Subskrybuj nas na Youtube
Czy obywatele mogą czuwać nad prawidłowym przebiegiem wyborów samorządowych? Jak najbardziej. Mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni będą mogli być obecni przy wszystkich czynnościach komisji wyborczej, do których zostaną wyznaczeni.
Co więcej, do ich zadań będzie należeć obecność w lokalu wyborczym w czasie przygotowania do głosowania, a także samego głosowania, ustalania jego wyników i sporządzania protokołów. Dodatkowo mężowie zaufania będą mogli wnosić uwagi do protokołu i być obecni przy przewożeniu i przekazywaniu protokołu do właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia.
Mąż zaufania – kto może nim zostać?
Mężem zaufania może zostać każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, a jednocześnie nie jest pozbawiony praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu lub praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu czy ubezwłasnowolniony prawomocnym orzeczeniem sądu. Co ważne, mąż zaufania nie może kandydować w wyborach. Nie może też być komisarzem wyborczym, pełnomocnikiem wyborczym lub pełnomocnikiem finansowym komitetu wyborczego, jak również urzędnikiem wyborczym lub członkiem komisji wyborczej.
Pełnomocnik wyborczy lub osoba przez niego upoważniona ma prawo wyznaczyć po jednym mężu zaufania do okręgowych, rejonowych i terytorialnych (wśród tych ostatnich – wojewódzkich, powiatowych i gminnych) komisji wyborczych. Jeżeli jednak komitet wyborczy nie zarejestrował kandydatów lub list kandydatów we wszystkich okręgach wyborczych, mężów zaufania reprezentujących ten komitet można wyznaczyć tylko do obwodowych komisji wyborczych na obszarze okręgu, w którym komitet ten zarejestrował kandydata lub listę kandydatów.
Co ważne, pełnomocnik wyborczy lub osoba przez niego upoważniona może wyznaczyć jednego męża zaufania przy Państwowej Komisji Wyborczej.
Mąż zaufania – jakie ma obowiązki?
Obowiązkiem mężów zaufania jest:
• obecność podczas wszystkich czynności komisji, do której został wyznaczony (w szczególności przy przekazywaniu protokołu przez obwodową komisję wyborczą, przekazywaniu danych z protokołu przez rejonową komisję wyborczą, sprawdzaniu pod względem arytmetycznej poprawności ustalenia wyników głosowania przez powołanych przez okręgowe komisje wyborcze pełnomocników oraz sprawdzaniu prawidłowości ustalenia wyników głosowania i wprowadzania danych do sieci elektronicznego przesyłania danych),
• obecność w lokalu wyborczym w czasie przygotowania do głosowania, głosowania, ustalania wyników głosowania i sporządzania protokołu,
• wnoszenie do protokołu uwagi z wymienieniem konkretnych zarzutów,
• obecność przy przewożeniu i przekazywaniu protokołu do właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia.
Obserwatorzy społeczni
Aby zostać obserwatorem społecznym należy spełniać te same wymagania, co mężowie zaufania. Co ważne, prawo do wyznaczenia obserwatorów społecznych przysługuje zarejestrowanym w Polsce stowarzyszeniom i fundacjom, do których celów statutowych należy troska o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego.
- Zakres uprawnień obserwatorów społecznych jest nieco węższy niż w przypadku mężów zaufania. W odróżnieniu od tych ostatnich nie mogą bowiem wnosić uwag do protokołu ani uczestniczyć w przewożeniu i przekazywaniu protokołu do właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia – tłumaczy Wojciech Dąbrówka, rzecznik prasowy Krajowego Biura Wyborczego.
Funkcja męża zaufania lub obserwatora społecznego wygasa w przypadku zrzeczenia się tej funkcji, śmierci, odwołania lub podpisania zgody na zgłoszenie do komisji wyborczej, kandydowanie w wyborach bądź objęcie funkcji pełnomocnika, komisarza wyborczego, urzędnika wyborczego.
