Podatek rolny: Stawki, ulgi i zwolnienia

Zgodnie z ustawą opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

Za gospodarstwo rolne ustawa o podatku rolnym uważa obszar gruntów sklasyfikowanych jako użytki rolne zajętych na działalność rolniczą, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Kto płaci podatek rolny?

Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące:
1) właścicielami gruntów;
2) posiadaczami samoistnymi gruntów;
3) użytkownikami wieczystymi gruntów;
4) posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (np. gminy, powiatu)

Zgodnie z ustawą jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały w całości lub w części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych, podatnikiem podatku rolnego jest dzierżawca (nie dotyczy to gmin i Skarbu Państwa). Z kolei jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały wniesione do spółdzielni produkcyjnej jako wkład gruntowy, podatnikiem podatku rolnego jest spółdzielnia produkcyjna. Gdy grunty stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowią odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach (posiadaczach). Choć jeśli takie grunty (np. ze współwłasnością) stanowią gospodarstwo rolne, wówczas obowiązek podatkowy ciąży na osobie będącej współwłaścicielem (posiadaczem), która to gospodarstwo prowadzi w całości.

Stawka podatku rolnego

Podatek rolny za rok podatkowy wynosi:
1) od 1 ha przeliczeniowego gruntów – równowartość pieniężną 2,5 q (kwintala) żyta,
2) od 1 ha gruntów – równowartość pieniężną 5 q (kwintala) żyta
– obliczone według średniej ceny skupu żyta za 11 kwartałów poprzedzających kwartał poprzedzający rok podatkowy, podawanych co roku przez prezesa GUS.

Według najświeższego komunikatu prezesa GUS z października 2015 r. w sprawie średniej ceny skupu żyta za okres 11 kwartałów będącej podstawą do ustalenia podatku rolnego na rok podatkowy 2016 wynosi 53,75 zł za 1 dt. Warto w tym miejscu wyjaśnić, że 1 dt to decytona, któa równa się 100 kg, czyli 1 q, kwintalowi. Decytona (dt) i kwintal (q) są zamiennie stosowanymi w rolnictwie jednostkami miary.

Powyższe stawki mogą być jednak w poszczególnych gminach niższe. Rady gmin są bowiem uprawnione do obniżenia średnich cen skupu podawanych przez GUS, przyjmowanych jako podstawa obliczania podatku rolnego na obszarze gminy.

Osoby i podmioty zobowiązane do uiszczania podatku rolnego zobowiązane są do składania dwóch rodzajów formularzy: informacji o gruntach oraz deklaracji na podatek rolny. Formularze są dostępne w siedzibach gmin oraz na stronach internetowych urzędów gminnych. Niektóre gminy przyjmują formularze także w formie elektronicznej, a także w formie jednolitego formularza łącznie dla podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości.

Na podstawie złożonych formularzy gmina ustala decyzją wysokość należnego podatku. Jeśli dana osoba lub podmiot płacą także podatek od nieruchomości oraz podatek leśny, wówczas nakaz płatniczy z gminy będzie zawierał łączną kwotę podatków należnych gminie.

Podatek rolny płaci się kwartalnie, w 4 ratach: w terminach do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada. Jednak, gdy kwota podatku nie przekracza 100 zł, wówczas płatny jest jednorazowo w terminie pierwszej raty (do 15 marca).

Zasady ustalania podatku

Podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi:

• dla gruntów gospodarstw rolnych – liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego;
• dla pozostałych gruntów – liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

Ustawa o podatku rolnym ustala 4 okręgi podatkowe, do których zalicza się gminy oraz miasta w zależności od warunków ekonomicznych i produkcyjno-klimatycznych. Szczegółowy wykaz gmin i miast wraz z zaszeregowaniem do okręgów podatkowych podatku rolnego znajduje się w rozporządzeniu ministra finansów z 10 grudnia 2001 roku (zobacz>>>).

Tabela obok zawiera przeliczniki powierzchni użytków rolnych.

Sady przelicza się na hektary przeliczeniowe według przeliczników (patrz tabela) dla gruntów ornych, z tym że do sadów klasy III i IV stosuje się odpowiednio przeliczniki dla klasy IIIa i IVa.

Grunty pod stawami, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, grunty pod rowami oraz grunty rolne zabudowane – bez względu na zaliczenie do okręgu podatkowego – przelicza się na hektary przeliczeniowe według następujących przeliczników:

• 1 ha gruntów pod stawami zarybionymi łososiem, trocią, głowacicą, palią i pstrągiem oraz gruntów rolnych zabudowanych – 1 ha przeliczeniowy;
• 1 ha gruntów pod stawami zarybionymi innymi gatunkami ryb, gruntów pod stawami niezarybionymi, gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych oraz gruntów pod rowami – 0,20 ha przeliczeniowego.

Jeżeli nie można ustalić przelicznika powierzchni użytków rolnych, wówczas przyjmuje się, że 1 ha fizyczny odpowiada 1 ha przeliczeniowemu.

Ulgi w podatku rolnym

Płacący podatek rolny mogą liczyć na trzy rodzaje ulg.

Ulga inwestycyjna. Przysługuje z tytułu wydatków poniesionych na:
1) budowę lub modernizację budynków inwentarskich służących do chowu, hodowli i utrzymywania zwierząt gospodarskich oraz obiektów służących ochronie środowiska,
2) zakup i zainstalowanie:
a) deszczowni,
b) urządzeń melioracyjnych i urządzeń zaopatrzenia gospodarstwa w wodę,
c) urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód)
– jeżeli wydatki te nie zostały sfinansowane w całości lub w części z udziałem środków publicznych (np. dotacji).

Ulga inwestycyjna przyznawana jest po zakończeniu inwestycji i polega na odliczeniu 25% udokumentowanych rachunkami nakładów od należnego podatku (dotyczy użytków rolnych położonych na terenie danej gminy, w której została dokonana inwestycja). Ulga tego typu z tytułu tej samej inwestycji nie może być stosowana dłużej niż przez 15 lat.

Ulga dla terenów podgórskich i górskich. Podatek rolny od gruntów położonych na terenach podgórskich i górskich obniża się o 30% dla gruntów klas I, II, IIIa, III i IIIb, a o 60% dla gruntów klas IVa, IV i IVb. Przy czym według ustawy za miejscowości położone na terenach podgórskich i górskich uważa się miejscowości, w których co najmniej 50% użytków rolnych jest położonych powyżej 350 m nad poziomem morza. Wykaz tych miejscowości w danym województwie ustala sejmik województwa.

Ulga z powodu stanu klęski żywiołowej. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej miejscowy wójt może przyznać podatnikowi ulgę w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalenia albo poboru w całości lub w części, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym (uwzględnia się przy tym wysokość otrzymanego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia ustawowego). Ulgę z powodu stanu klęski żywiołowej przyznaje się za ten rok podatkowy, w którym stan klęski został wprowadzony. Jeżeli stan został wprowadzony po zapłaceniu podatku za dany rok, ulgę stosuje się w następnym roku podatkowym.

Kto nie płaci podatku rolnego (zwolnienia)?

Zgodnie z ustawą zwolnione od podatku rolnego są:

1) użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych;
2) grunty położone w pasie drogi granicznej;
3) grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją – w roku, w którym uprawy zostały zniszczone wskutek robót drenarskich;
4) grunty przeznaczone na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha:
a) będące przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego, nabyte w drodze umowy sprzedaży,
b) będące przedmiotem umowy o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste,
c) wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, objęte w trwałe zagospodarowanie;
- przy czym okres zwolnienia wynosi 5 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawarto umowę sprzedaży gruntów lub prawa wieczystego użytkowania, ustanowiono prawo wieczystego użytkowania gruntów lub objęto grunty w trwałe zagospodarowanie w drodze umowy. Jeżeli podatnik nabywa lub obejmuje grunty o powierzchni mniejszej niż 100 ha, zwolnienie, dotyczy gruntów kolejno nabywanych lub obejmowanych w trwałe zagospodarowanie do powierzchni łącznie nieprzekraczającej 100 ha. Za trwałe zagospodarowanie uważa się objęcie gruntów w dzierżawę lub użytkowanie na okres nie krótszy niż 10 lat. Po upływie okresu zwolnienia, stosuje się ulgę w podatku rolnym, polegającą na obniżeniu podatku w pierwszym roku o 75% i w drugim roku o 50%.
5) grunty gospodarstw rolnych powstałe z zagospodarowania nieużytków – na okres 5 lat, licząc od roku następnego po zakończeniu zagospodarowania (po upływie okresu zwolnienia, stosuje się obniżenie podatku: w pierwszym roku o 75% i w drugim roku o 50%);
6) grunty gospodarstw rolnych otrzymane w drodze wymiany lub scalenia – na 1 rok następujący po roku, w którym dokonano wymiany lub scalenia gruntów (po upływie okresu zwolnienia - ulga jak w punkcie 5);
7) grunty gospodarstw rolnych, na których zaprzestano produkcji rolnej, z tym że zwolnienie może dotyczyć nie więcej niż 20% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa rolnego, lecz nie więcej niż 10 ha – na okres nie dłuższy niż 3 lata, w stosunku do tych samych gruntów;
8) użytki ekologiczne;
9) grunty zajęte przez zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę;
10) grunty pod wałami przeciwpowodziowymi i grunty położone w międzywałach;
11) grunty wpisane do rejestru zabytków, pod warunkiem ich zagospodarowania i utrzymania zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
12) grunty stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którzy:
a) osiągnęli wiek emerytalny,
b) są inwalidami zaliczonymi do I albo II grupy,
c) są niepełnosprawnymi o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
d) są osobami całkowicie niezdolnymi do pracy w gospodarstwie rolnym albo niezdolnymi do samodzielnej egzystencji;
13) grunty położone na terenie rodzinnego ogrodu działkowego, z wyjątkiem będących w posiadaniu podmiotów innych niż działkowcy lub stowarzyszenia ogrodowe
14) uczelnie (zwolnienie nie dotyczy gruntów przekazanych w posiadanie podmiotom innym niż uczelnie);
15) publiczne i niepubliczne jednostki systemu oświaty (np. szkoły) oraz prowadzące je organy, w zakresie gruntów zajętych na działalność oświatową;
16) instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe PAN, w odniesieniu do gruntów, które są niezbędne do realizacji zadań PAN
17) prowadzący zakłady pracy chronionej (zpchr) lub zakłady aktywności zawodowej (ZAZ) po spełnieniu dodatkowych warunków opisanych w ustawie;
18) instytuty badawcze;
19) przedsiębiorstwa o statusie centrum badawczo-rozwojowego, w odniesieniu do użytków rolnych zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych (co stanowi pomoc de minimis);

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. 1984 nr 52 poz. 268 z późn. zm. - zobacz tekst ujednolicony >>>)