Wynagrodzenie w administracji rządowej zależy od zajmowanego stanowiska i stażu pracy. Za bycie urzędnikiem mianowanym otrzymuje się świadczenie ekstra.
ikona lupy />
Dagmir Długosz, zastępca szefa służby cywilnej, dyrektor departamentu służby cywilnej KPRM / DGP
W korpusie służby cywilnej od 2009 r. nie było podwyżek pensji nawet o wskaźnik inflacji. Dyrektorzy generalni mają zamrożony fundusz płac. Mogą jednak w ramach posiadanych środków – po uwzględnieniu wydatków na z góry przewidziane świadczenia, m.in. dodatki za wieloletnią pracę czy nagrody jubileuszowe – przyznawać premie czy nawet podwyżki dla najlepszych. W efekcie od ich decyzji zależy (po otrzymaniu określonej kwoty na fundusz płac), czy zatrudniać więcej osób za niższe wynagrodzenie, czy też zwolnić część załogi, a pozostałym zaproponować podwyżkę.

Wynagrodzenie zasadnicze

Pensja pracownika służby cywilnej składa się z wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku za wieloletnią pracę (stażowego). Urzędnik mianowany otrzymuje także dodatek służby cywilnej z tytułu posiadanego stopnia służbowego.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego członków korpusu służby cywilnej – a więc zarówno pracowników, jak i urzędników – ustalana jest na podstawie mnożników podanych w rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2009 r. i kwoty bazowej określanej co roku w ustawie budżetowej. W 2014 r. wynosi ona 1873,84 zł brutto i nie zmieniła się już od kilku lat.
Mnożniki służące do ustalenia wynagrodzenia zasadniczego członków korpusu ustalone zostały widełkowo odrębnie dla każdej z pięciu grup stanowisk wymienionych w załącznikach nr 1 i 2 do rozporządzenia. Dyrektor generalny urzędu, w granicach widełek dla danego stanowiska, określa mnożnik w umowie o pracę zawieranej z członkiem korpusu służby cywilnej. I to przesądza o tym, na jaką pensję może on liczyć. Przykładowo jeśli dyrektor przyzna starszemu specjaliście mnożnik 1,5, to jego pensja wynosić będzie 2810 zł brutto, choć teoretycznie – zgodnie z rozporządzeniem – wynagrodzenie zasadnicze na tym stanowisku może być znacznie wyższe.

Dodatek stażowy wraz z pensją

Każdemu członkowi korpusu służby cywilnej przysługuje też dodatek za wieloletnią pracę. Prawo do takiego świadczenia w wysokości 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego nabywa się po pięciu latach pracy. Dodatek wzrasta o 1 pkt proc. za każdy rok pracy, aż do osiągnięcia 20 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Jest wypłacany wraz z pensją.
Dodatek za wysługę lat przysługuje za dni, za które członek korpusu dostaje wynagrodzenie, oraz za te, gdy był nieobecny w pracy z powodu choroby bądź konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny i otrzymywał z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego.

Jubileuszowy bonus za długą pracę

Przepisy przewidują też nagrodę jubileuszową. Po raz pierwszy jest ona wypłacana po 20 latach pracy w służbie cywilnej i wynosi 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego. Kolejne nagrody wypłacane są co pięć lat. Najwięcej można otrzymać po 45 latach pracy, bo aż 400 proc. pensji.
Pracownik nabywa prawo do jubileuszowego bonusu w dniu, w którym mija dana okrągła rocznica jego pracy w służbie cywilnej. Nie zostanie jednak go pozbawiony, gdy odchodzi na emeryturę lub rentę, a do otrzymania nagrody brakuje mu mniej niż 12 miesięcy. Wówczas jest ona wypłacana w dniu rozwiązania umowy o pracę.
Urzędnikowi lub pracownikowi za wykonanie dodatkowych, powierzonych przez pracodawcę zadań, których nie przewiduje zakres obowiązków na zajmowanym stanowisku, przysługuje dodatek zadaniowy. Jest on wypłacany wraz z wynagrodzeniem zasadniczym przez cały okres wypełniania dodatkowych zadań.

Dla mianowanych i trzynastka

Urzędnik służby cywilnej ma jeszcze prawo do dodatku z tytułu posiadanego stopnia służbowego. Jest to iloczyn kwoty bazowej i mnożnika, którego wysokość zależy od stopnia urzędnika. Tabela stopni służbowych i odpowiadających im mnożników stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia z 2009 r. Obecnie urzędnicy z pierwszym stopniem służbowym otrzymują go w wysokości 880 zł brutto. Przy najwyższym, dziewiątym stopniu, mógłby on wynieść blisko 5 tys. zł brutto.
Pracownikom i urzędnikom służby cywilnej przysługuje też 13. pensja. Jest ona wypłacana do końca marca następnego roku. Szczegółowe zasady wypłaty określa ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. nr 160, poz. 1080 ze zm.). Trzynastka stanowi 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanej przez daną osobę w ciągu roku kalendarzowego.

Obowiązkowe środki na nagrody

Każdy urząd rządowy musi wydzielić w części swojego budżetu przeznaczonego na płace fundusz nagród w służbie cywilnej. Powinno to być co najmniej 3 proc. planowanych wynagrodzeń osobowych. Nagrody wypłacane są co kwartał lub co miesiąc. Dyrektor generalny urzędu podaje dyrektorom departamentów wysokość kwoty, którą mają podzielić między pracowników i urzędników. Nagrody te mają charakter uznaniowy. Kryteria przyznawania mogą być dowolne. Najczęściej jednak brane są pod uwagę jakość wykonywanej pracy, zaangażowanie i zajmowane stanowisko.
Niezależnie od powyższych świadczeń członkowi korpusu służby cywilnej zatrudnionemu w komórce egzekucyjnej urzędu skarbowego za wykonywanie czynności egzekucyjnych do pensji zasadniczej przysługuje wynagrodzenie prowizyjne. Jest ono określone procentowo. Jego wysokość zależy od rodzaju wykonywanych zadań.
Przyznawanie nagród po równo nie motywuje
Nagrody w służbie cywilnej przyznawane są za „szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej” (art. 93 ustawy o służbie cywilnej). To ustawowe sformułowanie wskazuje wprost, że nie powinny mieć charakteru powszechnego, tj. przysługiwać każdemu pracownikowi, który spełnia na oczekiwanym poziomie ustalone standardy wykonywania obowiązków na danym stanowisku. Nagrody powinny być wyróżnieniem dla tych, którzy w danym okresie wykazali się szczególnymi (np. ponadprzeciętnymi, wyjątkowymi, wykraczającymi poza ich obowiązki służbowe) osiągnięciami w pracy zawodowej. Ich przyznanie powinno być nierozerwalnie powiązane z tworzeniem przez pracownika pewnej wartości dodanej do realizacji zadań, jego zaangażowaniem, postawą itp. Brak nagrody nie jest karą dla pracowników, którzy w sposób prawidłowy (zgodny z oczekiwaniami) wykonywali swoje obowiązki na zajmowanym stanowisku, ale nie wykazali się szczególnymi osiągnięciami. Przyznawanie wszystkim członkom korpusu służby cywilnej zatrudnionym w urzędzie nagród w takiej samej albo porównywalnej wysokości nie tworzy – w mojej opinii – warunków do budowania motywacyjnego systemu nagradzania.
Podstawa prawna
Art. 85–105 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. nr 227, poz. 1505 ze zm.).
Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (Dz.U. nr 211, poz. 1630 ze zm.).