Trwa operacja „Bezpieczne Podlasie”. Wojsko, policja i Straż Graniczna są zaangażowane w ochronę naszych granic. Ciężki sprzęt pozostawia jednak często straty na polach lokalnych rolników. Od kogo wówczas można dochodzić odszkodowania?

Wojskowe Jelcze, Stary oraz liczne quady. Granica Polski z Białorusią nie przypomina tej sprzed kilku lat. Operacja „Śluza” białoruskich służb spowodowała fale nielegalnych imigrantów, którzy próbują się dostać do naszego kraju. Do obrony polskich granic skierowano ponad 5 tysięcy żołnierzy i funkcjonariuszy. Ich codzienna służba to jednak także straty lokalnych rolników, którzy mają zniszczone pola.

Kto płaci za straty spowodowane przez mundurowych?

Podlaska Izba Rolnicza poprzez Krajową Radę Izb Rolniczych jeszcze w 2022 roku wystąpiła do ministra spraw wewnętrznych z prośbą o wyjaśnienie, gdzie i jak rolnicy mogą ubiegać się o rekompensaty. Ministerstwo odpowiedziało na pismo, wskazując drogę do odszkodowania.

„W odniesieniu do kwestii odszkodowań za szkody wyrządzone w mieniu prywatnym na obszarze strefy nadgranicznej po zakończeniu obowiązywania stanu wyjątkowego należy zauważyć, że zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 10 ustawy o Straży Granicznej funkcjonariusze, wykonując ustawowe zadania, mają prawo do przebywania i poruszania się na gruntach bez uzyskiwania zgody ich właścicieli lub użytkowników oraz przechodzenia przez pola uprawne w czasie bezpośredniego pościgu, również z użyciem psa służbowego, jeżeli nie ma możliwości korzystania z dróg. Stosownie do treści art. 11 ust. 8 ww. ustawy, za szkody wyrządzone czynnościami, o których mowa w ust. 1 pkt 10, przysługuje odszkodowanie według zasad prawa cywilnego. Ponadto, zgodnie z art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej odszkodowanie według zasad prawa cywilnego przysługuje również właścicielowi nieruchomości za szkody wyrządzone czynnościami, o których mowa w ust. 1 i 2 (m.in. budową urządzeń służących ochronie granicy państwowej).”

W dalszym ciągu odpowiedzi czytamy, że odpowiedzialnym za powstałą szkodę jest Skarb Państwa na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Oznacza to, że domagający się odszkodowania jest uprawniony do dochodzenia swoich roszczeń przed sądem powszechnym na podstawie procedury przewidzianej w Kodeksie postępowania cywilnego.

Odpowiedzialność żołnierza za szkody

Inaczej jest w przypadku, gdy odpowiedzialność nie wynika z wykonywania zadań służbowych, lecz z niecelowego działania żołnierza. Wówczas, wchodzi w grę art. 497 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny dz.U.2022.0.2305: „Jeżeli żołnierz wyrządził szkodę nieumyślnie, jest obowiązany do zapłaty odszkodowania w wysokości rzeczywistej straty, jednak odszkodowanie nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego uposażenia przysługującego żołnierzowi.”

Należy przy tym zauważyć, że każdy przypadek dochodzenia roszczeń ma charakter indywidualny, niemniej jednak odwołanie się do zasad prawa cywilnego powoduje, iż we wspomnianych sytuacjach domagający się odszkodowania jest uprawniony do dochodzenia swoich roszczeń przed sądem powszechnym na podstawie procedury przewidzianej w Kodeksie postępowania cywilnego.