Osoba odpowiedzialna za utrzymanie dziecka, której sąd powierzył pieczę nad jego wychowaniem i rozwojem, ma prawo skutecznego domagania się pomocy materialnej na takich samych zasadach jak rodzice.
Tak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Łodzi, który rozpatrywał skargę w sprawie świadczenia z programu „Dobry start”, czyli 300 zł na wyprawkę szkolną. Gmina odmówiła jego przyznania babci, której sąd powierzył sprawowanie bieżącej pieczy nad wnukiem, po tym gdy jego matce ograniczona została władza rodzicielska. Uzasadniła to tym, że zgodnie z par. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji programu „Dobry start” (Dz.U. poz. 1061) prawo do 300+ przysługuje m.in. rodzicom, rodzicom zastępczym, opiekunom prawnym oraz faktycznym dziecka, przy czym tym ostatnim jest osoba zajmująca się podopiecznym, która wystąpiła do sądu o jego przysposobienie. Tymczasem babcia, choć zajmuje się wnukiem, to nie spełnia definicji opiekuna faktycznego.
Identyczne stanowisko zajęło Samorządowe Kolegium Odwoławcze (SKO), więc kobieta złożyła skargę do WSA w Łodzi, podnosząc w niej zarzut nierównego traktowania. Wskazała w niej, że dziecko, które jest pozbawione opieki rodzicielskiej, już od ponad roku przebywa u niej w ramach pieczy bieżącej, a mimo to nie może otrzymać wsparcia, które należy się wszystkim uczniom.
Sąd przyznał rację skarżącej i uchylił decyzję SKO. Potwierdził przy tym, że umieszczenie dziecka pod pieczą bieżącą babci nie daje podstaw do uznania jej za opiekuna prawnego lub faktycznego. Kobieta nie realizuje też żadnej z form opieki przewidzianej na gruncie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Nie ulega natomiast wątpliwości, że wypełnia wszelkie obowiązki związane z wychowaniem i utrzymaniem dziecka w zastępstwie jego rodziców. Skoro więc ustawodawca nie przewidział, że mogą zaistnieć sytuacje, gdy dziecko umieszczane jest w pieczy bieżącej, to konieczne jest wywiedzenie prawa do świadczenia 300+ wprost z przepisów konstytucji oraz Konwencji o Prawach Dziecka.
WSA przypomina, że zgodnie z ustawą zasadniczą dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do pomocy władz publicznych. Podkreśla przy tym, że powierzenie osobie bieżącej pieczy nad dzieckiem oznacza podjęcie w ramach takiej opieki obowiązków w zakresie wychowania, zapewnienia mu bezpieczeństwa, wyżywienia i utrzymania, a więc również dochodzenia należnych podopiecznemu świadczeń. Dlatego ograniczenie w dostępności do 300+, wynikające z par. 4 rozporządzenia, dla osoby wykonującej bieżącą pieczę, nie tylko godzi w interes dziecka chroniony konstytucją i umową międzynarodową, lecz pozwala też na uznanie wspomnianego przepisu za dyskryminujący.
ORZECZNICTWO
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 22 marca 2019 r., sygn. akt II SA/Łd 96/19.
