W 2023 roku najprawdopodobniej wejdą w życie zmiany w Kodeksie pracy dotyczące pracy zdalnej. Prace nad zmianą ustawy trwają – obecnie są one na etapie Senatu. Jakich zmian w zakresie pracy zdalnej mogą spodziewać się pracownicy i pracodawcy?

rozwiń ›

Zgodnie z nowelizacją Kodeksu pracy, praca zdalna będzie mogła być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i za każdym razem, gdy zostanie uzgodniona z pracodawcą.

Praca zdalna będzie mogła być organizowana na wniosek pracownika lub pracodawcy oraz polecenie pracodawcy.

To, czy pracownik może pracować zdalnie może zostać uzgodnione albo przy zawieraniu umowy o pracę albo już w czasie jej trwania.

Praca zdalna na polecenie

Praca zdalna na polecenie pracodawcy będzie mogła odbywać się tylko w dwóch przypadkach:

  • w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub
  • w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej.
Aby pracownik mógł być skierowany na pracę zdalną musi złożyć oświadczenie, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej. W przypadku zmiany warunków lokalowych i technicznych uniemożliwiającej wykonywanie pracy zdalnej pracownik informuje o tym niezwłocznie pracodawcę. W takim przypadku pracodawca niezwłocznie cofa polecenie wykonywania pracy zdalnej.

Odwołanie polecenia pracy zdalnej przez pracodawcę musi nastąpić z co najmniej dwudniowym wyprzedzeniem.

Kto nie może wykonywać pracy zdalnej?

Pracodawca może odmówić pracy zdalnej, gdy nie jest ona możliwa ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika.

Praca zdalna nie obejmuje także prac:

  • szczególnie niebezpiecznych;
  • w wyniku których następuje przekroczenie dopuszczalnych norm czynników fizycznych określonych dla pomieszczeń mieszkalnych;
  • z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie, o których mowa w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem czynników chemicznych w miejscu pracy
  • związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się szkodliwych czynników biologicznych, substancji radioaktywnych oraz innych substancji lub mieszanin wydzielających uciążliwe zapachy;
  • powodujących intensywne brudzenie.

Dla kogo praca zdalna na wniosek?

W przypadku, gdy to pracownik składa wniosek o powierzenie pracy zdalnej, pracodawca musi go uwzględnić w przypadku, gdy składa go:

  • pracownica w ciąży,
  • pracownik wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 4. roku życia,
  • pracownik sprawujący opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Praca zdalna - jakie zasady?

Zasady wykonywania pracy zdalnej określa się w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładową organizacją związkową, a w przypadku gdy u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa – w porozumieniu między pracodawcą a tymi organizacjami.

Porozumienie to powinno zwierać takie elementy jak:

  • określenie grupy pracowników, którzy mogą być objęci pracą zdalną;
  • zasady pokrywania przez pracodawcę kosztów pracy zdalnej
  • zasady ustalania ekwiwalentu pieniężnego lub ryczałtu
  • zasady porozumiewania się pracodawcy i pracownika wykonującego pracę zdalną, w tym sposób potwierdzania obecności na stanowisku pracy przez pracownika wykonującego pracę zdalną;
  • zasady kontroli wykonywania pracy przez pracownika wykonującego pracę zdalną;
  • zasady kontroli w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
  • zasady kontroli przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur ochrony danych osobowych;
  • zasady instalacji, inwentaryzacji, konserwacji, aktualizacji oprogramowania i serwisu powierzony

Pracodawca ma obowiązek pokrywać koszty pracy zdalnej pracownika.

Ustawa wymienia tu zapewnienie niezbędnych narzędzi pracy, ich instalację, serwis, konserwację, a także koszty energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych.

Kontrola pracownika na pracy zdalnej

Pracownik na pracy zdalnej może być kontrolowany przez pracodawcę. Może ona przebiegać w zakresie:

  • bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur ochrony danych osobowych,

Kontrolę pracownika zdalnego przeprowadza się w porozumieniu z pracownikiem w miejscu wykonywania pracy zdalnej w godzinach pracy pracownika.

Pracodawca dostosowuje sposób przeprowadzania kontroli do miejsca wykonywania pracy zdalnej i jej rodzaju.

Wykonywanie czynności kontrolnych nie może naruszać prywatności pracownika wykonującego pracę zdalną i innych osób ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.

W przypadku stwierdzenia uchybień pracodawca zobowiązuje pracownika do ich usunięcia albo cofa zgodę na wykonywanie pracy zdalnej przez tego pracownika. W przypadku wycofania zgody na wykonywanie pracy zdalnej pracownik rozpoczyna pracę w dotychczasowym miejscu pracy w terminie określonym przez pracodawcę

Praca zdalna - obowiązki pracodawcy

Pracownik wykonujący pracę zdalną nie może być traktowany mniej korzystnie w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych niż inni pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy, z uwzględnieniem odrębności związanych z warunkami wykonywania pracy zdalnej.

Pracownik nie może być także z tego powodu dyskryminowany oraz zachowuje możliwość przebywania na terenie zakładu pracy, kontaktowania się z innymi pracownikami oraz korzystania z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, zakładowych obiektów socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej.