Jeśli zmniejszy się jeszcze w maju, to każda z pozostałych osób otrzyma wyższe jednorazowe świadczenie. Takiego skutku nie będzie miało jednak jej zwiększenie.
ZUS rozpoczął wypłatę jednorazowego świadczenia pieniężnego (trzynastej emerytury). Otrzymają go osoby, które 30 kwietnia 2019 r. były uprawnione do jednego ze świadczeń emerytalno-rentowych. W przypadku świadczeń wypłacanych przez ZUS chodzi o osoby uprawnione do:
  • emerytury, emerytury częściowej, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej oraz renty rodzinnej przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
  • okresowej emerytury kapitałowej;
  • świadczenia przedemerytalnego;
  • zasiłku przedemerytalnego;
  • renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową, w tym renty szkoleniowej, a także renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego;
  • renty z tytułu niezdolności do pracy powstałej wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach lub wskutek choroby zawodowej powstałej w szczególnych okolicznościach oraz renty rodzinnej po osobie, która zmarła wskutek takiego wypadku lub choroby;
  • renty socjalnej;
  • nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego;
  • emerytury pomostowej;
  • renty inwalidy wojennego, wojskowego oraz renty rodzinnej po inwalidzie wojennym lub wojskowym;
  • emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej określonej w ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego;
  • świadczenia pieniężnego dla cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych;
  • rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.

Zmiany w emeryturach w 2019 r. >>>>>

Jednorazowe świadczenie pieniężne przysługuje wyłącznie tym osobom uprawnionym do wymienionych świadczeń emerytalno-rentowych, które świadczenie to pobierały 30 kwietnia 2019 r. Jeśli więc świadczenie emerytalno-rentowe było w tym miesiącu zawieszone, trzynastka nie przysługuje – nawet w razie późniejszego podjęcia wypłaty świadczenia emerytalno-rentowego, np. od maja lub od czerwca 2019 r.
Trzynastka wypłacana jest w jednakowej wysokości wszystkim pobierającym świadczenia emerytalno-rentowe (bez względu na ich wysokość) w wysokości 1100 zł brutto. Po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne daje to nieco ponad 888 zł do wypłaty. Aby otrzymać świadczenie, nie trzeba składać żadnego wniosku. ZUS przyznaje je z urzędu i wypłaca ją wraz ze świadczeniem przysługującym za maj br.

Wypłata do podziału

ZUS wypłaca jednorazowe świadczenie pieniężne również osobom uprawnionym do rent rodzinnych. Przypomnijmy, że w przypadku rent rodzinnych wieloosobowych renta przysługuje łącznie wszystkim uprawnionym członkom rodziny i podlega podziałowi w równych częściach pomiędzy tych uprawnionych. Taka sama zasada stosowana jest w odniesieniu do jednorazowego świadczenia pieniężnego. Świadczenie to podlega podziałowi na równe części w zależności od liczby osób uprawnionych do renty rodzinnej na 30 kwietnia 2019 r. [przykład 1]

przykład 1

Po połowie
Na 30 kwietnia 2019 r. do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby w łącznej wysokości 1440 zł. W wyniku podziału renty każdej z nich przysługuje część świadczenia w wysokości 720 zł. W maju 2019 r. każda z tych osób otrzyma, oprócz swojej części renty, jednorazowe świadczenie pieniężne w kwocie 550 zł (1100 zł/2).

Zmiana po 30 kwietnia i...

W przypadku renty rodzinnej często zmienia się krąg osób uprawnionych do tego świadczenia. Będzie tak np., gdy jedno z dzieci kończy naukę, a inne dziecko podejmuje naukę po określonej przerwie. Takie zdarzenia zaistniałe w maju 2019 r. będą miały wpływ na prawo do jednorazowego świadczenia. Jeśli w maju 2019 r. powiększył się krąg osób uprawnionych do renty rodzinnej (w stosunku do liczby osób uprawnionych do renty na koniec kwietnia 2019 r.), nowa osoba uprawniona nie uzyska trzynastki, bo nie spełniła ustawowego warunku posiadania uprawnień do renty rodzinnej na koniec kwietnia 2019 r. Rozszerzenie kręgu osób uprawnionych nie ma też wpływu na wysokość trzynastki przysługującej innym osobom, które już w kwietniu były uprawnione do renty rodzinnej.
Inna zasada obowiązuje wówczas, gdy w maju 2019 r. zmniejszyła się liczba osób uprawnionych do renty w stosunku do kręgu uprawnionych do tego świadczenia na koniec kwietnia 2019 r. W takiej sytuacji osoba, która od maja br. utraciła uprawnienia do renty, nie otrzyma też już swojej części trzynastki, bo warunkiem jej wypłaty jest wypłata świadczenia, do którego przysługuje. Nie oznacza to jednak, że ta część jednorazowego świadczenia przepadnie. Zostanie ona wypłacona w równych częściach pozostałym osobom uprawnionym do renty w kwietniu 2019 r. Ustalając wysokość trzynastki dla tych uprawnionych, ZUS uwzględni wówczas liczbę osób pobierających rentę rodzinną w maju 2019 r.
Może się jednak zdarzyć i taka sytuacja, że w maju 2019 r. ZUS wypłaci wraz z częścią renty rodzinnej odpowiednią część jednorazowego świadczenia pieniężnego i już po dokonaniu tej wypłaty okaże się, że za maj br. wypłacona cześć renty rodzinnej nie była świadczeniem należnym (np. z powodu zakończenia nauki przez jedną z osób uprawnionych z końcem kwietnia 2019 r. prawo tej osoby do renty rodzinnej od 1 maja br. nie przysługuje). W takim przypadku zwrotowi podlega wyłącznie nienależnie wypłacona część renty rodzinnej. Nie ma natomiast podstaw do zwrotu części jednorazowego świadczenia pieniężnego, bo prawo do części renty rodzinnej (a tym samym do wypłaty trzynastki) istniało 30 kwietnia 2019 r. [przykłady 2, 3 i 4]

przykład 2

Bez wpływu na wypłatę
30 kwietnia 2019 r. dwie osoby były uprawnione do renty rodzinnej w łącznej wysokości 1860 zł i pobierały to świadczenie (każda po 930 zł). Osoby te mają również prawo do wypłaty renty rodzinnej za maj 2019 r., ale w wysokości po 610 zł, bo od 1 maja prawo do renty rodzinnej uzyskała trzecia osoba. Zmiana liczby osób uprawnionych do renty rodzinnej od 1 maja nie wpłynie na prawo i wysokość trzynastki. Jednorazowe świadczenie pieniężne zostanie wypłacone w dwóch równych częściach po 550 zł wyłącznie członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej w kwietniu 2019 r. Osoba, która uzyskała swoje uprawnienia do renty od maja 2019 r., nie może liczyć na swoją część trzynastki.

przykład 3

Pozostali dostaną więcej
Na koniec kwietnia 2019 r. renta rodzinna przysługiwała pięciu osobom. Od 1 maja 2019 r. jedna z tych osób utraciła prawo do swojej części świadczenia. W maju br. nie otrzyma już więc części renty rodzinnej. Tym samym nie otrzyma również jednorazowego świadczenia pieniężnego. ZUS ustali kwotę trzynastki stosownie do liczby osób uprawnionych do renty w maju 2019 r. (w podziale na cztery osoby). Każda z tych osób otrzyma brutto po 275 zł.

przykład 4

Konieczny zwrot
30 kwietnia 2019 r. oraz w maju br. rentę rodzinną pobierały cztery osoby. W związku z tym na początku maja 2019 r. ZUS wypłacił im jednorazowe świadczenie pieniężne w równych częściach wynoszących 275 zł. Kilka dni po dokonaniu wypłaty okazało się, że jedna z osób zakończyła naukę z końcem kwietnia i od 1 maja nie jest już uprawniona do renty rodzinnej. Renta podlega zwrotowi jako nienależnie pobrana za maj 2019 r. Brak jest natomiast podstaw do zwrotu trzynastki i ponownego ustalenia renty dla pozostałych uprawnionych, ponieważ 30 kwietnia prawo do części tego świadczenia istniało i świadczenie to było wypłacane.

...wcześniej

Może się również zdarzyć sytuacja, że w maju 2019 r. lub w późniejszych miesiącach zmieni się liczba osób uprawnionych do renty rodzinnej, ale zmiana ta nastąpi nie od maja 2019 r., ale na dzień 30 kwietnia 2019 r., a więc na dzień, na który bada się uprawnienia do trzynastki. To również będzie rzutowało na wypłacone jednorazowe świadczenie pieniężne.
Jeśli na 30 kwietnia 2019 r. ubędzie jedna z osób uprawnionych, zostanie ona zobowiązana do zwrotu swojej części trzynastki wraz z nienależnie pobraną rentą. W tej sytuacji ZUS ustali nową wysokość jednorazowego świadczenia pieniężnego pozostałym uprawnionym do renty na koniec kwietnia 2019 r. i podzieli jej kwotę w równych częściach wyłącznie na te osoby. Dzięki temu otrzymają one odpowiednie wyrównanie trzynastki.
Jeśli natomiast zwiększy się liczba osób uprawnionych do renty rodzinnej na koniec kwietnia 2019 r., ZUS również ustali nową wysokość jednorazowego świadczenia pieniężnego, z uwzględnieniem części renty rodzinnej przysługującej tej osobie i wypłaci odpowiednią część trzynastki nowej osobie uprawnionej. Członkowie rodziny, którzy otrzymali dotychczas swoją część jednorazowego świadczenia pieniężnego, nie zostaną zobowiązani do jej zwrotu. [przykłady 5 i 6]

przykład 5

Całość dla jednego rencisty
30 kwietnia 2019 r. do renty rodzinnej były uprawnione dwie osoby. Na początku maja br. wraz ze świadczeniem przysługującym za ten miesiąc ZUS wypłacił im jednorazowe świadczenie pieniężne. Niedługo po tym w wyniku kontroli uprawnień do renty rodzinnej okazało się, że jedna z osób uprawnionych faktycznie nie pobierała nauki i od 1 października 2018 r. (a więc również i za kwiecień 2019 r.) utraciła prawo do renty rodzinnej. W wyniku tych ustaleń ZUS wyda decyzję zobowiązującą do zwrotu nienależnie pobranej części renty rodzinnej oraz jednorazowego świadczenia pieniężnego. Druga z osób uprawnionych do renty rodzinnej otrzyma wyrównanie trzynastki w wysokości przysługującej drugiej osobie, tj. 550 zł.

przykład 6

Nie trzeba zwracać
Na koniec kwietnia 2019 r. do renty rodzinnej uprawniona była jedna osoba. Wraz z rentą za maj br. ZUS wypłacił tej osobie jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości 1100 zł brutto. W maju br. okazało się, że w wyniku wyroku sądu prawo do renty rodzinnej za okres wsteczny, w tym za kwiecień 2019 r., uzyskał również inny członek rodziny osoby zmarłej. Wraz z wyrównaniem przyznanego świadczenia ZUS wypłaci mu również część jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości proporcjonalnej do liczby uprawnionych na koniec kwietnia 2019 r., tj. w wysokości 550 zł (1100zł/2). Osoba, która jak dotąd była jako jedyna uprawniona do renty rodzinnej, nie zostanie zobowiązana do zwrotu części wypłaconego świadczenia (550 zł).

W zbiegu

Obowiązujące przepisy przewidują w pewnych przypadkach możliwość pobierania renty rodzinnej w zbiegu z innym świadczeniem (np. z rentą socjalną, okresową emeryturą kapitałową wypłacanej ze środków zgromadzonych na subkoncie w ZUS lub z tzw. świadczeniem specjalnym przyznanym przez prezesa Rady Ministrów). W przypadku renty rodzinnej jednoosobowej osobie pobierającej oba świadczenia przysługuje jedna trzynastka. Jeśli jednak do renty rodzinnej uprawnionych jest więcej osób, wówczas osoba pobierająca równocześnie rentę rodzinną oraz drugie świadczenie dla celów ustalenia wysokości trzynastki z tytułu pobierania renty rodzinnej nie jest uwzględniana w kręgu osób uprawnionych. Osoba ta otrzyma natomiast trzynastkę z tytułu pobierania drugiego świadczenia (renty socjalnej, okresowej emerytury kapitałowej lub tzw. świadczenia specjalnego). [przykład 7] ©℗

przykład 7

Dodatkowo renta socjalna
Pan Andrzej jest uprawniony wraz z bratem i trzema siostrami do renty rodzinnej. Oprócz części renty rodzinnej pobiera również rentę socjalną w wysokości wynoszącej (na 30 kwietnia 2019 r.) 1100 zł. Ustalając wysokość jednorazowego świadczenia pieniężnego z tytułu pobierania renty rodzinnej, ZUS uwzględni wyłącznie brata i trzy siostry pana Andrzeja, a więc czterech uprawnionych członków rodziny. Tym samym wypłaci z tytułu renty rodzinnej trzynastkę w łącznej kwocie 1100 zł, po 275 zł dla każdej osoby spośród rodzeństwa pana Andrzeja. Oprócz tego ZUS również ustali i wypłaci dla pana Andrzeja trzynastkę z tytułu wypłacanej renty socjalnej.
Podstawa prawna
Art. 2–7 ustawy z 4 kwietnia 2019 r. o jednorazowym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów w 2019 r. (Dz.U. poz. 743).