Zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, pracodawca zatrudnia nielegalnie, jeśli w wymaganym terminie nie potwierdza pracownikowi na piśmie rodzaju zawartej umowy i jej warunków, a także nie zgłasza osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową (czyli wykonującej swoje obowiązki na przykład na podstawie umowy zlecenia) do ubezpieczenia społecznego.

Galeria:

5 zmian w umowach o pracę, jakie czekają nas w 2015 roku

Prawo łamie również pracodawca, który zatrudnia lub powierza wykonywanie innej pracy zarobkowej bezrobotnemu bez zawiadomienia właściwego powiatowego urzędu pracy. Co ważne, w takim wypadku przepisów nie przestrzega także sam pracownik.

Co grozi pracownikowi

W związku z tym, że osoba zarejestrowana jako bezrobotna ma obowiązek w ciągu 7 dni od dnia podjęcia jakiegokolwiek zatrudnienia (lub innej pracy zarobkowej) poinformować o tym właściwy urząd pracy, to za ukrywanie faktu pracy na czarno grozi jej kara grzywny nie niższa niż 500 zł.

zobacz także:

Dodatkowo pracownik może mieć problemy z urzędem skarbowym, jeśli nie wykaże przychodów w zeznaniu rocznym. Generalną zasadą jest, że wszelkie nieujawnione dochody, które nie zostały zgłoszone do opodatkowania podlegają 75 proc. stawce PIT.

Co grozi pracodawcy

Większość obowiązków, w tym zgłoszenie pracownika do ZUS, należy jednak do pracodawcy i to on ponosi koszty z tym związane.

Jeżeli w wyniku kontroli inspektor pracy stwierdzi więc, że pracodawca nie zawarł z pracownikiem umowy w formie pisemnej (kiedy najpóźniej powinien to zrobić, przeczytasz tutaj>>) może nałożyć na osobę odpowiedzialną - zgodnie z przepisami kodeksu pracy - mandat karny w wysokości do 2 tys. zł., a jeśli pracodawca łamie prawa pracownika kolejny raz i został już za to ukarany to mandat może sięgnąć 5 tys. zł.

Inspektor może też skierować sprawę do właściwego sądu i jeśli ten zdecyduje się ukarać pracodawcę grzywną za naruszenie praw pracowniczych, to wyniesie ona od 1 tys. do 30 tys. zł. >>Czytaj też: Pracodawca łamie prawa pracownika. Kiedy grozi mu tylko grzywna, a kiedy więzienie?

Ponadto inspektor powiadamia też Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a ten, opierając się na przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ma prawo ukarać pracodawcę grzywną w wysokości do 5 tys. zł. - jako płatnika składek (lub osobę obowiązaną do działania w imieniu płatnika), która nie dopełnił swojego obowiązku, czyli nie zgłosił zatrudnianego pracownika do odpowiednich ubezpieczeń (nie zgłosił wymaganych ustawą danych) bądź nie opłacał składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym terminie.

Jeżeli inspektor uzna, że takie działanie pracodawcy stanowi naruszenie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, może także z tego tytułu zgłosić sprawę do sądu. Za niezgłoszenie wymaganych danych mających wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy (lub podanie danych nieprawdziwych) grozi kara grzywny od 3 do 5 tys. zł.

zobacz także:

Jednocześnie PIP zawiadamia o nielegalnych działaniach pracodawcy urząd kontroli skarbowej, informując o naruszeniu przepisów prawa podatkowego - w tym nie płaceniu zaliczek na podatek dochodowy za pracownika. Urząd kontroli skarbowej może w stosunku do pracodawcy wszcząć postępowanie karnoskarbowe lub wykroczeniowe i nałożyć na winnego podatnika karę grzywny, która za wykroczenie skarbowe mieści się w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Jeżeli jednak podatnik zostanie uznany winnym przestępstwa skarbowego, grozi mu kara grzywny w wysokości nawet 720 stawek dziennych, a nawet ograniczenie lub pozbawienie wolności do 3 lat.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887)

Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2001 nr 106 poz. 1148)

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001)

Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 589)