Jedną z obietnic wyborczych nowego wójta było wyznaczenie parkingu dla interesantów urzędu gminy. Wójt chce jej dotrzymać, ale problem w tym, że taki parking można utworzyć tylko na leżącej po sąsiedzku działce należącej do parafii. Czy możemy wziąć ją w użyczenie i jednocześnie poczynić nakłady w wysokości kilkudziesięciu tysięcy złotych? Czy regionalna izba obrachunkowa nie zakwestionuje tych wydatków?
Pytanie sprowadza się do zagadnienia, czy gmina może inwestować na nieruchomościach niebędących jej własnością. Przepisy nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Nie oznacza to jednak, że takie działanie jest zabronione. Analizie trzeba poddać przede wszystkim ustawy o samorządzie gminnym oraz finansach publicznych.
W opisywanej sytuacji urząd gminy proponuje zawarcie umowy użyczenia z parafią. Umowa ta została zdefiniowana w art. 710 kodeksu cywilnego. Wynika z niego, że przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. W orzecznictwie sądowym akcentuje się przy tym, że umowa ta sprowadza się do motywowanego chęcią pomocy, dobroczynnością lub inną bezinteresowną pobudką przysporzenia przez użyczającego korzyści.
Odnośnie do podstawy wydatkowania środków budżetowych na uwagę zasługuje art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Wynika z niego, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, a w szczególności zadania takie obejmują sprawy ładu przestrzennego, gminnych dróg, ulic, mostów, placów, organizacji ruchu drogowego oraz porządku publicznego lub bezpieczeństwa obywateli. Niewątpliwie uznać należy, że sprawy związane z zapewnieniem miejsc parkingowych dla interesantów urzędu gminy należą do zadań własnych gminy. Na poparcie tego stwierdzenia można przypomnieć choćby fragment z uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 17 listopada 2015 r., sygn. akt I SA/Rz 952/15. Sąd wyraźnie stwierdził, że budowa takiego parkingu mieści się całkowicie w zadaniach własnych gminy określonych w ustawie o samorządzie gminnym w zakresie sieci dróg gminnych, w tym placów i organizacji ruchu drogowego.
WAŻNE By uniknąć zakwestionowania wydatków, przed rozpoczęciem inwestycji warto wystąpić o stanowisko do właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej. Ponadto w umowie użyczenia trzeba zabezpieczyć interes gminy.
Jednak kluczowe regulacje z punktu widzenia finansowania tego rodzaju przedsięwzięć wynikają z ustawy o finansach publicznych. Artykuł 216 ust. 2 pkt 1 tej ustawy stanowi, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na zadania własne jednostek samorządu terytorialnego. Skoro więc przesądzono, że z budżetu jednostki samorządowej mogą być finansowe zadania własne, to w szczególności mogą to być zadania wyżej wspomniane, a wynikające z art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.
Przy realizacji tego przedsięwzięcia powinna mieć jednak na uwadze m.in. art. 44 ust. 3 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z nim wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny – z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów i optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. W praktyce oznacza to tyle, że umowa użyczenia powinna należycie zabezpieczać interes majątkowy gminy m.in. przez zastosowanie możliwego długiego okresu jej obowiązywania przy rozliczeniu nakładów po jej wygaśnięciu z uwzględnieniem środków zainwestowanych przez gminę.
Można więc stwierdzić, że przepisy pozwalają uznać za dopuszczalne zainwestowanie przez gminę na nieruchomości, do której będzie dysponowała prawem użyczenia. Warto jednak wcześniej uzyskać stanowisko właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej, aby uniknąć zakwestionowania wydatków poczynionych na budowę parkingu.
Podstawa prawna
Art. 7 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506)
Art. 216 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 ze zm.).
Art. 710 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).