretowała ten przepis tak, że skoro odpowiada marszałek, to odpowiedzialność odszkodowawcza spoczywa na województwie. Z kolei władze wojewódzkie uważały, że realizują zadania w imieniu państwa, zatem odpowiadać powinien Skarb Państwa. Wzmocnieniem dla tej argumentacji miało być to, że z przepisów prawa wodnego można pośrednio wyciągnąć wniosek, iż odpowiedzialność za skutki powodzi ograniczona jest do właściciela wody lub urządzenia wodnego (art. 16 ust. 3 dawnego prawa wodnego). A wojewoda oczywiście właścicielem wody nie jest.
Zdaniem SN odpowiada jednak województwo. Monika Koba, sędzia sprawozdawca, wspomniała, że o odpowiedzialności Skarbu Państwa można by mówić, gdyby ustawodawca go przywołał w przepisach. Przykładowo bowiem w ustawie o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 65), gdy mowa o zadaniach jednostek samorządu terytorialnego, pojawia się odwołanie do działania przez nie na rzecz Skarbu Państwa. W przypadku dawnego prawa wodnego zaś takiej wzmianki zabrakło. W efekcie nie należy przerzucać województwa na państwo.

ORZECZNICTWO

Uchwała SN z 27 lutego 2020 r., sygn. akt III CZP 57/19.