Subskrybuj nas na Youtube
Mamy w gminie problem z jednym z mieszkańców, który 5 stycznia br. złożył wniosek o umorzenie kosztów upomnienia. Jednak jego wpłata została w grudniu 2017 r. zaliczona w pierwszej kolejności na koszty upomnienia, a potem na zaległy podatek (120 zł) i dlatego niecały dług z podatku został pokryty. Jak mamy postąpić, bo żąda on przeznaczenia całej kwoty 120 zł na podatek. Czy w takiej sytuacji mamy koszty umorzyć?
Nie. Wniosek mieszkańca należy załatwić odmownie. Aby to wyjaśnić, trzeba się odnieść do kilku regulacji prawnych: ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) oraz kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Z art. 64 ust. 1 u.f.p. wynika, że właściwy organ, na wniosek zobowiązanego, może udzielać określonych w art. 55 ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60 (niepodatkowe należności budżetowe). Jak zaś podano w art. 67 wspomnianej ustawy, do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych tą ustawą, stosuje się przepisy k.p.a. i odpowiednio przepisy działu III ordynacji podatkowej.
Biorąc po uwagę określony w pytaniu stan faktyczny, istotne znaczenie dla formalnego sposobu załatwienia sprawy ma art. 61a par. 1 k.p.a. Postanowiono w nim, że gdy żądanie, o którym mowa w art. 61 (chodzi o wszczęcie postępowania administracyjnego), zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Na postanowienie, o którym mowa w par. 1, służy zażalenie. Z kolei w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 27 lipca 2017 r. (sygn. akt II SA/Ke 303/17) m.in. uznano, że: „Przesłanką wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania może być nie tylko brak legitymacji procesowej wnoszącego żądanie (przesłanka podmiotowa), ale również inne uzasadnione przyczyny. Najczęściej będą to względy przedmiotowe, przy czym okoliczność zaistnienia przeszkody przedmiotowej musi być znana już w chwili złożenia wniosku (żądania), a więc w istocie wynikać z treści wniosku, aby można było wydać postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania w danej sprawie”. Z redakcji ww. regulacji i stanowiska sądu wynika więc, że wydanie owego postanowienia może mieć miejsce m.in. wówczas, gdy nie będzie istniał przedmiot wniosku. O takim zaś przypadku można mówić w opisanej sytuacji, dlatego że w dacie złożenia wniosku przez podatnika podatku od nieruchomości należność z tytułu kosztów upomnienia już nie istniała, bo wygasła.
Oceniając od strony prawnej powyższe zagadnienie niezbędne jest również odniesienie się do różnych regulacji ordynacji podatkowej. W tym zakresie warto przywołać stanowisko wynikające z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 28 września 2017 r. (sygn. akt I SA/Wr 336/17). W zbliżonym stanie faktycznym wskazano w nim na następującą okoliczność: „Żądanie umorzenia zaległości podatkowej podatnik może zgłosić wtedy, gdy zaległość ta istnieje. Oznacza to, że w dacie złożenia wniosku o umorzenie zaległości zobowiązanie podatkowe musi się już przekształcić w zaległość podatkową wskutek niezapłacenia podatku w terminie (art. 51 par. 1 o.p.) i zarazem w dacie tej nie może jeszcze dojść do wygaśnięcia zobowiązania wskutek zaistnienia któregokolwiek ze zdarzeń określonych w art. 59 par. 1 o.p.”. W opisywanej sytuacji jednak doszło do owego wygaśnięcia zobowiązania, bo w dacie składania wniosku takowe już nie istniało (wspomniane koszty upomnienia) wskutek uprzedniego księgowania w kolejności: koszty upomnienia, zaległość podatkowa.
Co również istotne, w podanym wyżej wyroku wskazano, że późniejsze zgłoszone żądanie podatnika (już po operacji księgowania) skorygowania sposobu pokrycia długu nie wiąże organu podatkowego i nie ma prawnego znaczenia. Kluczowa jest bowiem regulacja art. 62 par. 1a o.p., gdzie wskazano, że jeżeli na podatniku ciążą koszty doręczonego upomnienia, dokonaną wpłatę zalicza się w pierwszej kolejności na poczet tych kosztów. Jest to przepis, który nie może być modyfikowany przez dłużnika.
Wszystkie przywołane wyżej argumenty dają podstawy do przyjęcia tezy, że wniosek mieszkańca powinien zostać przez gminę załatwiony negatywnie. Właściwą formą prawną byłoby zaś wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie umorzenia kosztów upomnienia.
Podstawa prawna
Art. 64 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077).
Art. 51 par. 1, art. 59 par. 1, art. 62 par. 1a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.).
Art. 61a par. 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257).
