Wigilia w przyszłym roku wolna od pracy, dłuższy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków, wakacje składkowe

Przedstawiamy najważniejsze zmiany i projekty z zakresu prawa HR z listopada 2024 r. Wśród nich między innymi przedłużenie uprawnień pracowniczych w zw. z powodzią czy wakacje składkowe. Toczą się też ważne prace legislacyjne – nadchodzi wdrożenie dyrektywy o adekwatnym wynagrodzeniu i uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków.

Przedłużenie możliwości wykorzystania 20 dni zwolnienia od pracy za wynagrodzeniem przez powodzian

29 listopada 2024 r. w Dzienniku Ustaw opublikowane zostało rozporządzenie zmieniające datę końcową możliwości skorzystania przez pracowników z 20-dni zwolnienia od pracy dla powodzian. Dotychczasowa data wykorzystania tego urlopu upływałaby w dniu 31 grudnia 2024 r. Opublikowane rozporządzenie wydłuża ten okres do dnia 30 czerwca 2025 r. Poszkodowanemu pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy w wymiarze aż do 20 dni w celu usuwania skutków powodzi w mieniu swoim, osoby spokrewnionej lub niespokrewnionej, ale pozostającej z nim w faktycznym związku, wspólnie zamieszkującej i gospodarującej. Wynagrodzenie za okres zwolnienia wypłacać ma pracodawca. Pracodawca będzie mógł otrzymać zwrot poniesionych kosztów wynagrodzenia i składek na ZUS za pracowników zwolnionych od pracy w celu usuwania skutków powodzi – konieczne będzie jednak złożenie odpowiedniego wniosku. Uprawnienie to dotyczy jedynie pracowników poszkodowanych, tj. takich, którzy na skutek powodzi doznali szkód majątkowych lub utracili, chociażby czasowo, możliwość korzystania z posiadanej nieruchomości lub lokalu.

Wigilia będzie dniem wolnym od pracy

27 listopada 2024 roku Sejm przyjął projekt ustawy nowelizujący ustawę o dniach wolnych od pracy. Obecnie projekt jest procedowany w Senacie. Jeżeli przejdzie on przez pozostałe etapy legislacyjne i zostanie przyjęty w obecnym kształcie, od przyszłego roku wigilia Bożego Narodzenia będzie dniem wolnym od pracy. W zamian za dodatkowy wolny dzień zwiększy się pula niedziel handlowych do 3 niedziel handlowych w grudniu następujących przed wigilią Bożego Narodzenia. W 2025 roku będą to odpowiednio 7,15 i 21 grudnia 2025 r.

Dodatkowy urlop dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych

27 listopada 2024 roku Sejm przyjął jeszcze jeden ważny projekt ustawy, a konkretniej ustawę wprowadzającą nowe uprawnienie dla rodziców – uzupełniający urlop macierzyński. Z rozwiązania będą mogli skorzystać rodzice w sytuacji, gdy dziecko urodzi się jako wcześniak lub będzie wymagało dłuższego pobytu w szpitalu po urodzeniu. Uzupełniający urlop macierzyński będzie wynosił odpowiednio do 8 lub do 15 tygodni, w zależności od czasu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko i masy urodzeniowej niemowlaka. Pracodawca ma być, co do zasady, zobligowany uwzględnić wniosek pracownika o taki urlop. Co ważne, zasiłek za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Nowe przepisy mają wejść w życie po 3 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Obecnie trwają prace nad projektem w Senacie. Przewiduje się jednak, że projekt spotka się z szerokim poparciem Senatorów, a następnie Prezydenta i zmiany wejdą w życie jeszcze w pierwszej połowie 2025 roku.

Dyrektywa platformowa opublikowana

11 listopada 2024 r. w Dzienniku Urzędowym UE opublikowana została tzw. dyrektywa platformowa, czyli nowe przepisy, mające na celu poprawę warunków pracy dla ponad 28 milionów osób pracujących na cyfrowych platformach pracy w całej UE. Celem dyrektywy jest by wykorzystanie algorytmów w zarządzaniu zasobami ludzkimi było bardziej przejrzyste, a także prawidłowe określanie statusu zatrudnienia osób pracujących dla platform, umożliwiając im korzystanie z wszelkich przysługujących im praw pracowniczych. Państwa członkowskie zobowiązane będą do ustanowienia w swoich systemach prawnych domniemania prawnego zatrudnienia, które będzie uruchamiane w przypadku stwierdzenia pewnych faktów wskazujących na kontrolę i kierownictwo. Dyrektywa weszła w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a więc 1 grudnia 2024 r. Państwa członkowskie mają czas na wdrożenie do swojego porządku prawnego przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania niniejszej dyrektywy do 2 grudnia 2026 r.

MRPiPS przygotowuje się do spóźnionego wdrożenia dyrektywy

26 listopada MRPiPS opublikowało najnowszy projekt ustawy o układach zbiorowych i porozumieniach zbiorowych. Do promowania porozumień zbiorowych Polskę zobowiązuje unijna dyrektywa w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w krajach UE. Jej wdrożenie do polskiego porządku prawnego miało nastąpić najpóźniej 15 listopada 2024 roku. Tak się jednak nie stało. Ministerstwo musi więc wdrożyć ją jak najszybciej, aby Polska nie poniosła konsekwencji z tego tytułu. Trzeba jednak pamiętać, że wbrew temu, co sugeruje nazwa dyrektywy, jej celem nie jest określanie poziomu wynagrodzeń, lecz zapewnienie pracownikom otrzymywania wynagrodzenia zapewniającego godne życie, przy uwzględnieniu kosztów utrzymania i potencjalnej stopy ich wzrostu, a zakres przedmiotowy dyrektywy jest jednak niezwykle szeroki. Biorąc to pod uwagę, Ministerstwo zapowiedziało, że będzie ona wdrożona dwoma ustawami – ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz ustawą o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych. W porównaniu do wcześniejszych zapowiedzi MRPiPS, dostrzegalna jest bardzo ważna zmiana – Ministerstwo wycofało się z wprowadzenia obowiązku zawierania układów jedynie na czas określony, tj. 5 lat dla układu zakładowego oraz 10 lat dla układu ponadzakładowego. Obecny kształt projektu przewiduje również możliwość zawarcia układu zbiorowego na czas nieokreślony. Wydaje się więc, że MRPiPS usłyszało protesty pracodawców i uwzględniło ich argumenty. Ustawa ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Wakacje składkowe cieszą się ogromnym zainteresowaniem

Od 1 listopada 2024 r. przedsiębiorcy mogą składać wnioski o objęcie ich wakacjami składkowymi. Projekt cieszy się ogromnym zainteresowaniem - z najnowszych danych ZUS wynika, że przedsiębiorcy w pierwszej połowie listopada br. złożyli 525,4 tys. wniosków o wakacje składkowe. Takie rozwiązanie było możliwe jeszcze w tym roku. Założeniem wakacji składkowych jest, iż przedsiębiorca przez jeden miesiąc w roku kalendarzowym zwolniony będzie od opłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne, tj. ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe. Składki we wskazanym przez przedsiębiorcę miesiącu są finansowane w całości z budżetu państwa. Wakacje obejmą również składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Pierwszym miesiącem, za który przedsiębiorcy mogą uzyskać zwolnienie, jest grudzień 2024 r. Z wakacji przedsiębiorcy mogą skorzystać w każdym roku kalendarzowym – oczywiście pod warunkiem spełnienia warunków wskazanych w ustawie. W praktyce możliwe jest skorzystanie z wakacji składkowych przez dwa miesiące z rzędu. W tym celu przedsiębiorca powinien złożyć w listopadzie danego roku wniosek o objęcie go wakacjami składkowymi w grudniu tego samego roku, a następnie jeszcze w grudniu tożsamy wniosek o objęcie zwolnieniem z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w styczniu roku bezpośrednio następującego po nim. Przedsiębiorcy donoszą jednak, że w rozpatrywaniu wniosków występują znaczne opóźnienia, co w praktyce uniemożliwiło im skorzystanie z wakacji składkowych w 2024 r. Pozostaje mieć nadzieję, że ZUS nie będzie utrudniał im skorzystania z wakacji składkowym w kolejnych latach.

Sejm uchwalił ustawę o raportowaniu ESG

21 listopada Sejm uchwalił ustawę zobowiązującą szereg podmiotów do raportowania niefinansowego. Proponowane zmiany są wynikiem implementacji unijnych przepisów do polskiego porządku prawnego. Pierwsze sprawozdania z zakresu zrównoważonego rozwoju lub sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju grupy kapitałowej będą musiały zostać sporządzone i opublikowane za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2023 r. Sprawozdania będą musiały zostać też opublikowane na stronie internetowej. Dotychczas do ich przygotowywania i publikowania miały być zobowiązane jedynie największe podmioty ESG. Teraz to się zmieni.

Zgodnie z nowym projektem, do publikowania sprawozdań zobowiązane będą także jednostki małe i średnie (zdefiniowane i spełniające warunki określone w ustawie).

W związku z nowelizacją, zmianie ulegnie także zakres informacji ujawnianych w sprawozdaniach. Projekt ustawy trafił teraz do Senatu. Obecnie trwają pracę nad projektem. Prawdopodobnie jednak ostateczny kształt projektu ulegnie zmianie, gdyż Senatorowie dążą do wprowadzenia do niego poprawek. Jeżeli projekt zostanie wdrożony w obecnym kształcie – na pracodawców czekają nowe obowiązki.

Autorki: