Ubezpieczeni, którzy od nowego roku będą chcieli być objęci dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, będą nim objęci od dnia wpływu wniosku do ZUS. Ponadto, nieopłacenie składek w terminie nie będzie już skutkowało wyłączeniem z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a w konsekwencji pozbawieniem prawa do zasiłku.

Od nowego roku, osoby podlegające dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu czeka duża zmiana w zakresie zasad podlegania ubezpieczeniu. Osoby, które dobrowolnie mogą przystąpić do ubezpieczenia chorobowego to m.in. zleceniobiorcy, którzy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, czy osoby z nimi współpracujące.

Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym, ma kluczowe znaczenie dla osób, które w przyszłości będą korzystały ze świadczeń z tytułu choroby czy macierzyństwa, jak również dla osób, które chcą przystąpić dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego, czy rentowego w celu powiększenia np. kapitału zgromadzonego do emerytury. Osoby te będą objęte ubezpieczeniami dobrowolnymi od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostanie złożone w ZUS.

Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku, jeśli występuje przerwa pomiędzy chorobami
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku, jeśli występuje przerwa pomiędzy chorobami

Zobacz również

W sytuacji, gdy zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nastąpi w terminie późniejszym niż 7 dni od daty powstania tytułu do ubezpieczenia, objęcie ubezpieczeniem nastąpi od dnia wpływu wniosku do ZUS. Taka konstrukcja przepisów budzi poważne wątpliwości, ponieważ nie uwzględnia żadnych sytuacji losowych po stronie ubezpieczonego, jak i płatnika składek, który musi dokonać zgłoszenia do ZUS, np. awarii systemów ZUS-owskich, takich jak Płatnik, czy PUE. Można również wyobrazić sobie sytuację zaginięcia wysłanego wniosku u operatora pocztowego. Fakt nadania przesyłki nie spowoduje, że składki na ubezpieczenie przestaną być naliczane oraz nie spowoduje wyrejestrowania z ubezpieczeń. W takiej sytuacji, ubezpieczony o fakcie niepodlegania ubezpieczeniu, czy „zalegania” ze składakami dowie się z decyzji ZUS, od której będzie już mu tylko przysługiwało odwołanie do sądu. Zatem, pomimo działania w dobrej wierze, to ubezpieczony będzie ponosił negatywne konsekwencje awarii systemów ZUS, czy nie zgłoszenia do ubezpieczeń przez płatnika składek (zleceniodawcę).

Firma ABC rozpoczęła współpracę na podstawie umowy zlecenie z Panem Janem od dnia 2 stycznia 2022 r. Pan Jan zgodnie z oświadczeniem złożonym do zleceniobiorcy chce być objęty ubezpieczeniem chorobowym od dnia zawarcia umowy. Spółka ABC musi przekazać zgłoszenie do ZUS najpóźniej w dniu 10 stycznia 2022 r., ponieważ dzień 9 stycznia 2022 r., to niedziela, zatem termin upływa w kolejnym dniu roboczym. Jeśli firma na formularzu ZUS ZUA jako datę podlegania ubezpieczeniu chorobowemu wskaże dzień 2 stycznia 2022 r. i wyśle zgłoszenie najpóźniej w dniu 10 stycznia 2022 r., to od tego dnia zleceniobiorca będzie objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. W sytuacji, gdy spółka ABC przekaże zgłoszenie do ZUS-u po upływie 7 dni, Pan Jan zostanie objęty tym ubezpieczeniem od dnia doręczenia zgłoszenia do ZUS.
Spółka ABC współpracuje z 20 zleceniobiorcami, którzy wykonują pracę w call center od dnia 20 stycznia 2022 r. Wszyscy zleceniobiorcy byli zgłoszeni do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego i nie chcieli być objęci dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, jednak z dniem 1 lutego 2022 r., złożyli wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym do swojego menadżera. Call center mieści się w Gdańsku, a dział kadr w Warszawie. Kadrowa wysłała zgłoszenie do ZUS elektronicznie (za pomocą systemu Płatnik) dopiero w dniu 8 lutego 2022 r., z datą objęcia ubezpieczeniem od dnia 1 lutego 2022 r. Z uwagi na elektroniczną wysyłkę zgłoszenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych otrzymał je tego samego dnia. Z powodu zamknięcia lokalnej szkoły, 10 zleceniobiorców złożyło wniosek o zasiłek opiekuńczy od dnia 6 lutego 2022 r. do dnia 20 lutego 2022 r. Z racji wysłania wniosku w dniu 8 lutego 2022 r., zleceniobiorcy w dniu wnioskowania o zasiłek opiekuńczy nie byli objęci ubezpieczeniem, ponieważ zgłoszenie zostało wysłane w dniu 8 lutego 2022 r. i od tego dnia podlegają ubezpieczeniu. Dlatego też nie nabędą oni prawa do zasiłku opiekuńczego.

Powyższe zasady dokonywania zgłoszenia do ubezpieczeń będą miały również zastosowanie w sytuacji wznowienia wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorców, którzy nie podlegali dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu przed zawieszeniem działalności.

Natomiast w sytuacji gdy osoba, która zawiesiła działalność wcześniej, podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu nie będzie musiała ponownie wysyłać zgłoszenia do ubezpieczenia na druku ZUS ZUA, ponieważ zostanie objęta tym ubezpieczeniem oraz obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym od dnia odwieszenia prowadzenia działalności gospodarczej.

Od stycznia 2022 r. zostanie wprowadzona również korzystana zmian dla osób prowadzących działalność gospodarczą oraz duchownych, gdyż nieopłacenie należnej składki w terminie lub odpowiedniej wysokości nie będzie skutkowało automatycznie wyłączeniem z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Aktualnie nawet niewielka niedopłata w składce ZUS powoduje wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego, a to niesie za sobą często konsekwencje pozbawienia prawa do zasiłku. Natomiast po zmianie ustawy, dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe będą obowiązywały od dnia wskazanego w dokumencie wyrejestrowującym (ZUS ZWUA), jednak co kluczowe nie wcześniej niż od dnia, w którym dokument zostanie doręczony do ZUS-u.

Od dnia 1stycznia 2022 r. mimo, że ubezpieczenie chorobowe nie będzie ustawało z powodu niezapłacenia składki w terminie lub nienależytej wysokości, osoba prowadząca działalność gospodarczą oraz osoba współpracująca nie będzie miała prawa do zasiłków z ZUS w razie wystąpienia zadłużenia z tytułu składek ZUS przekraczających 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zasiłek zostanie wypłacony po spłaceniu zadłużenia. Należy jednak podkreślić, że zasiłek będzie ulegał przedawnieniu w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.

dr Katarzyna Kalata – prawnik, Prezes Zarządu HR LEX Sp. z o.o.