Subskrybuj nas na Youtube
Gmina chce podjąć uchwałę w sprawie pomocy rzeczowej dla województwa na jego zadania na lata 2019–2020. Podstawą jest art. 10 ustawy samorządowej. Czy taka uchwała będzie prawidłowa? Nie zamierzamy wprowadzać zmian w wieloletniej prognozie finansowej.
Proponowana uchwała o pomocy rzeczowej będzie najprawdopodobniej prawnie wadliwa z racji objęcia nią przyszłych lat budżetowych. Oznacza to, że organ nadzoru, czyli regionalna izba obrachunkowa, może stwierdzić jej nieważność.
Tylko roczne zobowiązania
Przede wszystkim trzeba odnieść się do art. 216 ust. 2 pkt 5 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Postanowiono w nim, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a zwłaszcza na pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący JST.
Z art. 44 ust. 1 pkt 2 u.f.p. wynika zaś, że wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w uchwale budżetowej JST, która stanowi podstawę jej gospodarki finansowej w danym roku. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 14 stycznia 2016 r. (sygn. akt I SA/Gl 891/15) zaakcentowano z kolei, że skoro budżet jest planem rocznym, co wynika wprost z art. 211 ust. 2 i 3 u.f.p., to oznacza, że może obejmować tylko taki okres. Nie powinny więc wchodzić do niego zobowiązania wykraczające poza rok budżetowy. Nie ma zatem podstaw do podejmowania przez jednostkę samorządową uchwały o pomocy rzeczowej dla innej jednostki na przyszłe lata budżetowe.
Niedopuszczalne zawarcie umowy
Analiza problemu wymaga również odniesienia się do innych regulacji prawnych. Na uwagę zasługuje art. 60 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Z ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ww. artykułu wynika, że za prawidłową gospodarkę finansową gminy odpowiada wójt. Przysługuje mu ponadto wyłączne prawo zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy. Wreszcie zgodnie z przytoczonym art. 10 ust. 2 u.s.g. gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia JST mogą sobie wzajemnie bądź innym JST udzielać pomocy, w tym finansowej. Co jednak istotne, w wyroku WSA w Rzeszowie z 14 listopada 2017 r. (sygn. akt I SA/Rz 875/17) zaakcentowano, że uchwała podejmowana w trybie art. 10 ust. 2 u.s.g. (czyli o udzieleniu pomocy rzeczowej) nie kreuje bezpośrednio zobowiązania, którego następstwem będzie wydatek. Źródłem takiego zobowiązania będzie dopiero zawarta przez wójta umowa z beneficjentem (art. 220 ust. 2 u.f.p. – podstawą udzielenia pomocy, o której mowa w ust. 1, jest umowa). Dalej w wyroku podkreślono, że skoro „(...) ustalone w uchwale budżetowej wydatki nie mogą dotyczyć okresów wykraczających poza rok budżetowy/kalendarzowy, a wójt może zaciągnąć zobowiązanie, w tym zobowiązanie do udzielenia pomocy rzeczowej, wyłącznie gdy wydatki przez nie generowane są ujęte w uchwale budżetowej, to zawarcie umowy na udzielenie pomocy rzeczowej na cztery kolejne lata jest niedopuszczalne, a uchwała w tym przedmiocie istotnie narusza prawo.”
Inne rozwiązanie
Koncepcję planowania pomocy rzeczowej na lata przyszłe w uchwale budżetowej trzeba więc ocenić negatywnie, jest jednak inne rozwiązanie prawne sankcjonujące takie zamierzenie gminy. Można rozważyć jego ujęcie w uchwale JST w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, o czym stanowi art. 226 ust. 1 u.f.p.
Finansowe zamierzenia na lata
Wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego objętego nią roku co najmniej:
● bieżące dochody oraz wydatki budżetu JST, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;
● dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
● wynik budżetu JST;
● przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;
● przychody i rozchody budżetu JST, z uwzględnieniem długu zaciągniętego i planowanego do zaciągnięcia;
● kwotę długu JST oraz sposób sfinansowania jego spłaty;
● relacje, o których mowa w art. 242–244, w tym informację o stopniu niezachowania tych relacji w przypadkach, o których mowa w art. 240 a ust. 4 i 8 oraz art. 240b;
● kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3.
Wobec powyższych regulacji prawnych należy przyjąć, że możliwe byłoby udzielenie pomocy rzeczowej przez gminę dla województwa, jednak przy zachowaniu pewnych warunków i kolejności działań, o których mowa również w przedstawionym wyżej wyroku sądowym. Gmina winna najpierw zaplanować wydatek w wieloletniej prognozie finansowej, następnie przewidzieć go w uchwale budżetowej danego roku, a na koniec podjąć uchwałę o udzieleniu pomocy rzeczowej adekwatną do zapisów uchwały budżetowej danego roku. Taki sposób procedowania wynika m.in. z tego, że uchwała w sprawie pomocy rzeczowej ma charakter wykonawczy w stosunku do uchwały budżetowej.
Podstawa prawna
Art. 44 ust. 1 pkt 2, art. 211 ust. 2–3, art. 216 ust. 2 pkt 5, art. 220 ust. 1–2, art. 226 ust. 1, art. 240a ust. 4 i 8, art. 240b, art. 242–244 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077).
Art. 10 ust. 2, art. 60 ust. 1, ust. 2 pkt 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 ze zm.).
