Subskrybuj nas na Youtube
Kodeks pracy przyznaje pewnym grupom pracownikom prawo do pracy przez mniejszą liczbę godzin niż w przypadku pozostałych zatrudnionych.
Uciążliwe warunki pracy
Tak więc pracownikom, którzy wykonują pracę w warunkach szkodliwych lub szczególnie uciążliwych pracodawca może skrócić czas pracy, ustanawiając przerwy wliczane do czasu pracy albo obniżając normy, wynoszące przeciętnie 8 godzin na dobę i 40 godzin na tydzień w pięciodniowym tygodniu pracy.
Praca w warunkach szkodliwych to praca wykonywana w narażeniu na czynniki fizyczne, biologiczne lub chemiczne, mające szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka. Do warunków szkodliwych można zaliczyć hałas, promieniowanie, pole elektromagnetyczne substancje toksyczne, w tym gazy, bakterie, grzyby czy wirusy.
Za prace uciążliwe uważane są natomiast takie zajęcia, które ze względu na swój charakter, sposób wykonywania lub inne właściwości mogą wpływać negatywnie na stan psychofizyczny pracownika, powodując jego szybkie lub nadmierne zmęczenie. Tego typu warunki to przede wszystkim praca w nieodpowiedniej temperaturze, wilgotności powietrza czy ciśnieniu oraz praca w wymuszonej pozycji ciała.
Skrócenie normy czasu pracy nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia pracownika.
Przerwy w pracy wliczane do czasu pracy mogą zostać także wprowadzone w przypadku pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie.
Karmiąca matka
Do przerw wliczanych do czasu pracy ma także pracownica karmiąca jedno lub więcej dzieci. I tak:
- kobieta karmiąca jedno dziecko ma prawo do dwóch 30 minutowych przerw w pracy;
- kobieta karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda.
Nie ma przy tym znaczenia, czy pracownica pracuje na podstawie umowy terminowej i jak długo jest zatrudniona w firmie. Liczy się natomiast jej dobowy wymiar czasu pracy w poszczególnych dniach. Jeżeli kobieta jest zatrudniona na czas krótszy niż 4 godziny dziennie, to przerwy na karmienie jej w ogóle nie przysługują, zaś w sytuacji, gdy ten wymiar przekracza, ale nie jest on dłuższy niż 6 godzin dziennie, pracownicy przysługuje jedna przerwa na karmienie.
Na wniosek pracownicy przerwy na karmienie mogą być udzielane łącznie i może w ten sposób wcześniej zaczynać czy kończyć pracę. Wynagrodzenie za przerwy w pracy jest liczone tak jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Przysługują one przez cały czas karmienia dziecka.
Niepełnosprawni
Do skróconej normy czasu pracy mają również prawo pracownicy niepełnosprawni. W ogóle czas pracy osób z niepełnosprawnością (lekką, umiarkowaną i w znacznym stopniu) nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu, nie mogą oni również pracować na zmianach nocnych i w godzinach nadliczbowych.
Ponadto wszyscy niepełnosprawni o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mają prawo skorzystać ze skróconej normy czasu pracy. Od 2014 roku nie muszą w tym celu dostarczać pracodawcy stosownego zaświadczenia od lekarza - jest ono natomiast potrzebne, jeśli niepełnosprawny pracownik chce pracować w większym wymiarze.
Skrócone normy czasu pracy nie mają zastosowania w przypadku osób zatrudnionych przy pilnowaniu i ochronie mienia, które obowiązują normy ogólne czasu pracy.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.)
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127 poz. 721 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 33, poz. 166).