Przepisy dopuszczają zatrudnianie pracowników młodocianych ale tylko na szczególnych warunkach. Z racji wieku pracownikom takim przysługuje szczególna ochrona a na pracodawcy ciąży szereg obowiązków związanych z zatrudnieniem takiego pracownika.

rozwiń ›

Kim jest pracownik młodociany?

Zgodnie z art. 65 ust. 3 Konstytucji RP, stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Ten konstytucyjny zakaz dotyczy pracy stałej, co oznacza, że dopuszczalna jest praca niestała młodocianego pracownika. Do takich pracowników znajdują jednak zastosowanie szczególne zasady, które określa Kodeks pracy (dalej: kp). Pojęcie pracownika młodocianego zawiera art. 190 § 1 Kodeksu pracy, w myśl którego pracownikiem młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, ale nie przekroczyła 18. roku życia.

Z art. 191 Kodeksu pracy wynika, że wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

1) ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową;

2) przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla pracowników niepełnoletnich w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat (art. 191 § 21 kp). Osoba, która ukończyła 18 lat w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym ukończyła tę szkołę (art. 1911 kp). Pracodawca ma obowiązek zapewnić nieletniemu pracownikowi opiekę i pomoc niezbędną do wykonywania powierzonej pracy w sposób właściwy i bezpieczny.

Warunki zatrudnienia pracownika młodocianego

Pracownika młodocianego można zatrudniać tylko przy pracach lekkich, czyli takich, które nie powodują zagrożenia jego życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego, a także nie przeszkadzają w wykonywaniu obowiązku szkolnego. Pracodawca ma obowiązek określić wykaz prac lekkich zawsze po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy oraz po zatwierdzeniu przez właściwego inspektora pracy. Przed rozpoczęciem pracy pracownik młodociany powinien być zapoznany z wykazem prac lekkich, jakie będzie mógł wykonywać.

Prace lekkie przy których można zatrudniać niepełnoletnich pracowników to na przykład:

  • sezonowe zbieranie owoców,
  • roznoszenie ulotek,
  • obsługa komputera i urządzeń biurowych,
  • sprzątanie pomieszczeń oraz prace porządkowe wokół budynków,
  • porządkowanie dokumentacji biurowej.
Projekt rozporządzenia dotyczący zwolnienia z odbywania praktycznej nauki zawodu
Projekt rozporządzenia dotyczący zwolnienia z odbywania praktycznej nauki zawodu

Zobacz również

Czas pracy pracownika młodocianego

Zgodnie z art. 202 kp czas pracy pracownika w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę. Natomiast pracownik, który ukończył 16 lat nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę. Do czasu pracy niepełnoletniego pracownika wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

Ważne

Ważne!

Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, czyli pomiędzy godzinami 2200 a 600 (art. 203 kp).

Przerwa w pracy nieletniego pracownika obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Formy zatrudnienia pracownika młodocianego

Pracownik młodociany może zostać zatrudniony w formie:

  • umowy o pracę na czas określony,
  • umowy z agencją pracy tymczasowej,
  • umowy zlecenia, oraz
  • umowy o dzieło.

Niezależnie od formy umowy, przed dopuszczeniem młodocianego pracownika do pracy, pracodawca ma obowiązek, na własny koszt, skierować go na badania lekarskie oraz przeszkolić go w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wynagrodzenie pracownika młodocianego

Każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, w tym również niepełnoletniemu pracownikowi, przysługuje prawo do 100% wynagrodzenia minimalnego (przy uwzględnieniu proporcji wynagrodzenia do wymiaru etatu). Natomiast minimalna stawka godzinowa w przypadku wynagrodzenia wypłacanego na podstawie przepracowanych godzin, wynosi 17 zł brutto.

Prace wzbronione dla młodocianych

Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz określony został w rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1509 ze zm.). Należą do nich przede wszystkim:

  • prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym,
  • prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała,
  • prace zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu,
  • prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych,
  • prace stwarzające zagrożenia wypadkowe.

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Prawo pracy (tekst Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.),

  • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1509 ze zm.).