Wybory samorządowe 2018: Kto może stracić na uzyskaniu mandatu radnego

Z pełnieniem tej funkcji wiążą się nie tylko przywileje. Z piastowaniem mandatu łączą się określone ograniczenia. Dotyczą one m.in. wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, wykonywania dodatkowych zajęć lub przyjmowania darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców, prowadzenia aktywności gospodarczej, łączenia mandatu z niektórymi innymi publicznymi funkcjami. Listę zakazów przewidują regulacje ustrojowe poszczególnych szczebli samorządowych. Chodzi tu o ustawy:

●z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 ze zm.; dalej: u.s.g.),

●z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1868 ze zm.; dalej: u.s.p.),

●z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2096 ze zm.; dalej: u.s.w.).

Zakazy odnoszące się do radnych zostały wprowadzone przepisami antykorupcyjnymi. Analogiczne rozwiązania obowiązują radnych rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa. Stąd ilekroć w niniejszym opracowaniu mowa o radnych gminy, uwagi należy odnosić również do członków organów stanowiących pozostałych szczebli samorządowych.

WAŻNE

Nawiązanie przez radnego stosunku pracy z macierzystym urzędem gminy powoduje wygaśnięcie mandatu nawet wtedy, gdy stosunek pracy został niezwłocznie rozwiązany.

W orzecznictwie wskazuje się, że „celem przepisów antykorupcyjnych jest zapobieżenie angażowania się osób publicznych w sytuacje i uwikłania mogące nie tylko poddawać w wątpliwość ich osobistą bezstronność czy uczciwość, ale także podważać autorytet organów Państwa oraz osłabiać zaufanie wyborców i opinii publicznej do ich prawidłowego funkcjonowania” (por. uchwałę Trybunału Konstytucyjnego z 13 kwietnia 1994 r., sygn. akt W. 2/94).

Niestety sposób sformułowania przepisów antykorupcyjnych jest daleki od doskonałości. Stąd od wielu lat z miernym skutkiem postuluje się ich nowelizację. W prawidłowym odczytaniu regulacji pomocne jest orzecznictwo sądów administracyjnych. Warto się więc z nim zapoznać, gdyż naruszenie zakazów powoduje wygaśnięcie mandatu radnego i to z mocy prawa. Zgodnie z art. 383 par. 2 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 15 ze zm.; dalej: k.w.) wygaśnięcie mandatu stwierdza rada (sejmik) w drodze uchwały, w terminie miesiąca od dnia wystąpienia przyczyny.

Obecnie na wszystkich szczeblach samorządów terytorialnych (w tym: gmin, powiatów, województw oraz dzielnic m.st. Warszawy) w całym kraju funkcjonuje 2827 rad. Natomiast liczba wszystkich radnych w Polsce wynosi 46 797.

Zanim więc zgłosimy akces startu w tegorocznych wyborach do rad, warto prześledzić, jakie ograniczenia dotyczą radnego. Przede wszystkim szczególną ostrożność powinny wykazywać osoby prowadzące działalność gospodarczą. Przepisy antykorupcyjne przewidują w tym zakresie znaczne ograniczenia. Regulacje dają przedsiębiorcy krótki okres na zamknięcie firmy. Zgodnie z art. 24f ust. 2 u.s.g., jeżeli radny przed rozpoczęciem wykonywania mandatu prowadził działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której pełni funkcję, jest zobowiązany do jej zaprzestania w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia ślubowania. Niewypełnienie tego obowiązku stanowi podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego.