Nawet jeśli zatrudniony stawi się w firmie i nie poinformuje przełożonego o chorobie, ZUS i tak otrzyma oryginał zaświadczenia o niezdolności do pracy. W przyszłości może to wpłynąć na uprawnienia zasiłkowe
Większość z nas, pracujących, prędzej czy później jest zmuszona skorzystać ze zwolnienia lekarskiego, zwanego potocznie L-4. Jednak ilu z nas po wizycie u lekarza i otrzymaniu zwolnienia lekarskiego stwierdza, że w zasadzie nie czuje się źle i mimo wszystko nie opłaca się nam zostać w domu? Jak się okazuje, nierzadko w takich sytuacjach pracownik idzie do pracy, nie okazując otrzymanego zwolnienia swojemu pracodawcy, tak jakby go nie było. Czy takie zachowanie pracownika jest właściwe, czy może tak zrobić i jak do takich przypadków podchodzi ZUS? Temat pewnie podejmowany wielokrotnie, ale warto mieć świadomość konsekwencji takiego zachowania.
Ustawa milczy
Co prawda zwolnienie lekarskie ZUS ZLA wystawia lekarz prowadzący leczenie na okres, w którym ubezpieczony ze względu na stan zdrowia powinien się powstrzymywać od pracy, to jednak ubezpieczony decyduje, czy przedłoży otrzymane zaświadczenie płatnikowi składek. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) pracownik jest zobowiązany dostarczyć pracodawcy zwolnienie lekarskie w ciągu 7 dni od jego wydania przez lekarza, aby zasiłek lub wynagrodzenie zostały mu wypłacone w pełnej wysokości. Konsekwencją niedostarczenia zaświadczenia lekarskiego w terminie jest obniżenie o 25 proc. wysokości zasiłku przysługującego za okres od 8. dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia jego dostarczenia. Co jednak w przypadku, gdy pracownik się nie przyznaje, że dostał zwolnienie? Czy grożą mu jakieś konsekwencje? Ustawa zasiłkowa na ten temat milczy. Sankcja przewidziana jest za opóźnienie, a nie za brak dostarczenia zwolnienia. Niewątpliwie jednak ubezpieczonemu, który nie przedkłada pracodawcy otrzymanego zwolnienia, nie przysługuje roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego. Choć żaden przepis nie reguluje tego wprost, dla pracodawcy nieokazanie przez pracownika zwolnienia nie jest ważne, o ile nie wiąże się to z wypłatą wynagrodzenia bądź zasiłku za czas choroby.
Również z punktu widzenia ZUS bez znaczenia pozostaje, czy ubezpieczony przedłoży otrzymane zwolnienie pracodawcy, czy też nie skorzysta z niego, a zatem nie decyduje się na skorzystanie z prawa do zasiłku chorobowego i pojawia się w pracy.
I tak bowiem ZUS będzie dysponował oryginałem zaświadczenia lekarskiego. Zgodnie z art. 58 ust. 1 ustawy zasiłkowej zaświadczenie lekarskie wystawia się z dwiema kopiami, przy czym oryginał zaświadczenia lekarskiego wystawiający je lekarz przesyła w ciągu 7 dni od dnia jego wystawienia bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS stoi na stanowisku, że w każdym przypadku wystawionego i dostarczonego do ZUS zaświadczenia okres niezdolności do pracy objęty zwolnieniem wlicza się do okresu zasiłkowego.
Wlicza się do 182 dni
W art. 9 ustawy zasiłkowej został doprecyzowany sposób obliczania okresu zasiłkowego, tj. okresu pobierania zasiłku chorobowego, i wskazany czas, kiedy ten okres jest liczony niejako od nowa. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, ale nie dłużej niż 182 lub 270 dni (w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży). Wlicza się do niego wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Artykuł 9 ust. 2 ustawy reguluje z kolei sposób liczenia okresu zasiłkowego w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą. W sytuacji przebywania na zwolnieniu lekarskim z powodu tej samej choroby do jednego okresu zasiłkowego wliczane są wszystkie okresy niezdolności, jeżeli przerwa między nimi nie przekracza 60 dni. Pytanie, jak często ubezpieczony, który podejmuje decyzję o nieskorzystaniu ze zwolnienia, ma świadomość, że tak czy inaczej okres ten podlega wliczeniu do okresu zasiłkowego, co może mieć wpływ na prawo do zasiłku chorobowego w przyszłości, zwłaszcza w przypadku osoby, która często choruje.
Ważne
Czas niezdolności do pracy jest wliczany do okresu zasiłkowego, nawet jeśli ubezpieczony nie przedstawił zwolnienia pracodawcy i nie pobiera świadczenia chorobowego
W interesie pracownika jest zatem formalne uregulowanie tej kwestii, żeby uniknąć niespodzianki, w sytuacji gdy naprawdę będzie musiał korzystać ze zwolnienia. Wydaje się, że w takim przypadku nie ma przeszkód, aby pracownik zwrócił się do lekarza, który zwolnienie wystawił, z prośbą o jego – mówiąc potocznie – wycofanie z ZUS. Czy lekarz może to zrobić?
Lepiej anulować
Zasady dotyczące wystawiania zaświadczeń lekarskich, jak również orzekania o czasowej niezdolności do pracy, są zawarte w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 65, poz. 741) oraz w rozporządzeniu ministra zdrowia z 22 lipca 2005 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz.U. nr 145, poz. 1219). Nie dają one jednak odpowiedzi na pytanie dotyczące możliwości anulowania zwolnienia. To ustawa zasiłkowa wskazuje, że druki zaświadczeń lekarskich są drukami ścisłego zarachowania i wydaje je ZUS. Pojęcie „druki ścisłego zarachowania” nie zostało zdefiniowane w obowiązujących przepisach, jakkolwiek dość często występuje. Są to formularze powszechnego użytku, w zakresie których obowiązuje specjalna ewidencja i kontrola. Każda jednostka sama decyduje, jakie dokumenty otrzymają status druków ścisłego zarachowania, i określa to np. w instrukcji ewidencji i kontroli tychże.
Brak przepisów
Kwestie zaświadczeń lekarskich jako druków ścisłego zarachowania są regulowane tylko wewnętrznymi aktami prawnymi. Podlegają one szczególnej ewidencji i zabezpieczeniu zgodnie z ogólnymi zasadami gospodarowania majątkiem w ZUS. Jak się okazuje, anulowanie zwolnień lekarskich w praktyce nie budzi wątpliwości. W przypadku konieczności anulowania zaświadczenia lekarskiego wystawionego na formularzu ZUS ZLA lekarz ma obowiązek przekazać do ZUS pierwszą stronę anulowanego zaświadczenia. Zaświadczenie powinno być przekreślone i opisane słowem „anulowano” oraz parafowane przez lekarza. Na odwrocie zaświadczenia powinny być dane osoby zgłaszającej konieczność jego anulowania, takie jak imię i nazwisko, numer PESEL, seria i numer dokumentu tożsamości. Anulowanie zaświadczenia będzie miało wpływ na wyliczony przez ZUS okres zasiłkowy. Okres, na który było ono wystawione, nie będzie już bowiem do niego wliczany. W razie gdyby się okazało, że ZUS zdążył już wydać decyzję odmawiającą prawa do zasiłku chorobowego za dalszy okres z powodu przekroczenia okresu zasiłkowego, anulowanie zwolnienia, nawet w toku postępowania sądowego, najprawdopodobniej wpłynie na ostateczne rozstrzygnięcie sądu na korzyść ubezpieczonego.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 2, 8, 9, art. 55 ust. 4, 58, 62 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).