Zatrudniliśmy na umowę o pracę obywatela Ukrainy w wieku 25 lat, za wynagrodzeniem minimalnym (pełny wymiar czasu pracy). Czy u tego pracownika ma zastosowanie ulga dla młodych z zerowym podatkiem? Czy obywatelstwo i miejsce zamieszkania mają znaczenie? Pracownik ma zawartą umowę od 1 stycznia 2021 r., z datą podjęcia pracy od 4 stycznia br., 19 września 2021 r. ukończy 26 lat, a termin wypłaty wynagrodzeń przypada u nas na ostatni dzień każdego miesiąca.

ODPOWIEDŹ

Dopóki pracownik nie ukończy 26. roku życia, dopóty ma prawo do korzystania ze zwolnienia przychodów z podatku dochodowego. Obywatelstwo ani miejsce zamieszkania nie ma znaczenia, jeśli do danego źródła przychodów ma zastosowanie opodatkowanie na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej.

(Nie)rezydenci a miejsce opodatkowania przychodów

Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów), bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Natomiast nierezydenci, czyli osoby niemające w Polsce miejsca zamieszkania, podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, a więc tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium naszego kraju. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: u.p.d.o.f.) określa, że osobą mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP jest osoba fizyczna, która:
1) posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Polski przez podatników nierezydentów uważa się w szczególności m.in. dochody (przychody) z pracy wykonywanej na terenie Polski na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia.
Zatem, jeśli osoba pochodząca z Ukrainy została zatrudniona na umowę o pracę, którą będzie u nas wykonywała i którą będzie opłacał polski pracodawca, to uzyskane przez nią przychody podlegają opodatkowaniu w Polsce, według tych samych reguł co przychody polskich pracowników. Tak będzie również do momentu przekroczenia limitu czasowego pobytu w Polsce w roku podatkowym. Jeśli bowiem pobyt ten przedłuży się ponad 183 dni, to Ukrainiec zyska status polskiego rezydenta, nawet jeśli ośrodek jego interesów życiowych pozostał na Ukrainie.

Rozszerzenie preferencji od 1 stycznia 2021 r.

Wśród źródeł przychodów jest zarówno stosunek pracy i pokrewne, jak i działalność wykonywana osobiście, w tym z tytułu umowy zlecenia czy o dzieło zawartej z przedsiębiorcą (np. osobą fizyczną czy prawną). Od 1 sierpnia 2019 r. obowiązuje ulga dla młodych, która polega na zwolnieniu z podatku dochodowego do określonego limitu przychodów osób w wieku do ukończenia 26. roku życia. Do końca 2020 r. ulgą objęte były jedynie przychody z dwóch wymienionych źródeł, czyli ze stosunku pracy i pokrewnych oraz z działalności wykonywanej osobiście, ale tu tylko z umów zlecenia. Od 1 stycznia 2021 r. więcej osób może skorzystać z tej preferencji. Mianowicie, z podatku dochodowego zwolnione są przychody:
a) ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
b) z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 u.p.d.o.f.,
c) z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w ustawie o praktykach absolwenckich,
d) z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a prawa oświatowego
‒ otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.
Przy okazji warto więc przypomnieć, że zgodnie z przepisami ustawy o praktykach absolwenckich, osoba fizyczna, prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej może przyjąć na praktykę osobę, która ukończyła co najmniej gimnazjum lub 8-letnią szkołę podstawową i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30. roku życia. Praktyka ma na celu ułatwienie absolwentom uzyskiwania doświadczenia i nabywania umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania pracy. Praktykę odbywa się na podstawie pisemnej umowy o praktykę absolwencką, zawieranej pomiędzy praktykantem a organizatorem praktyki. Umowa nie może być zawarta na okres dłuższy niż trzy miesiące. Jeśli praktyka jest odpłatna, to wysokość miesięcznego świadczenia pieniężnego nie może przekraczać dwukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli w 2021 r. – 5600 zł (2 x 2800 zł). Przychód z takiej umowy jest zaliczany do przychodów z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.).
Podobny cel ma umowa o staż uczniowski. W celu ułatwienia uzyskiwania doświadczenia i nabywania umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania pracy w zawodzie, w którym kształcą się uczniowie technikum i uczniowie branżowej szkoły I stopnia (niebędący młodocianymi pracownikami), mogą oni w okresie nauki odbywać staż w rzeczywistych warunkach pracy, zwany stażem uczniowskim. W trakcie takiego stażu uczeń realizuje wszystkie albo wybrane treści programu nauczania zawodu w zakresie praktycznej nauki zawodu realizowanego w szkole, do której uczęszcza, lub treści nauczania związane z nauczanym zawodem nieobjęte tym programem. Podmiot przyjmujący na staż uczniowski zawiera z uczniem albo rodzicami niepełnoletniego ucznia, w formie pisemnej, umowę o staż uczniowski. Uczeń, który staż odbywa, otrzymuje miesięczne świadczenie pieniężne, chyba że strony umowy postanowią, że staż jest nieodpłatny. Wysokość miesięcznego świadczenia pieniężnego nie może przekraczać wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli w 2021 r. kwoty 2800 zł. Świadczenie to również stanowi przychód z innych źródeł.

Warunki zwolnienia

O zastosowaniu ulgi dla młodych decyduje łączne spełnienie warunków odnoszących się do:
  • wieku podatnika,
  • rodzaju przychodów (w tym zasad opodatkowania),
  • limitu ulgi,
  • momentu uzyskania przychodów.
Warunek wieku musi być spełniony na moment uzyskania przychodów. Sformułowanie „do ukończenia 26. roku życia” należy rozumieć przez pryzmat ogólnych przepisów prawa podatkowego, czyli zgodnie z art. 12 par. 4 ordynacji podatkowej. Ten zaś stanowi, że terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień. Powyższe oznacza, że prawo do ulgi dla młodych – przy spełnieniu pozostałych warunków – przysługuje podatnikowi włącznie z dniem 26. urodzin. Jednak gdy dzień 26. urodzin przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, nie następuje „przesunięcie” daty urodzin na następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Dzieje się tak dlatego, że ukończenie 26. roku życia nie stanowi terminu w znaczeniu dokonania przez podatnika danej czynności w określonym przedziale czasu (ukończenie 26. roku nie wiąże się z żadną aktywnością ze strony podatnika). Do dnia ukończenia 26. roku życia podatnik ma jedynie otrzymać przychód (zob. objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów z 14 kwietnia 2020 r. w sprawie ulgi dla młodych).
Odnosząc to do naszego stanu faktycznego, pracownik będzie obchodził 26. urodziny 19 września, a to oznacza, że po tej dacie wynagrodzenie za wrzesień, uzyskane 30 września, będzie już opodatkowane.
Zwolnione z PIT będą więc przychody uzyskane w okresie od stycznia do 19 września włącznie. Drugi warunek co do rodzaju przychodów objętych zwolnieniem jest tu bowiem spełniony. Ukrainiec osiąga w Polsce przychód ze stosunku pracy, a to jest źródło wymienione w art. 12 ust. 1 pkt 148 u.p.d.o.f. opodatkowane według skali, czyli z dwiema stawkami podatku w zależności od wysokości osiągniętego dochodu.
Trzeci warunek dotyczy kwoty przychodu podlegającej zwolnieniu. Od 1 stycznia 2021 r. – w odniesieniu do przychodów uzyskanych od tego dnia – roczny limit ulgi dla młodych wynosi nadal 85 528 zł. Limit w tej wysokości przysługuje podatnikowi. Również w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim – niezależnie od sposobu rozliczenia rocznego (indywidualnie albo wspólnie z małżonkiem) – limit w wysokości 85 528 zł przysługuje odrębnie podatnikowi oraz małżonkowi. Co ważne, niewykorzystana przez jednego z małżonków część limitu z danego roku nie podlega rozliczeniu w ramach limitu przysługującego drugiemu małżonkowi, ani nie zwiększa limitu przysługującego (podatnikowi albo małżonkowi) w kolejnych latach. Ulga nie przechodzi więc na następny rok podatkowy.
Pracownik z Ukrainy zapewne nie przekroczy wskazanego progu kwotowego zwolnienia, gdyż jego miesięczne zarobki odpowiadają minimalnej stawce obowiązującej od 1 stycznia 2021 r., tj. 2800 zł dla pełnego etatu.
Przy obliczaniu limitu zwolnienia nie są wliczane przychody:
  • podlegające opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym,
  • zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych oraz przychody, od których na podstawie przepisów ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych (np. wartość szczepienia przeciwko grypie).
W okresie obowiązywania zwolnienia płatnik:
  • nie pobiera zaliczek na podatek, przy czym robi to wyłącznie na podstawie przepisów u.p.d.o.f., bez żadnego dodatkowego wniosku pracownika,
  • nie potrąca kosztów uzyskania przychodów ani nie odlicza tzw. kwoty zmniejszającej podatek na podstawie oświadczenia PIT-2 (pracownik powinien je jednak złożyć przed pierwszą wypłatą w roku podatkowym, o ile spełnia wymienione tam warunki); czynniki te mają bowiem wpływ na wysokość miesięcznej zaliczki na podatek, która tutaj na razie nie występuje.

Składki na ZUS

Na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wszystkie osoby, które na obszarze Polski są m.in. pracownikami, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnemu. Przepisy ustawy nie uzależniają objęcia polskimi ubezpieczeniami od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania, pobytu itp. Istotne dla objęcia tymi ubezpieczeniami jest:
  • zawarcie z polskim podmiotem np. stosunku pracy rodzącego zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych/zdrowotnego oraz
  • wykonywanie pracy w ramach tych umów na obszarze Polski.
Nie zmienia tego fakt korzystania przez pracownika ze zwolnienia podatkowego. Oznacza to, że pracownik z Ukrainy podlega w Polsce ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu na ogólnych zasadach. Składki należy naliczać i potrącać w części finansowanej przez ubezpieczonego, z jego przychodu.

Lista płac na styczeń 2021 roku (bez PPK)

Elementy Kwota Sposób wyliczenia
Wynagrodzenie 2800 zł 2800 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne 383,88 zł • podstawa wymiaru: 2800 zł• składka emerytalna: 2800 zł x 9,76 proc. = 273,28 zł• składka rentowa: 2800 zł x 1,5 proc. = 42 zł• składka chorobowa: 2800 zł x 2,45 proc. = 68,60 zł• łączna kwota składek: 383,88 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne 217,45 zł • podstawa wymiaru: 2416,12 zł (2800 zł po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, tj. 383,88 zł)• do zapłaty do ZUS: 2412,16 zł x 9 proc. = 217,45 zł
Zaliczka na podatek dochodowy ‒ ‒
Kwota wynagrodzenia netto 2198,67 zł 2800 zł – (383,88 zł + 217,45 zł)
Podstawa prawna
•art. 3, art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2255)
•art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320)
•art. 121a ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 4)
•ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1244)
•art. 12 par. 4 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320)